تعطیلات عید فطر سال گذشته، برای بسیاری از مردم در جاده ها گذشت؛ خاطره ای که گردشگران از جاده ها و ترافیک به دست آوردند، بیش از مناظر طبیعی و جاذبه های تاریخی بود. بسیاری از کسانی که در ایام تعطیلات عید فطر پارسال با خودرو های شخصی خود یا اتوبوس درحال طی مسیر بودند، مسیر 5-4 ساعته را دست کم طی 17 ساعت پیمودند.
مقاصد پرتردد گردشگری نظیر شمال کشور آنچنان در سیل عظیم گردشگران فرو رفتند که پس از تعطیلات به شهرهای جنگ زده شبیه تر بودند؛ اتفاقی که البته در هر تعطیلات چندروزه ای که در کشور حاصل می شود رخ می دهد. برای مثال بیش از 2 میلیون نفر مسافر در آن ایام به چاف و چمخاله لنگرود وارد شدند؛ امری بی سابقه که منطقه ای با این وسعت اندک را غافلگیر کرد. به گفته عضو شورای اسلامی چاف و چمخاله بیش از 500 هزار نفر مسافر و گردشگر در تعطیلات مذکور از طرح ساحلی شهر چاف و چمخاله استفاده کردند.
این سونامی البته ابعاد دیگری نیز داشت؛ اقامت یکی از مهم ترین معضلاتی بود که دامن مسافران عید فطر سال گذشته را گرفت. بسیاری از کسانی که به سفر رفته بودند، بدون آنکه از پیش مکانی برای اقامت خود رزرو کنند و برخی دیگر نیز که اقامت های ارزان را ترجیح می دادند، خود را برای کمپ زدن در پارک ها آماده کرده بودند. هر دو گروه با مشکلاتی نظیر کمبود سرویس های بهداشتی و مسائلی از این دست، مواجه شدند که به جای آنکه سفر را به فرصتی برای فراغت آنها تبدیل کند، بر آشفتگی های مسافران افزود.
اما معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری پس از تعطیلات عید فطر سال گذشته، در واکنش به این سونامی اعلام کرده بود که این میزان از سفرها، دو برابر حد انتظار بوده است. در آن ایام مراکز اقامتی استان های گلستان، مازندران، گیلان، خراسان رضوی، خراسان شمالی، اردبیل، همدان، چهارمحال و بختیاری و کرمانشاه صددرصدتوسط مسافران اشغال شد و حتی به گفته رحمانی موحد، رکورد سفرهای نوروزی نیز در این استان ها شکست.
نقش ستاد هماهنگی برای مقابله با ازدحام سفرهای تابستانی
اکنون در آستانه تعطیلات عید فطر، بسیاری از کارشناسان پیش بینی می کنند که بار دیگر جاده ها زیر سونامی پنهان شده و شهرهای گردشگرپذیر نظیر شهرهای شمالی کشور نیز مملو از گردشگرانی خواهد شد که فرصت یک تعطیلات سه روزه را غنیمت می شمرند و به سفر می روند. کمااینکه از عصر روز گذشته، جاده چالوس به طرف شمال یک طرفه شده است و این نشان می دهد که این پیش بینی چندان بی حساب هم نخواهد بود. اما در این بین سوالی که مطرح می شود این است: چه درسی از سونامی سفر سال گذشته گرفته ایم؟! آیا از ترافیک های جاده ای و ازدحام در مقاصد شمالی کشور عبرت گرفته ایم؟!
اصلی ترین ستادی که به صورت مستقیم مسوولیت مدیریت سفر در چنین ایامی را دارد، ستاد هماهنگی خدمات سفر است. این ستاد که اغلب در آستانه تعطیلات چند روزه، اطلاعیه های توصیه آمیز بسیاری خطاب به مردم صادر می کند، از چند روز پیش نیز صدور اطلاعیه های خود را به مناسبت تعطیلات عیدفطر آغاز کرده؛ اطلاعیه هایی که به نظر می رسد تنها به گوش کاربران اینترنتی می رسد و عموم مردمی که خبرگزاری ها را چک نمی کنند یا روزنامه نمی خوانند، از آنها مطلع نخواهند شد. ستاد هماهنگی خدمات سفر در تازه ترین اطلاعیه خود، ضمن اشاره به در پیش بودن موج دوم سفرهای تابستانه برای کلیه دستگاه های ملی عضو ستاد مرکزی آماده باش اعلام و استانداران را ملزم به فراهم کردن شرایط مساعد برای ارائه خدمات بهداشتی و زیست محیطی کرده است. اطلاعیه شماره 4، همچنین به صورت جداگانه محورهای کلی وظایف هر کدام از نهادهای مسوول زیرمجموعه این ستاد را ابلاغ کرده است.
