خلیج فارس، مهد فرهنگ ها و تمدن های بشری و مظهر صلح و دوستی ایرانیان

پاسداشت روز ملی خلیج فارس گامی است در مسیر معرفی و توجه بیشتر مردمان این منطقه و ساکنان بومی خلیج فارس با پیشینه تاریخی و تمدنی کهن.

منوچهر جهانیان، رییس دانشکده علوم گردشگری دانشگاه علم و فرهنگ در یادداشتی با عنوان «خلیج فارس، مهد فرهنگ ها و تمدن های بشری و مظهر صلح و دوستی ایرانیان» به مناسبت پاسداشت روز ملی خلیج فارس (دهم اردیبهشت) نوشت:

«خلیج همیشه فارس از معروف ترین مناطق جغرافیایی جهان و از معظِم ترین و مهم ترین دریاهای گیتی در شاهراه آمد و شدها و مبادلات سیاسی، فرهنگی و اقتصادی جهان یعنی خاورمیانه قرار دارد و شاید از این روست که برخی این نقطه جغرافیایی را با عنوان قلب زمین نام می برند؛ چراکه خلیج فارس مکان و فضای جغرافیایی پر قدرتی در سطح جهان است که یک یا چند امر جهانی به آن پیوند خورده و ارزش و کارکردی جهانی دارد. این منطقه دریایی مهم با سواحل و جزایر زیبا و آبادش در حکم مهد و محملی پویا و پرورنده برای فرهنگ ها تمدن های کهن و باستانی به شمار رفته و این روند تا روزگار ما نیز ادامه داشته است و ازین روست که می توان نام خلیج فارس را برخاسته و در پیوند با تاریخ، فرهنگ و تمدن ایرانی - که از کهن ترین تمدن های جهان است - دانست و کتیبه ها، اسناد و اوراق رسمی، مدارک تاریخی، مستندات گذشتگان و مجموعۀ آثار کارتوگرافان و نقشه ها مربوطه، ما را به جایگاه بی بدیل آن در میراث جهانی مشترک بشری رهنمون می کند.

چنان که نیک بر همه روشن است، ایرانیان همواره با دلبستگی خاصی به رویدادهای خلیج فارس نگریسته و مسائل آن را دنبال کرده اند. این دلبستگی ریشه در واقعیات جغرافیایی، اقتصادی، انسانی، فرهنگی و سیاسی منطقه دارد و این مرز آبی ایرانیان را با کشورهای جهان همسایه و در تعامل قرار می دهد.

خلیج فارس بعد از ظهور دین نورانی، انسان ساز، عدالت بخش و رهایی گستر اسلام تا روزگار کنونی بستری برای ایجاد و توسعه مناسبات فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی و تجاری ملل مختلف جهان با محوریت دینِ حنیفِ اسلامِ، توحید، وجود نورانی و راهنمای نبی ‏اکرم(ص) که قلّه عالم آفرینش بوده است بوده و همه مسلمانان منطقه را به هم پیوند می دهد و از این رو، توسعه و تعمیق فرهنگ و تمدن اسلامی در منطقه موجب به برکشیده شدن ارزش های والای اخلاقی و فرهنگی، فلسفه و حکمت اسلامی و در نهایت صدور معنویت و ارزش های الهی در سطح منطقه و جهان خواهد بود و کشورهای مسلمان منطقه، با تکیه و تأکید بر این اشتراکات قابل توجه و متنوع دینی، فرهنگی، سیاسی، سرزمینی، می توانند از تمامی ابزارهای ضروری و اثربخش برای همکاری سازنده و مستمر که صلح و امنیت را برای مردم منطقه و جهان به همراه آورد، استفاده کرده و چالش های منطقه با تعامل حل کنند. تعالیم وحدت بخش اسلام می تواند روح همبستگی وهمدلی وهمکاری در میان مسلمانان منطقه را گسترش دهد.

تا پیش از حضور استعمارگران در منطقه، زندگی مسالمت آمیز و هم زیستی دوستانه در میان اقوام مختلف نسبتا حاکم بوده و متاسفانه با حضور نامبارک استعمارگران و رقابت های استعماری بین انگلیسی ها، پرتغالی ها و ... در منطقه، ناامنی و اختلاف در منطقه بیشتر شد و خصوصا پس از کشف نفت، انگلیسی ها به اهمیت خلیج فارس بیشتر پی برده و توجه خود را به این منطقه بیشتر نمودند و از این زمان رقابت های استعماری شکل دیگری گرفت و سرانجام با قدرت گرفتن دولت مرکزی در ایران انگلیسی ها کم کم قدرت خود را در منطقه از دست دادند جای خود را به بازیگران منطقه ای دیگری دادند و این شیوه و راهبرد باقی مانده از دوران استعماری تا به امروز نیز باقی مانده و در اشکالی چون درج نام های جعلی برای خلیج فارس و اختلاف افکنی فرهنگی بین کشورهای حوزه خلیج فارس نشان می دهد. برای نمونه مؤسسه آمریکایی نشنال جغرافی (National Geographic) برای جا انداختن نامی دروغین برای خلیج فارس در اطلس جهانی این موسسه از زمره این اقدامات خصمانه است.

