سال هاست دیوار به دیوار حیاط «برج طغرل»، آجرهای یکی در میان خانه همسایه چشم را می زند، آجرهایی که با یک نگاه می توان قدمت شان را حدس زد!
هر چند مدیر اداره میراث فرهنگی شهرستان شهرری، می گوید این بار که اعتبار برسد یکی از اقدامات این شهرستان تملک برخی فضاهای منتهی به «برج طغرل» است، اما اعتبار اندک کجا و برنامه های طولانی مدت شهرری به عنوان یکی از قدیمی ترین شهرهای تاریخی تهران کجا؟
به گزارش خبرگزاری ایسنا، برج طغرل یکی از آثار ارزشمند دوره سلجوقی است که هر چند هنوز به طور مشخص کاربری آن شناخته نشده است اما آن بیشتر شبیه یک بنای یادمانی است، که تزئینات خاصی ندارد و ویژگی های معماری دوران سلجوقی مانند آجرکاری در آن به خوبی مشخص است.
«فرشید مصدقی امینی» باستان شناس و محقق حوزه فلات مرکزی ایران درباره معماری این دوره توضیح می دهد: معماری سده های اول دوره اسلامی تا قرن 5 بیشتر وام دار سنت معماری دوران ساسانی است و ویژگی های معماری آن دوران مانند استفاده از دیوارهای حجیم، نداشتن پنجره و استفاده از سر درهای کوچک در اوایل دوره اسلامی در آن ها به چشم می خورد. همچنین در این دوران معمولا سازه ها همچون دوران ساسانی مرتفع و بزرگ هستند و عمود بودن بنا و خطوط صعودی بنا بسیار اهمیت دارند.
برج تاریخی طغرل که از سال 1371 میزبان پیکر سید محمد محیط طباطبایی، پژوهشگر تاریخ است، در وسط حیاطی کوچک ساخته شده اما ساختمان های اطراف این بنای تاریخی که در سال 1310 با شماره 147 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده، ضوابط حفاظت از این بنا را رعایت نکرده اند.
مصدقی در این زمینه نیز معتقد است: حریم این بنای تاریخی از نظر ساخت و سازهای انجام شده متناسب با برج نیست. در اطراف این برج می توان فضای بیشتری را برای بازدیدکنندگان در نظر گرفت یا موزه ای از آثار دوران سلجوقی را در اطراف آن تدارک دید.
امیر مصیب رحیم زاده، مدیر اداره میراث فرهنگی شهرری نیز در این باره می گوید: برخی اوقات حریم را در منظر بنا می بینند و براساس حریم بنای تاریخی برخی ساخت و سازها را می توانند انجام دهند. در یک پلاک در حریم برج طغرل ممکن است تا ارتفاع 9 و نیم متر ساخته باشند و برخی پلاک ها ارتفاعی پایین تر باید ساخت و ساز شود.
وی با تاکید بر این که در بیشتر حرایم برج طغرل شهرداری عملیات آزادسازی انجام داده است، ادامه می دهد: در دیگر بخش ها نیز محدودیت ارتفاع داریم. هر چند متاسفانه در یکی دو مورد ارتفاع تا 9 متر قبل از مصوب شدن حریم محوطه تاریخی در حریم برج طغرل انجام شده است. امیدواریم با بحث برجام تغییراتی در بودجه های عمرانی و مرمتی انجام شود و برای سال آینده چشم انداز مناسبی داشته باشیم. هر چند ما کار خود را برای آینده انجام می دهیم و امیدواریم به نتیجه برسیم. از سوی دیگر در برنامه ها اعلام شده است که در مصوبات، مهم ترین بحث درباره برج طغرل، آزادسازی آن است.
برج طغرل پیش از این یکبار در دوران ناصرالدین شاه و یکبار در دوران پهلوی مرمت شده و آخرین مرمت آن نیز در سال 87 یعنی حدود 7 سال پیش صورت گرفته است. رحیم زاده در این زمینه نیز توضیح می دهد: پس از سال 87 بودجه ای برای برای مرمت این بنا اختصاص داده نشده است؛ هرچند که این برج، بنای سالمی است اما خوب است که برخی اقدامات برروی آن انجام شود.»
او همچنین درباره استفاده بودجه مرمت شهر ری برای امسال اظهار می کند: در سال 94 بودجه ای برای مرمت و کاووش نداشتیم البته کارهای پژوهشی و کاوش در پروژه های عمرانی ضروری صورت گرفته است اما امسال تنها 400 میلیون تومان برای زیرساخت های گردشگری از سوی کمیته برنامه ریزی استانداری با عنوان رفاه حال زائران به ما ابلاغ شده است که تا تیرماه برای ساخت سرویس بهداشتی در نزدیکی حرم حضرت شاه عبدالعظیم، بی بی شهربانو و شیخ کلینی صرف می شود.
برج طغرل در شرق آرامگاه ابن بابویه در خیابان ابن بابویه شهر ری قرار دارد و از آثار به جا مانده از دوره سلجوقیان است. در برخی متون این محل، «برج خلیفه یزید» نامیده شده است. ارتفاع برج حدود 20 متر است. به عقیده برخی از کارشناسان این برج شبیه عقربه های ساعت بوده و می توان از روی تابش آفتاب بر روی کنگره های آن زمان را تشخیص داد.
برج طغرل برای نخستین بار در سال 1301 هجری قمری و در پایان 35امین سال پادشاهی ناصرالدین شاه مرمت و بازسازی شد. این مرمت به دستور شاه و به دست وزیرش امین السلطان و توسط ابوالحسن خان معمارباشی انجام و لوحی مرمر بر سردر بنا نصب شد. این بازسازی بنا را از خطر نابودی نجات داد ولی ظرافت کاری های قدیمی و بقعهٔ کتیبهٔ کوفی آن را از بین برد.
