تقویت روحیه همکاری و مشارکت در جوامع محلی از جمله مواردی است که ترسیب کربن دنبال می کند.
ترسیب کربن از جمله پروژه های بین المللی که فاز اول آن در سال 2003 با مشارکت دولت جمهوری اسلامی، برنامه عمران ملل متحد و تسهیلات زیست محیطی در دشت حسین آباد سربیشه خراسان جنوبی آغاز به کار کرد. این پروژه که توسط سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور اجرا و یکی از موفق ترین پروژه های بین المللی از سوی برخی مسئولان سازمان ملل در تهران عنوان می شود.
از این روست که برای چاره جویی مسائل در بسیاری از روستاها دستگاه های مختلف دولتی از مشاوره و کمک مسئولان این پروژه بهره می گیرند. در سلسله نشست های برگزار شده در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، اولین دوشنبه خرداد نیز به معرفی این پروژه اختصاص پیدا کرد و مدیران سه منطقه اجرای این پروژه به ارائه دستاوردهای خود پرداختند.
آنچه می خوانید گزارشی است که طالبان فر، مدیر سایت بجستان خراسان رضوی از فعالیت خود تشریح کرد.
طالبان فر در این نشست با بیان اینکه موضوع ترسیب کربن را می توان مدلی ببینیم که بهانه ای برای جذب اعتبارات بین المللی باشد گفت: هدف این پروژه در سطح جهانی کاهش گازهای گلخانه ای، در سطح ملی مدیریت مشارکتی منابع طبیعی و توسعه روستایی و در سطح محلی توانمندسازی جوامع محلی است. به این ترتیب ترسیب کربن در واقع مدلی است که توسعه روستایی را دنبال کرده و منابع طبیعی نیز متولی اجرای آن است.
وی با اشاره به وضعیت روستاهای کشور اظهار کرد: ما 35 است که امکاناتی از قبیل آب و برق و ... را وارد روستا کرده ایم اما مردم از روستاها خارج شده اند و یا تنها افراد سالمند در روستا باقی مانده اند. تولید غذا یکی از مهم ترین کارکردهای یک روستا است اما متاسفانه شاهدیم گاه روستاها نیازمند به غذا هستند و حتی غذای روزمره خود را از شهر تهیه می کنند؛ بنابراین ما از مدلی صحبت می کنیم که گامی را در جهت توانمندسازی روستاها برمی دارد.
مدیر سایت بجستان پروژه ترسیب کربن افزود: اولین پروژه در سال 82 در حسین آباد سربیشه خراسان آغاز شد. در این زمان مشهد، شهرستان بجستان را به عنوان پایلوت را معرفی کرد و اکنون پس از گذشت 13 سال، شهرستان سبزوار و در هفته گذشته شهرستان گناباد هم به این پروژه اضافه شدند. محدوده ترسیب کربن شهرستان بجستان بر اساس سامانه های عرفی مشخص شد که این امر در سبزوار و سایر مناطق نیز اتفاق افتاده است.
وی با بیان اینکه تقویت روحیه همکاری و مشارکت در جوامع محلی از جمله مواردی است که ترسیب کربن دنبال می کند، گفت: برگزاری جلسه های متعدد از طریق PRA، ایجاد گروه های توسعه و مشارکت های گروهی از جمله فعالیت های صورت گرفته در این پروژه است.
وی اضافه کرد: پس از فاز اول که تمرین مشارکت است از طریق سازماندهی اهالی توسط خودشان در گروه های توسعه، موضوع توانمندسازی از طریق ایجاد زیرساخت های اقتصادی توسط مردم اتفاق می افتد.
طالبان فر ادامه داد: موضوع تقویت معیشت جامعه محلی نیز توسط خود آنها صورت می گیرد و در کنار آن ارتقای سطح دانش و آگاهی از طریق دوره های آموزش اشتغال را دنبال می کنیم تا از طریق آن به ایجاد مشاغل سازگار با محیط زیست برسیم. در واقع در اینجا جایگاه منابع طبیعی مشخص می شود؛ به این ترتیب که اگر ما بتوانیم مشاغلی را شکل دهیم که فشار از عرصه های طبیعی کاسته شود به هدف خود در ترسیب کربن نیز دست یافته ایم.
