12 اکتبر 2024 - 06:14

جست و جوی گنج در قلب آتشکده «سیمکان»

26 ژانویه 2023 - 09:00 dsfr.ir/4x8r2

جست و جوی گنج در قلب آتشکده «سیمکان»
ویکی مدیا
چهارطاقی سیمکان مربوط به دوره ساسانیان است و در شهرستان جهرم، بخش سیمکان، روستای کراده (کرته) واقع شده

یک فعال میراث فرهنگی، از حفاری غیرمجاز به انگیزه گنج یابی در دل یک آتشکده ساسانی در بخش «سیمکان» استان فارس خبر داد.

به گزارش «دنیای سفر»، چهارتاقی یا آتشکده «سیمکان» در مسیر جهرم میمند در استان فارس واقع شده است. قدمت این آتشکده به ساسانیان نسبت داده شده که ۱۰ دی ماه سال ۱۳۸۱ با شماره ۶۷۸۶ به ثبت ملی رسیده است.

سیاوش آریا پژوهشگر و فعال میراث فرهنگی به تازگی با ثبت تصاویری از آن، نه تنها به وضعیت نابسامان این سازه ساسانی اشاره کرده که از حفاری ها و کندوکاوهای ناکام گنج یاب ها خبر داده است.

در سال های گذشته نیز درباره گستره حفاری های غیرمجاز در این مکان هشدارهایی داده شده بود. بعدها برخی فعالان میراث فرهنگی گفته بودند در برخی از آن گودال های جویندگان گنج، گیاه روییده است.

این فعال میراث فرهنگی نیز درباره حفاری های جدید قاچاقچیان و مشاهداتش از وضعیت این آتشکده ساسانی، گفت: چپاولگران یادمان های تاریخی و میراث فرهنگی در کفِ این چهارتاقی گودال بزرگی کنده اند که بر اثر این کند و کاوها، آسیب های برگشت ناپذیری به این سازه ساسانی وارد کرده اند.

او اضافه کرد: هرچند حفاری های غیرمجاز در درون آتشکدۀ «سیمکان» از گذشته و در سال های ۱۳۹۴ و ۹۵ خورشیدی که از این یادمان بازدید کرده بودم، وجود داشت، ولی به نظر می رسد چپاولگران میراث فرهنگی با خیال آسوده و در نبود نظارت مسؤولان میراث فرهنگی و یگان حفاظت میراث فرهنگی، گودال های کوچک پیشین را شکافته و عمیق تر کرده اند و به لایه های باستان شناسانی این بنای ساسانیان آسیب های برگشت ناپذیری وارد کرده اند.

این دوستدار میراث فرهنگی ادامه داد: در بخش شمالی و در کنار این آتشکدۀ ساسانی، به تازگی نیز آثاری از حفاری های غیرمجاز دیده می شود؛ گودالی با عمق بیش از ۲ متر کنده اند که اگر وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی برای آثاری که در میان باغ ها و زمین های کشاورزی مردم منطقه وجود دارد زودتر عَرصه و حریم تعیین کرده بود، بی گمان اکنون شاهد روزگار آشفته و نابسامان و دستبُرد قاچاقچیان اَموال تاریخی و فرهنگی نبودیم.

او گفت: آتشکدۀ ساسانی «سیمکان» روی تپه ای و در میان باغی که مالک خصوصی دارد، واقع شده است و روشن نیست چگونه افرادی ناشناس و قاچاقچیان توانسته اند به سادگی به آن تعرض کنند. این موضوع زمانی پرسش برانگیزتر می شود که بدانیم همواره، مالک باغ و دیگر باغ داران پیرامون این چهارتاقی حضور دارند و سازه ای هم در حریم آن برپا کرده اند که البته این اقدام هم به نوعی تخلف به شمار می آید.

این فعال میراث فرهنگی به ساخت وسازهای غیرقانونی در حریم و پیرامون این آتشکده ساسانی از سوی باغداران که چشم انداز و حریم بصری این بنای ساسانی را مخدوش کرده است، اشاره کرد و افزود: وجود اَنبوه درختچه های بزرگ و کوچک بادام کوهی و پوشش گیاهی محوطۀ پیرامونی آن و کِشت جو و عدس و اَنگور از سوی کشاورزان و باغ داران منطقه، آیندۀ تاریکی را برای چهارتاقی ارزشمند «سیمکان» جهرم رقم زده است.

این پژوهشگر میراث فرهنگی در استان فارس همچنین به سُست و بی دوام شدن پایه های چهارتاقی و بخش های دیگری از این بنا اشاره کرد که آن را در حال فرو ریختن قرار داده است و در ادامه اظهار کرد: آتشکده سیمکان از مصالحی چون لاشه سنگ و ملات گچ ساخته شده است. دالان های طواف و پیرامون چهارتاقی سراسر ویران شده و هم اینک تنها پِی آن برجای مانده است. راه ورودی بنا درگوشۀ شمالی جای دارد که بازمانده های آن نمایان است. این چهارتاقی بزرگ، میدانی به اندازه ۲۲ در ۲۲ متر را در برمی گیرد. دیوار جانبی گوشۀ شرقی و غربی بنا، سالم است، اما چهار ستون آتشکده آسیب دیده است. نقشۀ این سازه مربع شکل است که با بهره گیری از گوشواره، پلان مربع تبدیل به دایره شده است.

چهارطاقی سیمکان مربوط به دوره ساسانیان است و در شهرستان جهرم، بخش سیمکان، روستای کراده (کرته) واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۰ دی ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۶۷۸۶ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

بلندایِ چهارتاقی سیمکان از گنبد تا کف کنونی ۶ متر و بلندای ساق گنبد تا کف کنونی ۵ متر است. در پهلوُی شرقی و غربی بنا دو دیوار افزوده (الحاقی) وجود دارد که در زمان اسلامی کار گذاشته شده است و به آن جنبهٔ مذهبی داده اند. درون دیوار پهلوی غربی دو تاقچه به اندازه ۱۰۰ * ۵۰ سانتی متر ساخته شده است. در پهلوی شرقی نیز همین کار تکرار شده است که یکی از آن ها هم اکنون از میان رفته است.

گُنبد و سقف چهارطاقی سیمکان فرو ریخته و پایه های آن سُست و بی دوام شده است. بیشتر سنگ های بنا از آن جدا شده و در پیرامون و گِرداگِرد آن ریخته است. سود جویان کف چهارطاقی را به انگیزهٔ یافتن گنج کَنده اند و هم اکنون در این گودال درخت روییده است.

1