9 اکتبر 2024 - 14:22

سال 94 در آیینه محیط زیست

9 مارس 2016 - 10:00 dsfr.ir/xl5ye

سال 94 در آیینه محیط زیست
shekarotabiat.com
محیط بان

کنفرانس پاریس در سال 2015 میلادی و 94 شمسی گرچه در فضای امنیتی پاریس و دلهره از حملات دوباره «داعش» و تروریسم برگزار شد اما مهم ترین گام در راستای برداشتن سایه «تروریسم محیط زیستی» پنهان ناشی از گرم شدن هوای زمین بود.

کشتار گسترده پلنگ ها در نخستین ماه های سال 94 و پس از آن رکورد زدن گرم ترین ماه های سال و وقوع سیلاب های متعدد گرچه بخش های تاریک محیط زیست این سال بودند اما ابلاغیه سیاست های کلی محیط زیست توسط مقام معظم رهبری، کنفرانس تغییر اقلیم، تفاهم نامه با کشورهای اروپایی در راستای اقتصاد سبز، بیمه پلنگ، توقف پروژه های در تعارض با محیط زیست، توجه قوه قضاییه به قوانین محیط زیست و در نهایت بخشوده شدن یک محیط بان از جمله اتفاقاتی بود که پرونده فعالیت های این سال را با خوشی به پایان برد.

ابلاغ سیاست های کلی محیط زیست توسط مقام معظم رهبری

حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در اجرای بند یک اصل 110 قانون اساسی، در نامه ای به رؤسای قوا، سیاست های کلی محیط زیست را ابلاغ کردند. ایجاد نظام یکپارچه ی ملی محیط زیست، مدیریت هماهنگ و نظام مند منابع حیاتی، جرم انگاری تخریب محیط زیست، تهیه ی اطلس زیست بوم کشور، تقویت دیپلماسی محیط زیست، گسترش اقتصاد سبز و نهادینه سازی فرهنگ و اخلاق زیست محیطی از جمله محورهای ابلاغیه ی رهبر معظم انقلاب اسلامی بود. در راستای این فرمایشات سومین همایش ملی «حقوق محیط زیست» در اسفند ماه سال جاری با حضور رئیس قوه قضاییه در محل سالن همایش های سازمان حفاظت محیط زیست برگزار و در آن آملی لاریجانی، رئیس قوه قضاییه از تشدید قوانین در این حوزه و جرم انگاری در رسیدگی به تخلفات محیط زیستی خبر داد. حضور رئیس قوه قضاییه و هیات همراه در سازمان حفاظت محیط زیست با استقبال رسانه ها همراه شد.

کنفرانس تغییر اقلیم

کنفرانس تغییر اقلیم 2015 سازمان ملل متحد در پاریس یا COP21 از 30 نوامبر تا 12 دسامبر 2015 در شهر پاریس برگزار و در آن تاکید شد افزایش گرمایش زمین تا سال 2050 باید زیر 2 درجه باقی بماند. در همین راستا برای نخستین بار در تاریخ همه کشورها موظف به کاهش تولید گازهای کربنی شدند. ایران نیز تعهد کرد 4 درصد به صورت بلاشرط و با رفع تحریم 12 درصد از حجم گازهای گلخانه ای خود را کاهش دهد. به این ترتیب با محقق شدن برجام، تعهد 12 درصدی مشمول حال ایران خواهد شد.

پانزدهمین نمایشگاه بین المللی محیط زیست

نمایشگاه های بین المللی که در هر حوزه ای برگزار می شوند را شاید بتوان نمایی از مهم ترین اتفاقات آن عرصه دانست. از این رو پانزدهمین نمایشگاه بین المللی محیط زیست که در آخرین روزهای سال 94 برگزار شد را می توان حاصل تلاش سازمان حفاظت محیط زیست در یک سال قلمداد کرد. این نمایشگاه با شعار «اقتصاد سبز دوران پساتحریم» با حضور 271 شرکت داخلی و 33 شرکت خارجی از 10 تا 13 اسفند برگزار شد.

