13 اکتبر 2024 - 20:18

در موزه های علمی برتر جهان چه می گذرد؟

24 می 2022 - 12:00 dsfr.ir/1y2ji

در موزه های علمی برتر جهان چه می گذرد؟
exploratorium.edu
موزه "اکسپلوتاریوم" (Exploratorium) واقع در سان فرانسیسکو

موزه های علوم، مکانی برای نمایش دستاوردهای علم و فناوری هستند و تلاش می کنند زمینه ساز گسترش تفکر و تعقل در بین قشرهای مختلف مردم باشند. در این موزه ها تلاش می شود با ایجاد یک محیط آموزشی خلاقانه، زمینه را برای مشارکت افراد به ویژه کودکان و نوجوانان در فرآیند یادگیری علم به شیوه ای نوین فراهم کنند.

به گزارش «دنیای سفر»، اولین تصویری که پس از شنیدن موزه در ذهن شکل می گیرد، یک سالن پر از گنجینه های کوچک و بزرگ باستانی است که درون محفظه های شیشه ای محصور شده اند. شاید بتوان ادعا کرد، هنگامی که مخاطبان موزه ها در این مکان ها قرار می گیرند، در روایت ها و داستان هایی غرق می شوند که از گذشته تا به امروز نقل شده اند.

اما موزه ها فقط شامل موزه های تاریخی، باستان شناسی، مردم شناسی و هنری نیستند و موزه های علوم و فنون هم جایگاه ویژه ای بین مخاطبان دارند. موزه های علمی، مهم ترین و فعال ترین موزه ها هستند. موزه های علوم و فنون قبل از آنکه یک محیط نمایشی باشند، یک محیط آموزشی هستند که هدف اصلی آنها ایجاد فضایی برای مشارکت افراد در فرآیند یادگیری علم به شیوه ای نوین است. امروزه طراحی موزه های علوم، یادگیرنده محور هستند و آموزش در این نوع موزه ها، از شنیدن به سمت دیدن و آزمایش کردن سوق پیدا کرده تا یادگیری پایدار، عمیق و کاربردی شود.

روزگاری فقط به شنیدن صدای مخاطب مان بسنده می کردیم، اما امروز با استفاده از فناوری تلفن همراه و اینترنت، می توانیم با کیلومترها دورتر، تماس تصویری داشته باشیم. تحقق این رویا، بخشی از رسوخ علم و فناوری در تمام جنبه های زندگی بشر است. تلفن همراه، گجت های هوشمند و هر تجهیزاتی که در اختیار داریم به نحوی نسل نوین وسایل قدیمی هستند که با گذر زمان دوران به تکامل رسیده اند. تمام وسایلی که امروز در دست داریم، نسل قدیمی دارند که با سیمایی جدید ظهور کرده اند؛ همچنین منبع الهام ساخت وسایل جدید شده اند. آشنایی با سیر تاریخی علم و فناوری، با مشاهده و لمس وسایل مختلف در موزه های علم و فناوری میسر است.

موزه تلفن گریدلی (Gridley Telephone Museum)

موزه های علوم و فناوری به منظور آموزش و فرهنگ سازی طراحی شده اند تا بتواند علم و فناوری های جدید، قدیم و حتی آینده را به میان مردم بیاورند. تجربه شیرین قدم زدن در گذر زمان و مشاهده سیر تحول یافته های علمی می تواند موضوعی جذاب باشد که به واسطه موزه های علمی میسر شده است. این موزه ها در سراسر جهان، میزبان علاقمندان به علم هستند و تلاش می کنند زمینه ساز گسترش تفکر و تعقل در بین گروه های مختلف مخاطبان به ویژه کودکان و نوجوانان باشند.

موزه ملی "ته پاپا" ولینگتون

وقتی از موزه ملی صحبت می کنیم، ساختاری سنتی در ذهن شکل می گیرد، اما در ارتباط با این پدیده باید ساختارشکنی کرد. این موزه در نیم کره جنوبی زمین یعنی شهر «ولینگتون» پایتخت نیوزلند قرار دارد. این موزه در حیات پر فراز و نشیب خود، تغییرات گسترده ای را تجربه کرده است. سنگ بنای اولیه این موزه در سال ۱۸۶۵ گذاشته شد؛ پس از اینکه ساختمان مجلس به «ولینگتون» انتقال یافت، یک موزه در پشت ساختمان پارلمان ساخته شد. «جیمز هکتور» به عنوان نخستین مدیر موزه انتخاب شد؛ وی توجه به مجموعه های علمی را در دستور کار قرار داد. اگرچه مدیر موزه این هدف را دنبال می کرد، اما در تحقق رویا و هدفش شکست خورد؛ چرا که اغلب کلکسیون های موزه اقلام اهدایی بودند. 