نام خلیج فارس، با نام ایران از همیشه و تا همیشه همراه بوده است. خلیج فارس و مترادف های آن در سایر زبان ها، اصیل ترین نامی است که از کهن ترین منابع به طور پیوسته در همه زبان ها و ادبیات جهانی به کار رفته و از این حیث با پارس، فارس، ایران و عجم نام های ایران و مفاهیم معنایی نزدیک به آن گره خورده است. بررسی روند سیر تحولات خلیج فارس از گذشته تا دوران معاصر بیانگر اقتدار فرهنگی و سیاسی ایرانیان در خلیج فارس بوده و در حال حاضر نیز جمهوری اسلامی ایران نیز با تکیه بر حکومت دینی برخواسته از اراده مردم قدرت بزرگ تصمیم ساز و تصمیم گیر و تضمین کننده ثبات و آرامش خلیج فارس است. ایران توانسته است با تکیه بر قدرت نظامی و اقتدار خود از سویی و نیز کاربست سیاست «همکاری»، روابط حسنه و همراه با اعتماد متقابل و در عین حال اقتدار با کشورهای منطقه خلیج فارس، اهداف سیاست خارجی خود را دنبال کند.

از سویی دیگر خلیج فارس با 880 کیلومتر خط ساحلی و برخورداری از جاذبه های طبیعی و بی شماری چون سواحل بکر، رودخانه های زیبا، چشم اندازهای ساحلی و دریایی بدیع، آب و هوای مطبوع و معتدل، چشمه های آب گرم معدنی و اکوسیستم جنگل های حرا، گونه های خاص، پرندگان نادر، آبزیان ناشناخته و خلاصه زیبایی های سحرانگیز و شگفت انگیز طیف گسترده ای از ملت ها از جذابیت های خاصی برخوردار است که می تواند موجبات هم گرایی را فراهم آورد. درکنار انواع پوشش گیاهی و جانوری منطقه، جاذبه های باستانی، تاریخی و دیدنی در نواحی چون آبادان، خرمشهر، بندرعباس، روستای لافت، بندر سیراف (طاهری)، بندر لنگه، بندر گناوه، بندر بوشهر، جزیره هرمز، جزیره خارک، جزیره قشم و جزیره کیش و در نهایت آب و هوایی متمایز از سایر مناطق ایران که می تواند فضای مناسبی را برای بازدید گردشگران ایرانی و خارجی فراهم سازد.

اهتمام مسئولان نظام مقدس جمهوری اسلامی در اجرای سیاست های مشخص و علمی با محوریت اقتصاد و گردشگری به نفع خلیج فارس بوده و قابلیت های گردشگرانه را در خدمت توسعه صلح و دوستی در منطقه قرار می دهد؛ چراکه برنامه های علمی و فرهنگی با رویکرد شناخت و آگاهی بخشی در حوزه میراث فرهنگی و گردشگری منطقه خلیج فارس می تواند بستری را برای تحقق زمینه های مناسب در خصوص معرفی فرهنگ، تاریخ و تمدن ایران اسلامی و مردمان سواحل منطقه خلیج فارس به سایر مردمان جهان فراهم نموده و گام مهم و ارزشمندی در جهت اعتلای میراث فرهنگی کشور ایران بردارد.

امروزه گردشگری به عنوان ابزاری در جهت صلح ودوستی و تعامل میان مردمان و دولت ها به شمار می آید که می تواند نقش بسیار سازنده و تأثیرگذاری در همگرایی و همکاری های مشترک میان کشورهای منطقه خلیج فارس ایفا نماید.

از این رو لازم است دولت های منطقه خلیج فارس بر مبنای اشتراکات فرهنگی و تمدنی و همچنین علاقمندی ها و پیوندهای عمیق و ریشه دار فرهنگی، زمینه های حضور مردمان سایر مناطق را برای بازدید و آشنایی بیشتر با میراث کهن و باستانی منطقه خلیج فارس فراهم نمایند. این امر می تواند رونق و شکوفایی اقتصادی منطقه خلیج فارس و انسجام اجتماعی و زمینه های همکاری های بیشتر منطقه ای را فراهم نماید.

پاسداشت روز ملی خلیج فارس گامی است در مسیر معرفی و توجه بیشتر مردمان این منطقه و ساکنان بومی خلیج فارس با پیشینه تاریخی و تمدنی کهن و آثار و جاذبه های بی نظیر و متنوع گردشگری برای برای رسیدن به توسعه و آبادانی و حضور در عرصه های بین المللی و تعامل سازنده و هم افزایی بیشتر میان کشورهای منطقه خلیج فارس.»