بالا آمدن آب دریاچه ارومیه

یکی از خبرهای خوش در سال 1394 بالا آمدن آب دریاچه ارومیه و آبگیری همه پهنه های آن بود. افزایش بارندگی و اعطای حق آبه های دریاچه از جمله دلایلی بود که برای این افزایش از سوی کارشناسان عنوان شد. همچنین در 21 بهمن 207 پروژه مدیریت آب و خاک در شهرستان های حوضه آبریز دریاچه ارومیه افتتاح شد.

محیط زیست برنده «برجام»

توافق هسته ای و رفع تحریم ها گرچه امری سیاسی به نظر می رسد اما می تواند یکی از مهم ترین تاثیرات خود را بر عرصه محیط زیست بگذارد. سعید متصدی، معاونت محیط انسانی در آخرین نشست خبری خود در سال 94 گفت با برجام و لغو تحریم ها هیچ توجیهی برای عدم نصب تکنولوژی های تازه جهت کاهش آلودگی پذیرفتنی نیست.

تفاهم نامه با کشورهای اروپایی

امضای تفاهم نامه با کشورهای اروپایی از جمله فنلاند و اتریش که در ماه های پایانی سال صورت گرفت از جمله برنامه هایی بود که سازمان حفاظت محیط زیست در ادامه رفع تحریم ها و جهت گسترش کاربرد انرژی های نو، مدیریت پساب، کاهش آلودگی و مدیریت منابع آبی به انجام رساند.

بخشوده شدن محیط بان دنا

بخشوده شدن اسعد تقی زاده محیط بان دنا پس از گذشت بیش از هفت سال یکی از خبرهای خوش این حوزه در روزهای پایانی سال 94 بود. با این حال درخواست دیه 800 میلیونی بعلاوه درخواست های دیگر خانواده مرحوم رضایی، این تردید را ایجاد کرده است که آیا تبدیل این امر به رویه می تواند نجات بخشی سایر محیط بانان را نیز با چالش های جدی مواجه کند؟

قرق اختصاصی گامی در راستای حفاظت

قرق اختصاصی از مهم ترین و پرمناقشه ترین موضوعاتی است که در سال 94 معاونت محیط طبیعی به آن پرداخت. به این ترتیب با تصویب قرق اختصاصی در نشست شورای عالی محیط زیست مردم محلی و سرمایه گذاران می توانند خارج از مناطق چهارگانه با نظارت سازمان حفاظت محیط زیست طرح را اجرا و در دو حوزه شکار و گردشگری به بهره برداری بپردازند.

جلوگیری از اجرای پروژه های مغایر با محیط زیست و بازبینی قوانین آزمایشگاه های معتمد

در آخرین نشست معاونت انسانی سازمان محیط زیست، سعید متصدی از توقف پروژه سدهای شفارود و خرسان و انتقال آب به سبزکوه و اعطای مجوز ارزیابی به 14 پروژه از میان 114 پروژه از دیگر خبرهای سال 94 در این معاونت خبر داد. بازبینی قوانین آزمایشگاه های معتمد سازمان حفاظت محیط زیست از دیگر اقداماتی بود که در این سال از سوی معاونت محیط انسانی صورت گرفت.

اکوتوریسم و دام اصلی ترین موضوعات انتشارات محیط زیست

انجمن ها و پروژه های محیط زیستی در سال 94 دست به کار شده و با توجه به بهره گیری از «اکوتوریسم» به عنوان یک ابزار حفاظتی، کتاب هایی را در این عرصه منتشر کردند. در این سال «اکوتوریسم راهی برای توسعه پایدار»، «راهنمای تدوین برنامه ی طبیعت گردی پایدار در پهنه های طبیعی حفاظت شده (خشکی)» و مدیریت دام در پناهگاه حیات و حش «میاندشت» منتشر شدند.

به نام «بز» و به کام مردم

اختصاص پانزدهم دی ماه به نام روز ملی «بز» از اتفاقات جالبی بود که در سال 94 اتفاق افتاد. در همایشی که به مناسبت این نامگذاری برگزار شد درباره اهمیت این دام سبک در معیشت های روستایی و عشایری سخنرانی هایی ارائه و با اشاره بر موضوع تغییر اقلیم، بازگشت دوباره به نگهداری از «بز» به عنوان دامی که توان تطبیق خود با گرمایش و خشکسالی را دارد تاکید شد.