هنگامی که موزه سی و پنجمین سال تاسیس خود را تجربه می کرد، وارد مرحله ای جدید شد. در سال ۱۹۰۰، این موزه تا حدودی از استعمار خارج شد و رنگ و بوی ملی به خود گرفت. اقدامات متعددی مانند احداث گالری برای بازدید عمومی انجام شد. همچنین توجه بیشتر به مولفه های علمی در دستور کار قرار گرفت. سال ۱۹۳۰ «ته پاپا» به عنوان موزه علمی ملی معرفی شد. این موزه در سال ۱۹۸۰ تصمیم گرفت تا فعالیت خود را تغییر دهد، چرا که از لحاظ بصری دیگر برای مخاطبان جذاب نبود. مدیران وقت موزه تصمیم گرفتند که به یافته های علمی بیشتر توجه کنند. سال ۱۹۸۸، هیئت توسعه تصمیم گرفت که یک موزه جدید ملی با رویکرد علمی احداث کنند. ساختمان شش طبقه این موزه به دلیل گنجینه ارزشمندی که در خود دارد در برابر زمین لرزه مقاوم است؛ موزه به سیستم جداسازی لرزه ای مجهز است.

دیدن این موزه برای آشنایی با تاریخ محلی، فرهنگ مائوری و بسیاری از جنبه های مهم دیگر جامعه نیوزلند ضروری است. ته پاپا به معنای "ظرف گنجینه ها" است؛ این موزه توانسته مانند ظرفی بزرگ گنجینه های تاریخی و هویتی نیوزلند را حفظ کند. علاوه بر حفظ میراث علمی، بخشی از سالن های این موزه درباره گونه های جانوری و زیستی نیوزلند اطلاعاتی به بازدیدکنندگان ارائه می دهند.

موزه فضایی هنگ کنگ

اگرچه بسیاری از موزه های علمی مشهور دنیا خارج از قاره کهن قرار دارند، اما یکی از مشهورترین و مجهزترین موزه های علمی دنیا در زمینه نجوم در جنوب شرقی آسیا قرار دارد. موزه هنگ کنگ در حقیقت یک موزه علوم فضایی و نجوم پیشرفته است که از دو بال غربی و شرقی تشکیل شده است و گنبد تخم مرغی شکل آن، ویژگی متمایز این موزه محسوب می شود.

مأموریت ساخت این موزه به یک معمار به نام "جوزف مینگ گام لی" واگذار شد. مأموریت ساخت این پروژه در سال ۱۹۷۷ آغاز و ۳ سال بعد به پایان رسید. بسیاری از علاقمندان موزه های جهان بر این باور هستند، گنبد تخم مرغی شکل این بنا که حدود ۸ هزار متر مربع مساحت دارد؛ از ویژگی های جذاب این مکان است. 

این موزه محدود به گنبد تخم مرغی شکل افلاک نما نمی شود، چرا که در دو بال شرقی و غربی موزه، سالن کاوش فضایی و چندین کارگاه جای داده است. آسمان بازسازی شده شب، از ویژگی های جذاب این موزه است. بازدیدکنندگان می توانند روی صندلی های مخصوص دراز بکشند و به این فضای آسمان شب، خیره شوند. بسیاری از علاقمندان نجوم می توانند پوشیدن لباس فضایی را در این موزه تجربه کنند. این موزه با شبیه سازی فضای ماه هم توانسته است که چنین فرصتی را در اختیار بازدیدکنندگانش قرار دهد. 

دو نمایشگاه علوم فضایی و اکتشافات فضایی در این موزه قرار دارد که در تمام روزهای سال دایر هستند. شبیه ساز منظومه شمسی از دیگر جاذبه های این موزه است. 

