قطار شماره ۱۶۸ تهران به مشهد در ساعت ۱۴:۵۰ روز پنجشنبه ۲۲ دی ماه عازم مشهد می شود. این قطار به دلیل نقص فنی در ایستگاه تربت حیدریه واقع در باغچه (حدود ۳۰ کیلومتری مشهد) متوقف شده و پس از حدود ۱۰ ساعت توقف، مسافران با اتوبوس به مشهد منتقل می شوند.
به گزارش «دنیای سفر» امیر محب علی، یکی از مسافران این قطار در گفت و گو با خبرنگار ایسنا اتفاقات و وقایع آن لحظات طاقت فرسا را روایت می کند که در ادامه می خوانید:
- قطار در چه زمانی متوقف شد؟
قطار در ساعت ۱:۰۵ بامداد در ایستگاه تربت حیدریه واقع در باغچه در فاصله حدود ۴۰ کیلومتری به دلیل شکسته شدن خط ریل متوقف شد. حدود ۴۰ دقیقه تعمیر خط زمان برد که پس از آن اعلام کردند دیزل قطار یخ زده است. پس از خاموش شدن دیزل، برق و سیستم گرمایش قطار نیز قطع شد که به ناچار حدود ۶ ساعت در سرمای منفی ۲۸ درجه در کوپه ها حبس شدیم.
- اقدام مسئولان قطار پس از قطع سیستم گرمایشی چه بود؟
هر چه از مسئولان قطار، از معاون و رئیس قطار گرفته تا مهمانداران، درخواست داشتیم درهای قطار را باز کرده و اجازه دهند مردم به داخل مسجد ایستگاه راه آهن مننقل شوند، مدام با جواب های عجیب و غریب مسئولان قطار مواجه می شدیم.
مسئولان قطار می گفتند که اجازه نداریم درهای قطار را باز کنیم و قطار ۵ دقیقه، نیم و یا یک ساعت دیگر راه خواهد افتاد. مسافران را در داخل کوپه ها نگه داشته بودند و اجازه نمی دادند که از قطار خارج شوند.
قطار در ساعت ۱:۰۵ بامداد خاموش و ۱۰ دقیقه پس از آن دیزل قطار نیز خاموش شد. مسئولان قطار تا طلوع خورشید (حوالی ساعت ۶ ونیم تا ۷ صبح) اجازه خروج مسافران از قطار را ندادند. حوالی صبح که هوا تقریبا روشن شده بود، احساس می کردیم که بچه های کوچک و افراد مسن به دلیل سرمای بیش از حد هوا در حال از دست رفتن هستند. به شخصه پس از بازگشایی درهای قطار ۲ کودکی که از سرما به حالت بیهوشی رسیده بودند را به مسجد ایستگاه منتقل کردم.
مهمانداران نیز در جواب اعتراض ما تنها عنوان می کردند که کاری از دست شان بر نمی آید و مسئولیتی در این خصوص ندارند. رئیس ایستگاه نیز ادامه می داد که مامور و معذور است و نمی تواند مردم را از ریل قطار عبور دهد، چراکه در قبال مسافران مسئولیت دارد و ممکن است مسافران با قطار برخورد کرده و یا دست و پایشان در زمان عبور از ریل قطار زخمی شود.
این حرف رئیس قطار جالب بود که رد کردن مسافران از ریل قطار برایش مسئولیت دارد. اینکه حاضر است مسئولیت تلف شدن ۳۵۰ مسافر بر اثر سرما را قبول کند، اما ریسک اینکه مسافران را از ریل رد کرده و شاید دست و پای چند نفر زخمی شود را قبول نمی کرد.
- با کسی برای کمک تماس گرفتید؟
من به دلیل صحبت کردن با مسئولان و رئیس قطار نتوانستم با ارگان خاصی برای کمک تماس بگیرم، اما سایر هم کوپه هایی من با هلال احمر، پلیس و اورژانس تماس گرفتند که جواب درخوری از آن ها دریافت نکردند. دیالوگی که از سوی این ارگان ها دریافت می کردند این بود که مسئولان قطار خودشان در حال بررسی مشکل هستند.