وی تصریح کرد: همسوسازی دستگاه ها از دیگر اهداف این پروژه است، در واقع خدماتی که دستگاه های مختلف به روستاها خدمات ارائه می کردند در یک پروژه قرار گرفته و اقدامات هماهنگ صورت می گیرد تا به موفقیت در اقدامات خود برسیم.
مدیر سایت بجستان پروژه ترسیب کربن گفت: کار ما با این الگو 6 ماه در بحث مشارکتی عموما زمان می برد زیرا اعتماد روستاییان نسبت به گفته های مسئولان کاهش پیدا کرده است و ما به این زمان برای اعتمادسازی نیازمندیم و در ادامه سایر فرآیندها اتفاق می افتد تا نسخه پیچیده شده برای روستا نه در شهر بلکه در روستا و با مشارکت اهالی چیده شود.
افزایش اعتماد به نفس زنان از جمله نتایجی است که طالبان فر به عنوان دستاوردهای پروژه ترسیب کربن نام برد و اضافه کرد: همچنین در این پروژه حساب و کتاب مالی توسط اعضا صورت می گیرد. دوره های خیاطی،دوره قارچ، کامپیوتر،کیف، پرواربندی،پته دوزی و.. از جمله دوره هایی است که پروژه آنها را دنبال می کند و در این منطقه 600 موقعیت شغلی ایجاد شده است؛ ضمن اینکه 162 شغل جدید نیز شکل گرفته و ما در تلاش برای حمایت و تقویت مشاغل ایجاد شده هستیم.
وی اظهار کرد: احیای عرصه های مخروبه از دیگر اقدامات پروژه ترسیب کربن است که توسط تعاونی روستایی صورت می گیرد تا هم به تعاونی سود برسد و هم در ارتقای معیشت اهالی موثر باشد؛ همچنین آبخیزداری نیز در این پایلوت صورت گرفته است.
این مقام مسئول در پروژه ترسیب کربن درباره تعداد افراد درگیر در این پروژه گفت: در منطقه بجستان 11 روستا تحت پوشش قرار گرفته که برنامه افزودن سه روستا تا پایان سال و تمام شهرستان تا پایان سال 97 است. علاوه بر آن تا پایان فروردین 140گروه توسعه روستایی شکل گرفته که حداکثر اعضای آن 15 نفر هستند و 1798 نفر نیز در آنها درگیر هستند.
وی افزود: در صندوق ها 250 میلیون تومان اهالی جمع آوری ، 75 میلیون تومان سازمان ملل کمک کرده و 450 میلیون تومان وام خوداشتغالی توسط اعضا به خودشان با کارمزد 4 درصد داده شده که این سود حداقلی نیز صرف هزینه های عمومی تعاونی می شود.
کاهش تعداد قرق بانان از جمله دستاوردهای این پروژه بود که طالبان فر با بیان آن گفت: این تعداد از 4 نفر به یک نفر کاهش پیدا کرده است. یک نفر نیز تنها ضابط است و می تواند ثبت تخلفات را داشته باشد، به این ترتیب محدوده به مردم واگذار می شود و ضمن کاهش هزینه ها،تخلفات نیز کاهش پیدا می کند.
انسجام درون سازمانی و برون سازمانی، ایجادزیرساخت های اقتصادی مردم محور، همسوسازی دستگاه های دولتی، توانمندسازی جامعه روستایی در کنار استقرار نظام تحقیق و پژوهش و رهیافت مبتنی بر دانش روز و دانش بومی در کنار یکدیگر نیز از دیگر دستاوردهایی بود که مدیر سایت بجستان در پایان ارائه خود به آنها اشاره کرد.
گفته های طالبان فر در کنار اعداد و ارقام ارائه شده نشان می دهد ترسیب کربن توانسته است به اقدامات موثری در حوزه توانمندسازی روستایی دست پیدا کند. با این حال پایداری پروژه هایی از این دست با خروج پروژه موضوعی است که سال ها بعد درباره آن می توان قضاوت کرد.