موزه علم "نمو" آمستردام

ساختمانی به شکل کشتی و فیروزه ای رنگ که در نیمه شرقی اسکله آمستردام هلند قرار دارد. ساختمان موزه به ظاهر شکلی مدرن دارد اما از نظر بافت شهری با ساختمان های قدیمی همجوارش بسیار هماهنگ است. ساختمانی ۵ طبقه با یک بالکن شیشه ای است که حدود ۱۱ هزار متر مربع مساحت دارد. نیمی از این مساحت به سالن های موزه تخصیص داده شده، همچنین بالکن شیشه ای فرصت مناسبی است تا چشم انداز مناسبی از پایتخت هلند داشته باشید. "رنزو پیانو" معمار ایتالیایی که ساخت ساختمان "مرکز نلی و هنر ژرژپمیدو" پاریس را در کارنامه دارد، ساختمان نمو را می سازد. 

ریشه شکل گیری نمو به پس از جنگ جهانی دوم باز می گردد. با پایان یافتن دومین جنگ جهانی در سال ۱۹۴۵، صنعت در هلند مورد توجه قرار گرفت و از آن به عنوان محرک اقتصادی یاد می شد. پیش از آنکه چنین نگرشی در این کشور اروپایی حاکم شود، نمو به عنوان موزه کار شناخته می شد. موزه کار تغییر ماهیت داد و "موسسه صنعت و فناوری هلند" شکل گرفت. هدف از تشکیل موسسه این بود که کودکان و نوجوانان را با تغییرات صنعتی آشنا کند. همچنین این موسسه در نظر داشت تا مزایای تحصیل در رشته های مهندسی را به خانواده ها گوشزد کند. 

در سال ۱۹۷۹، این موسسه دیدگاه خود را تغییر داده و از رویکرد آمریکایی ها یعنی آموزش بر مبنای بازی توجه کرد. بنابراین آموزش فیزیک، شیمی و علوم کامپیوتر که نسبت به دروس دیگر جدیدتر بودند، در دستور کار هیات مدیره قرار گرفت. اوایل دهه ۸۰ میلادی، مسئولان موسسه به بازی تکنولوژیک آن برهه توجه کردند. 

حدود ۱۷ سال بعد، این موسسه به محل فعلی خود نقل مکان کرد. با ورود به فضای جدید تلاش کرد تا از طریق آموزش و ایجاد تعامل یافته های علمی و نکات آموزشی را به بازدیدکنندگان منتقل کند. این موسسه در سال ۲۰۰۰ تغییر نام داد و موزه را "نمو" نامگذاری کرد. نمو بزرگ ترین موزه در این کشور اروپایی است. با توجه به ماهیت موزه و نمونه هایی که در آن نمایش داده می شود، برای تمام گروه های سنی جذاب است.

موزه حمل و نقل لوسرن

موزه حمل ونقل لوسرن در سال 1959 افتتاح شد و اکنون پربازدیدترین موزه در سوئیس است. این موزه نگاهی جذاب و تعاملی به توسعه حمل ونقل در جاده ها، ریلی و آبی دارد و سفرهای هوایی و فضایی را فراموش نمی کند.

ماشین ها، قایق ها، قطارها و هواپیماها در معرض دید بازدیدکنندگان هستند و می توان سوار بسیاری از آنها شد. بیش از 3000 شیء، شبیه ساز، نمایش های چندرسانه ای و نمایشگاه های تعاملی در فضایی به وسعت حدود 20000 متر مربع به نمایش گذاشته شده است.

در بخش خودرو، مدل های متنوعی از ماشین های سوئیس که از سال 1900 تولید شده اند در این موزه دیده می شوند. در بخش ریلی، قطارهای قدیمی که قدمت برخی از آنها بیش از 150 سال است، در معرض دید بازدیدکنندگان قرار داده شده اند.

افلاک نما (planetarium) این موزه، بازدیدکنندگان و علاقه مندان فضا را راهی سفری به ستارگان، سیاره ها و کهکشان های دوردست می کند. گنبد 18 متری آن، آسمان شب خیره کننده ای را به نمایش می گذارد. فناوری پیشرفته به کار گرفته شده در این افلاک نما، به بازدیدکنندگان امکان تجربه پیاده روی فضایی مجازی را فراهم می کند.

