تورلیدر یا راهنمای تور (Tour Leader) و سرپرست تور یا (Tour Guide) کیست؟
حوزه کاری و وظایف تورلیدر با تورگاید تفاوت دارد. در واقع تورلیدر سرپرستی تور را بر عهده دارد و سفر را مدیریت می کند و مسئول هماهنگی با اجزای سفر از جمله هتل، راننده، راهنمای تور و … است و لزومی ندارد که حتما در دسترس مسافران باشد.
راهنمای تور، مسئول ارائه اطلاعات درباره مکان ها و جاذبه ها به مسافران است و در عینِ حال باید مسیر و مقصد را کامل بشناسد و به طور کامل در دسترس مسافران باشد. چنین فردی برای شغل راهنمای تور از آژانس حقوق می گیرد و در طول سفرها نیز تمام هزینه های سفرش نظیر هتل و غذا نیز توسط آژانس پرداخت می شود.
اما در ایران تورلیدر و تورگاید در عمل تفاوتی با هم ندارند و راهنمایان هر دو وظیفه را با هم انجام می دهند. در این مطلب از «دنیای سفر» ما از عنوان «راهنمای گردشگری» استفاده می کنیم.
ویژگی های راهنمای گردشگری
قطعا برای ورود به هر شغل و رشته ای علاقه حرف اول را می زند اما برای راهنمای گردشگری شدن علاوه بر علاقه، ویژگی های دیگری هم لازم است که ما در یک پست جداگانه به برخی از آن ها اشاره کرده ایم.
از کجا شروع کنیم؟
بعد از اینکه با حرفه راهنمای گردشگری و ویژگی های یک راهنما آشنا شدید، به عنوان اولین قدم به یکی از موسسه های آموزش گردشگری شهر خود که زیر نظر وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی هستند مراجعه کنید و در دوره ی مورد علاقه ی خود ثبت نام کنید. شما می توانید با مراجعه به اداره میراث شهر خود آدرس و شماره تماس این موسسه ها را دریافت کنید.
برای گذراندن دوره های راهنمایان گردشگری نیازی به داشتن مدرک مرتبط با گردشگردی نیست و در پایان این دوره ها به همه فراگیران گواهینامه اعطا می شود. اما برای گذراندن آزمون جامع گردشگری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و گرفتن کارت راهنمای گردشگری داشتن حداقل مدرک لیسانس ضروری است.
چه دوره های آموزشی وجود دارد؟
- طبیعت گردی یا اکوتوریسم
- تاریخی و فرهنگی یا ایرانگردی و جهانگردی
- زمین گردشگری یا ژئوتوریسم
1. دوره آموزشی طبیعت گردی یا اکوتوریسم
دوره آموزشی راهنمای گردشگری طبیعت گردی بیشتر بر محور سفر در طبیعت و شناخت عناصر آن جهت حفاظت بیشتر و دوری از تخریب می چرخد. در این دوره شما به منظور شناخت بهتر طبیعت و کسب تجارب بیشتر علاوه بر درس های تئوری، سفرها و بازدید های میدانی در طبیعت را تجربه خواهید کرد.
سرفصل های آموزشی دوره طبیعت گردی
- شناخت صنعت گردشگری
- آشنایی با تنوع زمین شناسی ایران
- آشنایی با دوزیستان و خزندگان ایران
- آشنایی با پرندگان ایران و پرنده نگری
- آشنایی با پستانداران ایران
- آشنایی با گیاهان ایران
- آشنایی با بندپایان و پروانه نگری
- آشنایی با ماهیان و آبزیان ایران
- آشنایی با اکوسیستم های ایران
- آشنایی با جغرافیای طبیعی ایران و نقشه خوانی
- آشنایی با میراث فرهنگی، صنایع دستی و هنرهای سنتی
- مبانی اکوتوریسم
- فنون و مهارت های تورگردانی
- مدیریت بحران در سفر
- اخلاق حرفه ای و الگوهای رفتاری در گردشگری
- فن بیان و اصول سخنوری
- قوانین و مقررات گردشگری
- اصول و مبانی تفسیر میراث فرهنگی و طبیعی
- کاربرد فناوری اطلاعات در سفر
- فنون استقرار و بقاء در طبیعت و جهت یابی
- آشنایی با اکولوژی و حفاظت
- آشنایی با تجهیزات طبیعت گردی
- آشنایی با گردشگری نجوم
- آشنایی با جوامع محلی و اصول تسهیلگری
- آشنایی با میراث فرهنگی و معنوی
- زبان تخصصی
- شناخت روحیات ملل
- عکاسی در طبیعت
آخرین تغییرات سرفصل ها را از موسسه های آموزش گردشگری بپرسید.