یکی از هم کوپه ای هایم که با هلال احمر تماس گرفته بود به او گفته بودند که «برای شما پتو و امکانات گرمایشی می فرستیم»، در حالی که مسافران در قطار حبس شده بودند! شنیدم که هلال احمر گفته برای نجات جان مسافران و اقدام عملیاتی باید راه آهن دستور می داده و راه آهن نیز از آن ها درخواستی نداشته است.
جالب است که مردم و مسافران در قطار محبوس شده و در حال لرزیدن و یخ زدن هستند، آن وقت حتما باید یک نهاد دولتی اعلام کند تا برای نجات جان آدم ها اقدامی انجام شود.
- چه زمانی از قطار خارج شدید؟
در انتها، مردم با سروصدا و دعوا درهای کوپه ها و قطار را باز کرده و از قطار خارج شدند. تاکید می کنم که مسئولان قطار هیچ اقدامی برای بازگشایی درهای قطار نداشتند.
زمانی که از قطار پیاده شدیم با صحنه ای روبرو شدم که بسیار تاسف آور بود. رئیس ایستگاه قطار در اتاق ترافیک خود در فاصله ۱۰ قدمی قطار، کنار یک بخاری با شعله زیاد با یک پیراهن نازک نشسته بود، در حالیکه به شخصه در یک بازه زمانی از شدت سرما احساس می کردم پاهایم از زانو به پایین دیگر وجود ندارد.
وقتی صبح حوالی ساعت ۷ با سر و صدا و دعوای مردم درهای قطار باز شد، تمام ۳۵۰ تا ۴۰۰ مسافر قطار درون مسجد ایستگاه جا شدند. مهماندارانی که می گفتند مسئولیتی ندارند، پتوهای قطار را هنگامی که مردم وارد مسجد ایستگاه شدند از آن ها گرفتند، به دلیل اینکه مردم وارد فضای گرمی شده اند.
پس از وارد شدن به مسجد پیرمردی را دیدم که بلافاصه پس از ورود به مسجد، بر اثر شدت سرما خون دماغ کرد. اگر زمان حبس مسافران در قطار ادامه داشت، تمامی مردم از سرما یخ می زدند.
- پذیرایی از مسافران پس از انتقال به مسجد چگونه بود؟
پس از انتقال مردم به مسجد، پذیرایی جالبی از مسافران داشتند. زمانی که بر اثر سرما نیاز به یک نوشیدنی گرم داشتیم، از هر مسافر با یک قوطی آب آلبالو یخ پذیرایی کردند. متاسفانه مدیریت بحران در این مواقع صفر است، مسئولی که در آن پست و سمت قرار گرفته باید بتواند در این مواقع تصمیم گیری کند، وگرنه در سایر موارد که همه چیز گل و بلبل است.
- در محل توقف قطار جاده ای برای امدادرسانی نبود؟
حوالی ریل قطار یک جاده روستایی وجود داشت. در زمان برگشت که همسرم ساعت ۱۰ صبح از مشهد به دنبالم آمده بود، اولین اتوبوسی را مشاهده کردیم که برای انتقال مسافران به مشهد آمده بود، این در حالیست که مسئولان اعلام کرده بودند اتوبوس ها بلافاصله به محل توقف قطار اعزام شده و مسافران را به مشهد منتقل کرده اند.
جواب مسئولان راه آهن پس از شکایت چه بود؟
چند روز پس از این اتفاق برای شکایت با راه آهن تماس گرفتم. مسئولان راه آهن فکر می کردند که قطار سیستم گرمایشی داشته باشد. افرادی که در این قضیه ذی نفع بودند حتی نمی دانند قطارشان سیستم گرمایشی نداشته است. آیا رئیس ایستگاه و رئیس قطار اعلام نکردند که قطار سیستم گرمایشی ندارد و ۳۵۰ مسافر که شامل زن و بچه و افراد مسن می شود در دمای منفی ۲۸ درجه در حال یخ زدن هستند؟
ما فرض را بر این می گیریم که این قطار واژگون شده و تمام ۳۵۰ مسافر آن درجا تلف شدند که بر اثر یک اتفاق بوده است. خارج شدن قطار از ریل و خراب شدن دیزل را هم بر حسب اتفاق می گذاریم، اما اینکه در فاصله ۱۰ قدمی تا مسجد که گرمایش دارد و می توان یک استکان آب گرم دست مردم داد تا از سرما نجات پیدا کنند، استدلال می آورند که رد کردن مردم از ریل قطار برایشان مسئولیت داشته است.