بیمه پلنگ، افزایش جریمه شکار پلنگ، کشته شدن «ایران» پلنگ تندوره

کشته شده 14 پلنگ که 12 مورد آن در سه ماهه اول سال اتفاق افتاد، توقف پروژه پلنگ ایرانی، در نظر گرفتن بیمه پلنگ در توافق با یک شرکت بیمه و افزایش 20 برابری جریمه کشتن پلنگ از جمله اتفاق های مهم درباره این گونه بود که آن را به یکی از جذاب ترین گونه ها برای اصحاب رسانه تبدیل کرد.

حیوان آزاری آیا جرم می شود؟

فیلم منتشر شده از آزار و اذیت یک سگ در استان گلستان، موجی از خشم را در میان هواداران محیط زیست و حقوق حیوانات برانگیخت که خواستار توقف چنین رفتارهایی شدند. یکی از پیامدهای این حادثه تلخ، بازنگری در قوانین حیوان آزاری در ایران بود. در نشست خبری این معاونت در اسفند ماه سال جاری «مجید خرازیان مقدم»، مدیر دفتر حیات وحش از مسئولیت صاحب حیوان خانگی در برابر آسیب های وارده به این حیوانات و همچنین برخورد قانونی با کسانی خبر داد که به حیوانات بی سرپرست آزار می رسانند، خبر داد.

مرگ «رئوفی» بانوی گربه ها در آتش سوزی با دلیل نامشخص

یکی از اتفاقات تلخ سال 94 کشته شدن خانم رئوفی نگهدارنده بیش از 200 گربه معلول و بیمار به همراه گربه هایش بود. او که از شمال شهر تهران برای تیمار گربه های صدمه دیده به اشتهارد رفته بود در شهریور ماه بر اثر حریقی که دلیل آن معلوم نشد به همراه گربه هایش در آتش سوخت.

خشکسالی افزایش یافت

کاهش بارش یکی از عوامل بروز خشکسالی است که متاسفانه در سال 94 شاهد آن بودیم. شاهرخ فاتح رئیس مرکز خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی با اشاره به اینکه سال آبی یا سال زراعی هر سال از اول مهر تا پایان مرداد را شامل می شود، گفت بود:« کل بارش کشور در سال آبی 94، 194.6 میلی متر بوده است که این میزان بارش در مقایسه با بلند مدت حدود 17.5 درصد کاهش داشته است. »

گرد و غبار در جنوب در خوزستان، گرد و خاک در مجلس

وقوع گرد و غبار در سال 94 مشابه سال 93 به ویژه در استان خوزستان ادامه داشت. در این رابطه سازمان حفاظت محیط زیست حذف شدن بودجه مربوط به این پدیده در بودجه سال 94 را مهم عنوان کرد اما منتقدان با بیان اینکه بودجه اختصاصی سال 93 نیز در این حوزه صرف نشده، سخنان ابتکار را «فرار رو به جلو» دانستند.

سیل نیمی از ایران را گرفتار خود را کرد

یکی از عمده ترین بلایای طبیعی سال 94 را شاید بتوان سیل هایی عنوان کرد که در مرداد ماه جاری داد و علاوه بر خسارت های مالی، خسارت های جانی را نیز به همراه داشتند. در این ماه استان گلستان، کردستان، البرز، تهران، خراسان شمالی، زنجان، سمنان، قزوین، کردستان، کرمان و مازندران دچار آب گرفتگی و سیل شدند که در این میان کردستان، گلستان، مازندران، تهران و البرز را شاید بتوان دارای بیشترین خسارت از این حوادث عنوان کرد.

رکورد گرما شکسته شد

شاخص گرما در بندر ماهشهر در مرداد به نقطه چشمگیر 73 درجه (165 درجه فارنهایت) رسید. همچنین در این ماه اردبیل با دمای 40 درجه رکورد زد و گنبد کاووس نیز به مرز 50 درجه رسید. در زمستان و اسفند ماه نیز بار دیگر شاهد رکورد زدن گرما بودیم که در 60 سال اخیر تهران بی سابقه بود.