2. دوره آموزشی تاریخی و فرهنگی یا ایرانگردی و جهانگردی
دوره آموزشی راهنمایان تاریخی، فرهنگی یکی از دوره های کوتاه مدت گردشگری زیر نظر وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی است که در آن به مباحث مربوط به فرهنگ و تاریخ ایران پرداخته می شود و کمک می کند که افراد شناخت بیشتری از مسائل تاریخی و سرگذشت پیشینیان کسب کنند و به عنوان یک راهنمای تاریخی، فرهنگی بتوانند سایر افراد چه ایرانی و چه ملت های دیگر را با تاریخ و تمدن غنی کشورمان آشنا کنند.
سرفصل های آموزشی دوره تاریخی و فرهنگی
- شناخت اماکن تاریخی ایران
- مبانی جغرافیای جهانگردی و نقشه خوانی
- معماری ایران و جهان
- آشنایی با میراث فرهنگی و هنرهای سنتی
- آشنایی با فرهنگ و اقوام ایران زمین
- شناخت روحیات ملل
- زبان تخصصی
- مبانی اکوتوریسم و واژگان و اصطلاحات فرهنگی
- شناخت موزه های ایران
- آشنایی با تاریخ سیاسی اجتماعی معاصر
- فنون و مهارت های تورگردانی
- شناخت صنعت گردشگری
- بهداشت سفر و کمک های اولیه
- اخلاق حرفه ای گردشگری و الگوهای رفتاری
- سخنوری و فن بیان
- قوانین و مقررات گردشگری
- اصول تفسیر میراث
- فرهنگ عامه
- آشنایی با تاریخ ایران (قبل و بعد از اسلام)
- کاربرد فناوری اطلاعات در سفر
- آشنایی با جغرافیای طبیعی ایران
آخرین تغییرات سرفصل ها را از موسسه های آموزش گردشگری بپرسید.
۳. دوره آموزشی زمین گردشگری یا ژئوتوریسم
دوره آموزشی راهنمای زمین گردشگری (ژئوتوریسم) یکی از دوره های آموزشی کوتاه مدت گردشگری، مصوب وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی است و به جاذبه های مربوط به زمین شناسی، ژئومورفولوژی و غیره مرتبط می شود.
تفاوت راهنمای زمین گردشگری با راهنمای طبیعت گردی در این است که راهنمای تخصصی زمین گردشگری بر خلاف راهنمای طبیعت گردی، به میراث بی جان طبیعی می پردازد.
مخاطبان زمین گردشگری نه تنها متخصصان و کارشناسان زمین شناسی و ژئومورفولوژی بلکه گردشگران عادی و علاقه مندان طبیعت هستند. در جریان فعالیت های زمین گردشگری، بازدیدکنندگان ضمن بازدید از پدیده های زمین شناسی همانند چین خوردگی ها و گسل ها، تپه های مرجانی، فرایند های کوه زایی و… با مبانی پیدایش آنها نیز آشنا شده و اهمیت وجودی آنها را درمی یابند. علاقه مندان به این رشته، ژئوپارک ها و پدیده های زمین شناسی را برای ماجراجویی های خود انتخاب می کنند.
سرفصل های آموزشی دوره زمین گردشگری
- آشنایی با تنوع زمین شناسی ایران
- آشنایی با تنوع ژئومورفولوژیک ایران
- آشنایی با اصول و مبانی زمین گردشگری
- آشنایی با میراث معدنکاری و زمین باستان شناسی
- آشنایی با غارهای ایران و غار نوردی
- آشنایی با کوه های ایران و کوهنوردی
- آشنایی با اقلیم و هوازدگی
- آشنایی با فون و فلور ایران
- شناخت صنعت گردشگری
- آشنایی با جغرافیای طبیعی ایران و نقشه خوانی
- آشنایی با میراث فرهنگی، صنایع دستی و هنرهای سنتی
- مبانی اکوتوریسم
- فنون و مهارت های تورگردانی
- مدیریت بحران و پاسخ به شرایط اضطرار
- اخلاق حرفه ای و الگوهای رفتاری در گردشگری
- فن بیان و اصول سخنوری
- قوانین و مقررات گردشگری
- اصول و مبانی تفسیر میراث فرهنگی و طبیعی
- کاربرد فناوری اطلاعات در سفر
- آشنایی با عکاسی در طبیعت
- آشنایی با جوامع محلّی و اصول تسهیلگری
- فنون استقرار و بقاء در طبیعت و جهت یابی
- شناخت روحیات ملل
- زبان تخصصی
آخرین تغییرات سرفصل ها را از موسسه های آموزش گردشگری بپرسید.
فرآیند دریافت گواهی و کارت راهنمای گردشگری چگونه است؟
- ثبت نام در کلاس ها و گذراندن دوره آموزشی
- قبولی در آزمون های داخلی موسسه
- قبولی در آزمون جامع
- قبولی در مصاحبه زبان ویژه فراگیران متقاضی زبان های خارجی (فراگیرانی که تمایل به دریافت کارت فارسی زبان دارند نیاز به شرکت در مصاحبه زبان ندارند.)