- غیر از همه این موارد قطار ما در فاصله ۴۰ کلیومتری از مشهد متوقف شد. چرا در همان زمان توقف قطار، اتوبوس اعزام نکردند تا تمامی مسافران را به مشهد منتقل کنند؟ تا ساعت ۲ شب فهمیدند که دیزل یخ زده و کار نمی کند. ۲ ساعت پس از آن هم یک دیزل آمد و به قطار متصل شد، اما همانجا یخ زد و قطار نتوانست حرکت کند. وقتی متوجه شدند که قطار امکان حرکت ندارد چرا مردم را به مشهد منتقل نکردند؟
جالب تر اینکه مدیرعامل راه آهن خراسان رضوی روز جمعه مصاحبه کرده و می گوید مسافران بلافاصله به مسجد ایستگاه منتقل شدند. آیا بلافاصله یعنی ۶ ساعت پس از حبس شدن در قطار؟ ای کاش مصاحبه آقای مدیرعامل را یکی ترجمه می کرد، شاید معنای زمان را ما نمی فهمیم. زمانی که در آن لحظات طاقت فرسا هر ثانیه اش برای ما یک ساعت سپری می شد.
مسافران جهنم یخی
این در حالی است که مصطفی نصیری، مدیرعامل اداره کل راه آهن خراسان رضوی روز جمعه، ۲۳ دی ماه در مصاحبه ای با خبرگزاری ایرنا عنوان کرده است که «شمار مسافران این قطار حدود ۳۵۰ نفر بوده که در مواجهه با این شرایط، مسافران به نمازخانه گرم ایستگاه راه آهن هدایت شدند و سپس با اعزام اتوبوس به مرور به مشهد بازگردانده شدند».
همچنین سرهنگ جواد جهانشیری، معاون عملیات فرماندهی انتظامی خراسان رضوی روز جمعه ۲۳ دی ماه در مصاحبه دیگری با خبرگزاری ایرنا در این خصوص اظهار کرده است که «در این عملیات ضربتی با هماهنگی تیم های امداد و نجات هلال احمر بلافاصله محموله پتو برای مسافران که گرفتار برودت هوا شده بودند، ارسال و با همت شرکت اتوبوسرانی مشهد ۴۰ دستگاه اتوبوس به منظور انتقال مسافران به مشهد و حرم مطهر رضوی اعزام شده است».
اما محسن ذاکریان، مدیرعامل جمعیت هلال احمر خراسان رضوی طی مصاحبه ای که روز جمعه ۲۳ دی ماه با شهرآرانیوز داشته بر خلاف صحبت های معاون عملیات فرماندهی انتظامی خراسان رضوی عنوان کرده که راه آهن هیچ درخواستی از هلال احمر برای امدادرسانی به مسافران قطارهای یخ زده نداشته است.
وی در این مصاحبه تاکید کرده است که پس از پیگیری این موضوع از مرکز EOC هلال احمر استان، متوجه شدیم که تنها مورد درخواست کمک راه آهن از هلال احمر در حوالی روز پنجشنبه و جمعه، تامین پتو برای ایستگاه راه آهن مشهد بوده است. در سایر موارد اداره کل راه آهن استان تاکید بر این داشته که در حال راه اندازی و حل مشکل قطارهای یخ زده مشهد است و درخواست کمکی از هلال احمر استان صورت نگرفته است.
شایان ذکر است که با وجود پیگیری های مکرر در روز جمعه، ۲۳ دی ماه از مسئولان اداره کل راه آهن خراسان رضوی، هیچ پاسخی بابت موارد فوق از جمله علت توقف قطارها، عدم امدادرسانی سریع و به موقع به مسافران، اعزام قطارها در وضعیت بحرانی مشهد و عدم درخواست کمک از هلال احمر دریافت نکرده است.