"اکسپلوتاریوم" سانفرانسیسکو

این موزه در پاییز ۱۹۶۹ به طور رسمی افتتاح شد. در آن برهه زمانی، "ریچارد ام نیکسون" مرد اول عرصه سیسات ایالات متحده بود؛ "نیل آرمسترانگ" از سفر فضایی خود به ماه بازگشته بود و "اندی واروهل" در حل خلق تصاویر "پاپ آرت" روی کنسروهای سوپ بود. میلیون ها کودک که دوران جنگ جهانی دوم را تجربه کرده بودند؛ در دوران پساجنگ به دوران نوجوانی وارد می شدند. در آن روزگار، سانفرانسیسکو به محلی برای زایش اجتماعی بدل شده بود. به همین دلیل، نیاز به یک رویکرد جدید بیش از پیش حس می شد. "فرانک اوپنهایمر"، فیزیکدان آمریکایی که در آن بازه زمانی ۵۷ سال داشت، این موزه علمی را افتتاح کرد.

پیش از سفر به سانفرانسیسکو، این فیزیکدان در دانشگاه تدریس می کرد. وی همچنین در پروژه منهتن در کنار برادرش "جی. رابرت اوپنهایمر" که به عنوان پدر بمب اتم شناخته می شود، حضور داشت. این فیزیکدان در زمان ریاست جمهوری "مک کارتی" از انجام پروژه های تحقیقاتی منع شد. او به ناچار به شهر کوچک "کلرادو" مهاجرت کرد و به دامداری مشغول شد. اشتیاق فراوان او به تدریس سبب شد تا دبیرستانی کوچک برای مردم محلی تاسیس کند؛ کتاب های درسی را کنار گذاشت و از وسایل و ابزارهای کاربردی برای آموزش به دانش آموزان خود کمک گرفت. او با رویای تغییر شیوه های آموزشی پا به سانفرانسیسکو گذاشت و "اکسپلوتاریوم" را افتتاح کرد. او تا سال ۱۹۸۷ مدیریت این موزه را بر عهد داشت. پس از "اوپنهایمر"، مدیر گروه رشته برق دانشگاه "استنفورد" یعنی "رابرت ال وایت" بر کرسی ریاست نشست. سومین مدیر این موزه، "گوری دلاکوت" فیزیک دان فرانسوی بود. 

"اکسپلوتاریوم" (Exploratorium) موزه علم، فناوری و هنر است؛ اما برخی معتقدند که این مکان یک موزه نیست، بلکه دروازه ای برای کاوش در دنیای بی انتهای علم و فناوری است که انسان ها در برابر پدیده های متفاوت قرار دهد؛ به واسطه این مواجهه، قوه تفکر و درک انسان ها بیشتر می شود. رویکرد این موزه، بهره گیری از برنامه های توسعه ای بر پایه ریاضی است تا آموزش های متنوعی برای گروه های مختلف ارائه دهد.

این موزه با نام «خانه علمی سرگرم کننده» هم شناخته می شود، چراکه در این موزه، عجیب ترین و هیجان انگیزترین محتواهای علمی برای جذب بیشتر کودکان، نوجوانان و جوانان به کار گرفته شده است. "اکسپلوتاریوم" بر خلاف "ته پاپا" رایگان نیست؛ تمامی بلیت ها محدودیت زمانی دارند، بازدید از تمامی بخش ها با یک بلیت ممکن نیست. دهه ۸۰ میلادی را عصر شکوفایی "اکسپلوتاریوم" می دانند. 

موزه ملی "هوافضا" واشنگتن

موزه ملی هوافضای کنونی که از مراکز علمی_فرهنگی ایالات متحده است، در سال ۱۹۱۸ با عنوان "موزه ملی هوایی" در سال ۱۹۱۸ افتتاح شد. این موزه متعلق به موسسه "اسمیتسونیان است" و به عنوان یکی از بهترین موزه های علمی جهان شناخته می شود. همچنین یکی نمایشگاه های داخل موزه به گونه ای است که بازدیدکنندگان تصور می کنند در حال تجربه یک تور در فضا هستند. افرادی که عاشق علم و فناوری، به خصوص حمل و نقل هوایی هستند بازدید از این موزه برای آنها بسیار لذت بخش خواهد بود.

نخستین گنجینه ارزشمندی که به این موزه اهدا شد، اختراع اولیه یا همان نمونه اولیه اختراع برادران رایت بود. همچنین "روح سنت لوئیس"، هواپیمای تک موتوره ی تک سرنشینه ی تک باله ی سفارشی ساز که "چارلز لیندبرگ" در یک پرواز بدون توقف از نیویورک تا پاریسبا آن پرواز کرد، در این موزه نگهداری می شود. 