محمد ابراهیم لاریجانی، دبیر این ستاد با توضیح در خصوص برنامه های ستاد در تابستان امسال می گوید: «در این بازه زمانی، دو مقطع تعطیلات عید فطر و نیز روزهای پایانی شهریور، دوره هایی است که ما شاهد افزایش قابل توجه تعداد سفرها خواهیم بود و به دلیل محدودیت موجود در ارائه سرویس ها و خدمات لازم به مسافران، مدیریت و نظارت در این ایام ضرورتی مضاعف می یابد.» وی با اشاره به اینکه اولین جلسه ستاد هماهنگی خدمات سفر در 21 اردیبهشت امسال و با هدف ساماندهی و ارتقای خدمات سفر در تابستان 94 برگزار شد و 18 سازمان، استانداری های 31 استان و فرمانداران 6 منطقه آزاد، به عنوان اعضای این ستاد مکلف به اجرای ابلاغیه ها شدند، خاطرنشان می کند: «10 محور تصویب شد که از اول تیر تا پایان شهریور ماه لازم الاجرا است.»
لاریجانی با تاکید دوباره بر اینکه در زمان اوج مسافرت ها یا به اصطلاح پیک سفرها، تعادل میان عرضه و تقاضا به هم می خورد، یادآور می شود: «با توجه به اینکه کشش محورهای جاده ای و نیز ظرفیت اقامتگاه ها، رستوران ها و اماکن پذیرایی و تفریحی در کشور محدود و غالبا منحصر به تعداد مشخص و معدودی از استان ها و شهرهایی است که به عنوان مقاصد سنتی سفر مطرح می شوند، نوعی به هم ریختگی و آشفتگی در زمینه ارائه خدمات به مسافران در مقاصد سفر به وجود می آید و وظیفه ستاد، کنترل این وضعیت و ایجاد تعادل حداکثری میان عرضه خدمات و تقاضای مسافران است.»
وی با ذکر شماره 09629 که به صورت 24 ساعته برای برآوردن نیاز اطلاعاتی مردم در رابطه با موضوعات مربوط به سفر پاسخگو است، تصریح می کند: «ستاد هماهنگی خدمات سفر علاوه بر اینکه با تدوین برنامه ها و طرح ها برای هماهنگی حداکثری میان دستگاه ها و ستادهای اجرایی دخیل، با تمام قوا سعی در تامین امنیت و رضایت مسافران دارد، با صدور بیانیه ها و اطلاعیه های گوناگون از طریق رادیو، تلویزیون، جراید و خبرگزاری ها، در مقاطع زمانی مختلف، تلاش دارد مردم را در جریان وضعیت موجود و نیز تمهیداتی که از طرف ارگان های مختلف تحت نظارت و هماهنگی ستاد اندیشیده می شود، قرار دهد تا آنها بتوانند به نحو احسن از سفر خود استفاده کنند و لذت ببرند.» اگرچه دبیر ستاد مرکزی هماهنگی خدمات سفر، اصرار داشت با تفصیل بیشتری در مورد برنامه های ستاد برای خدمات رسانی به مسافران تابستانی گفت و گو کند، اما در پاسخ پیرامون کافی نبودن صدور اطلاعیه ها برای کاهش مشکلات ناشی از تجمیع سفر در ایامی چون تعطیلات عید فطر، می گوید: من تنها می توانم در خصوص برنامه ها و مصوبات ستاد گفت وگو کنم و تحلیل وضع موجود در حیطه وظایف من نیست.» این درحالی است که پاسخگویی به ابهامات پیرامون فعالیت های ستاد هماهنگی سفر بی شک تنها با بررسی و تحلیل های مسوولان ممکن خواهد بود.
اکثر کارشناسان، مسوولان و فعالان حوزه گردشگری معتقدند بهترین راه برای جلوگیری از سونامی سفر، ساماندهی تعطیلات است؛ تعطیلاتی که وقتی در برخی ایام سال جمع می شوند، ناخودآگاه مردم را به سمت روی آوردن هرچه بیشتر آنها به سفر، هدایت می کند. با این وجود، بحث ساماندهی تعطیلات در قالب توزیع تعطیلات در تمام ایام سال به خصوص بازتعریف تعطیلات دو روزه آخر هفته، هنوز به نتیجه نرسیده است و گویا در تعطیلات تجمیع شده ای نظیر نوروز، عید فطر، تعطیلات اواسط خرداد و... همچنان باید شاهد جاده های پرترافیک باشیم و مقاصد شمالی کشور را مملو از جمعیت ببینیم.
« دنیای سفر » این نوشته را از « دنیای اقتصاد » آورده است. واکاوی، پی گیری، نگارش و آفرینش، شایسته سپاسگزاری است.