- بارگذاری مدارک در سامانه edutourism.mcth.ir عکس پرسنلی، تصویر شناسنامه، کارت ملی و آخرین مدرک تحصیلی
- صدور گواهی پایان دوره توسط وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی
- ثبت نام و بارگذاری مدارک در سامانه ta.mcth.ir تصویر گواهی پایان دوره، تمام صفحات شناسنامه، کارت ملی، آخرین مدرک تحصیلی، عکس پرسنلی و کارت پایان خدمت برای آقایان
- تحویل مدارک به اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان (کپی برابر با اصل مدرک تحصیلی، کپی تمامی صفحات شناسنامه، کپی کارت ملی، کپی گواهی پایان دوره، کپی کارت پایان خدمت برای آقایان) از هر کدام سه نسخه
- دریافت نامه آزمایش عدم اعتیاد، سوء پیشینه و حراست از بخش نظارت اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان.
- تحویل جواب استعلام سوء پیشینه و آزمایش عدم اعتیاد به اداره کل میراث استان.
- شرکت در جلسه توجیهی دفتر هماهنگی
صدور کارت راهنمای گردشگری
با توجه به تغییرات زیاد ممکن است این فرآیند در آینده تغییر کنید بنابراین جدیدترین فرآیند و مراحل دریافت کارت را از آموزشگاه های گردشگری سوال کنید.
مدت دوره های آموزشی چقدر است؟
این دوره ها کوتاه مدت بوده و حدود ۶ تا ۹ ماه طول میکشد.
آیا صرفا با شرکت در دوره ها می توان به عنوان راهنمای گردشگری تور برگزار کرد؟
خیر. برای برگزاری تور حتما باید کارت راهنمای گردشگری داشته باشید و این کارت باید معتبر و تاریخ انقضاء آن نگذشته باشد. علاوه بر آن حکم ماموریت، بیمه نامه، لیست مسافران و نامه معرفی راهنمای گردشگری به نیروی انتظامی از دیگر مدارک لازم است. لذا چنانچه حادثه ای اتفاق بیافتد و شخص برگزار کننده کارت راهنمای گردشگری و حکم ماموریت از آژانس گردشگری نداشته باشد مجرم شناخته شده و برابر مقررات با وی برخورد خواهد شد و در صورت بروز حادثه، تحت پوشش بیمه قرار نمی گیرد و مسئولیت آن به عهده شخص برگزارکننده خواهد بود.
آیا جنسیت برای راهنما شدن مهم است؟
خیر. هم آقایان و هم خانم ها می توانند راهنمای گردشگری شوند.
حداقل مدرک برای دریافت کارت راهنمای گردشگری چیست؟
حداقل مدرک برای دریافت کارت راهنمای گردشگری لیسانس می باشد.
آیا افرادی که مدرک تحصیلی آن ها دیپلم و یا فوق دیپلم است می توانند در دوره های آموزشی شرکت کرده و کارت تورلیدری دریافت کنند؟
بله. این افراد می توانند در دوره شرکت نمایند و مدرک تحصیلی منعی برای شرکت در دوره نیست اما دریافت گواهی نامه و کارت راهنمای گردشگری برای این افراد منوط به اجازه کمیسیون دفتر مطالعات و آموزش معاونت گردشگری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی است. این افراد با تخصص های ویژه ای نظیر تسلط به زبانی غیر از زبان انگلیسی و یا داشتن سابقه کاری مرتبط بیش از ۱۰ سال می توانند در کمیسیون فنی دفتر مطالعات معاونت گردشگری وزارت میراث تشکیل پرونده داده و مدارک خود را ارائه دهند. البته ارائه این مدارک هیچ تضمینی در مثبت بودن رای کمیسیون ندارد.
آیا افرادی که مدرک مربیگری کوهنوردی، سنگنوردی و … از فدراسیون های مختلف ورزشی کسب کرده اند می توانند به عنوان راهنمای گردشگری اقدام به برگزاری تور نمایند؟
خیر. برای برگزاری یک تور حتما فرد برگزار کننده می بایست کارت راهنمای گردشگری داشته باشد. زیرا در صورت بروز حادثه، تحت پوشش بیمه قرار نمی گیرد و مسئولیت آن به عهده شخص برگزارکننده خواهد بود.
آیا می توان دوره های آموزشی را در موسسه ای غیر از محل سکونت خود شرکت کرد؟
بله. اما توصیه می شود اگر می خواهید به عنوان راهنما در شهر خود فعالیت داشته باشید این دوره ها را در موسسه شهر خود بگذرانید.
آیا با کارت راهنمای گردشگری می توان در خارج از ایران هم کار کرد؟
خیر. هر کشوری قوانین خاصی برای آموزش راهنمایان گردشگری دارد و شما نمی توانید به صرف داشتن کارت راهنمای گردشگری ایران در کشورهای دیگر هم مشغول به فعالیت شوید.
آیا با شرکت در دوره های آموزشی راهنمای گردشگری می توان آژانس مسافرتی تاسیس کرد؟
خیر. شما برای تاسیس آژانس مسافرتی نیاز به گذراندن دوره آموزشی فنی بند ب دارید که در آموزشگاه های گردشگری تدریس می شود.