این موزه در سال ۱۹۶۶ رویکرد خود را تغییر داد و شروع به جمع آوری اقلام و قطعاتی کرد که در مأموریت های ناسا مورد استفاده قرار می گرفتند. تغییر نگرش موزه عاملی برای تغییر نام این مکان شد و از آن تاریخ تا به امروز، این موزه به عنوان "موزه ملی هوافضا" شناخته می شود.

سنگ هایی از ماه که در مأموریت آپولو ۱۱ به دست آمده و لباس فضانوردی "نیل آرمسترانگ" در سفر به ماه، در این موزه نگهداری می شود. مأموریت این موزه، آموزش و الهام بخشیدن به مخاطبان است. در این موزه علاوه بر ارائه آرشیوی از مصنوعات هوانوردی، مستندات مربوط به مطالعه و تحقیق در حوزه نجوم نگهداری می شود.

موزه "یونیورسیوم" گوتبورگ

موزه یونیورسیوم گوتنبورگ (Universeum Museum Gotenborg)، مرکز ملی علمی سوئد و عرصه قدرتمندی برای آموزش عمومی علم، فناوری و توسعه پایدار محسوب می شود. این موزه علمی و آکواریوم انواع آبزیان، در سال 2001 افتتاح شد. 

در این موزه بازدیدکنندگان می توانند تجربه کم نظیری از حضور در جنگل های بارانی تا انجام آزمایش های مختلف در آزمایشگاه شیمی، آزمایشگاه فناوری و فضا داشته باشند. در کنار فضای 18 هزار متر مربعی جنگل های بارانی، بازدیدکنندگان می توانند انواع مختلف ماهیان و آبزیان مختلف از جمله کوسه را در آکواریوم های عظیم مشاهده کنند. 

در جنگل بارانی این موزه که در سه طبقه احداث شده است، انواع مختلف پرندگان و خزندگان نگهداری می شوند. مجسمه های عظیم الجثه دایناسورها در محوطه بیرونی موزه، یکی دیگر از جاذبه های دیدنی موزه یونیورسیوم است. 

موزه تاریخ طبیعی لندن

این موزه با داشتن نمایشگاه های هیجان انگیز به یکی از جاذبه هایی تبدیل شده است که بازدید آن به هر کسی که به لندن سفر می کند، توصیه می شود. این موزه نخستین بار در سال ۱۸۸۱ افتتاح شد و سالانه حدود پنج میلیون بازدیدکننده را به خود اختصاص می دهد. موزه تاریخ طبیعی لندن یکی از سه موزه بزرگ در خیابان "اکسیبیشن رود" (Exhibition Road) در "کنزینگتون" جنوبی لندن است. در این خیابان، مراکز و موزه های مهمی از جمله موزه علوم لندن، موزه تاریخ طبیعی لندن و انجمن جغرافیایی سلطنتی لندن قرار دارند.

موزه تاریخ طبیعی (Natural History Museum, London) که در محوطه اصلی آن اسکلت ۲۵ متری یک نهنگ آبی قرار دارد، چهار سالن به رنگ های آبی، سبز، قرمز و نارنجی دارد. در تالار آبی، نمونه هایی مربوط به زیست شناسی و اسکلت دایناسورها نگهداری می شود. در بخش سبز رنگ، فسیل جانوران و یافته های کشف شده از حفاری ها در معرض دید مخاطبان موزه قرار دارد. تالار قرمز رنگ نیز اطلاعاتی درباره تاثیر انسان ها بر زیست بوم و کره زمین را نشان می دهد. تالار نارنجی نیز اطلاعاتی درباره یافته های داروین را به بازدیدکنندگان نشان می دهد.

موزه علوم لندن

یکی دیگر از موزه های مهم این خیابان، موزه علوم لندن (Science Museum, London) است که سال ۱۸۵۷ تأسیس شد و سالانه بیش از ۳.۳ میلیون نفر از این موزه بازدید می کنند. این موزه شامل دو ساختمان است که در ساختمان اصلی، تالار انرژی، اکتشافات فضایی، طراحی دنیای مدرن، پزشکی، ریاضی، پرواز، موزه ساعت سازان و در ساختمان دوم نیز تالار دنیای آینده، مهدسی برای آینده، گالری اتمسفر قرار دارند.

« دنیای سفر » این نوشته را از « خبرگزاری ایسنا » آورده است. واکاوی، پی گیری، نگارش و آفرینش، شایسته سپاسگزاری است.
1