پرونده شکار فریدون کنار باز هم به سرانجام نرسید

موضوع شکار در «فریدونکنار» و «سرخرود» سال ها ادامه دارد و انواع پروژه ها نیز برای مهار آن اجرا شده است اما در سال 94 با بازتاب های رسانه ای گسترده تخلفات صورت گرفته، سازمان حفاظت محیط زیست رویه برخورد قاطع را مدنظر قرار داد و رئیس اداره حفاظت محیط زیست بابلسر و فریدونکنار در آذر ماه این سال از اجرای طرحی برای جمع آوری شب دام ها و کرس در تالاب و دامگاه فریدونکنار خبر داد. با این حال به نظر می رسد در سکوت خبری پس از این گفته ها، همچنان پرندگان مهاجر باید با امید از ایران بگذرند.

51 تیم و فدراسیون با نماد 51 گونه حیات وحش

در آخرین ماه های سال 94 بالاخره 51 فدراسیون ورزشی نمادی از گونه های حیات وحش ایران را برگزیدند. به نظر می رسد این نامگذاری می تواند علاوه بر یوزپلنگ، پلنگ و درنا، سایر گونه های جانوری را نیز در جامعه معرفی و اقدامات حفاظتی برای آن ها را توسعه بخشد.

مجلس نهم، پروژه های عمرانی یا حفظ طبیعت؟

«اصلاحیه قانون حفظ اراضی زراعی» از جمله قانون های پرچالش مجلس نهم در آخرین ماه های سال 94 بود که نمایندگان بر آن پای فشرده و سازمان حفاظت محیط زیست با این استدلال که این قانون زمینه تصرف به اراضی طبیعی را باز می گذارد مخالفت خود را با آن اعلام کرد. همچنین این مجلس در آخرین اقدام خود کلیات لایحه «ارزیابی زیست محیطی ایران» را رد کرد. این لایحه در 13 ماده تهیه شده و هدف از آن، ایجاد توازن و تعادل میان پروژه های عمرانی و صنعتی با الزامات زیست محیطی بود.

کوچ مرد طبیعت

درگذشت محمد علی اینانلو در نخستین ماه زمستان یکی از اتفاقات مهم در سال 94 بود. او که در عرصه محیط زیست موافقان و مخالفان فراوان داشت در وصیتنامه اش درخواست کرده بود در جنگل «ابر» به خاک سپرده شود اما در نهایت در بهشت زهرا آرام گرفت.

اولین همایش فعالان مدارس طبیعت در ایران

برگزاری اولین همایش «کودک و طبیعت» از سوی فعالان مدرسه طبیعت را شاید بتوان یکی از مهم ترین اتفاقات حوزه آموزش محیط زیست به کودکان در ایران عنوان کرد که متاسفانه از سوی رسانه ها مورد استقبال و پوشش خبری قرار نگرفت. این همایش در نخستین ماه زمستان 94 برگزار شد و شرکت کنندگان شیوه های مطلوب و موثر ارتباط کودک با طبیعت را با یکدیگر به اشتراک گذاشتند.

در مجموع سال 94 را باید سال توجه بیشتر مردم به حقوق حیوانات و محیط زیست دانست که نمود آن در پخش گسترده موارد حیوان آزاری در شبکه های اجتماعی قابل مشاهده بود. دست به دست شدن تصاویر شکار حیات وحش از دیگر موارد پربیننده در این شبکه ها بوده و نشان می دهد سازمان حفاظت محیط زیست باید یکی از اولویت های سال بعد خود را بر این موارد قرار دهد. از این روست که ارائه طرحی به هیات وزیران در خصوص قانون حیوان آزاری و همچنین تصویب «قرق اختصاصی» جهت مدیریت شکار در اولین نشست شورای عالی محیط زیست در سال 95 ضروری به نظر می رسد.

با این حال باید منتظر ماند و دید جامعه ای که چنین مجدانه خبرهای محیط زیست را دست به دست کرده و درباره سبزی نوروزی و ماهی نوروزی وسواس به خرج می دهد چقدر به حفظ طبیعت در سفرهای نوروزی و «سیزده به در» وفادار خواهد بود.

1