کاهش مصرف آب در حاشیه دریاچه ارومیه با توجه حل مسایل غیر آبی علاوه بر حل مسایل مرتبط با آب نظیر بازار، انبارداری، بیمه، صنایع تبدیلی و تکمیلی ، معیشت های جایگزین باید دنبال شود.
کمیته اجتماعی ستاد احیای دریاچه ارومیه با همکاری معاونت پژوهشی و انجمن فارغ التحصیلان دانگشاه شریف میزگردی با عنوان «درس هایی از دریاچه ارومیه» را دوشنبه هفتم دی ماه برگزار کردند.
در این میزگرد احمد محسنی مدرس دانشگاه در رشته ترویج کشاورزی به بررسی بسته های مطالعاتي و اجرايي طرح احياي درياچه اروميه پرداخت و گفت: پایین بودن میزان بهره وری آب، تعداد زیاد بهره برداران، بی سواد و کم سواد بودن اکثر کشاورزان، بی نظمی حاکم بر مدیریت مصرف آب و عدم اراده جدی برای کاهش مصرف آب نزد سازمان های دولتی و مردم از ابعاد اجتماعی مصرف آب کشاورزی در حوضه دریاچه ارومیه هستند.
عدم وجود نظام های جمعی در بهره برداری از آب، پایین بودن بهره وری اقتصادی آب، عدم احساس اثرات بحرانی دریاچه نزد کشاورزان، رابطه ضعیف بین کارشناسان دولتی و مردم و کاهش اعتماد، تفاوت دیدگاه و منافع بین کارشناسان و مردم در خصوص الگوی کشت، عدم وجود سازه های اندازه گیری بر سر تقسیم و توزیع آب از دیگر مواردی بود که این استاد رشته ترویج کشاورزی به آن اشاره و تصریح کرد: این امر موجب شده تا شاهد برداشت های غیر مجاز آب به هر طریق ممکن (چاه غیرمجاز، اضافه برداشت، برداشت غیرمجاز از رودخانه، پمپاژ از نهر و رودخانه)، احساس از دست دادن منافع در صورت مشارکت در طرحهای احیاء، نبود یک فهم مشترک بین سازمان های دخیل و افراد اثرگذار در حوضه و کمبود آب برای بخشی از توسعه های ایجاد شده در مناطق حاشیه دریاچه ارومیه باشیم.
وی با بیان اینکه هدف اصلی طرح احیای دریاچه ارومیه کاهش 40 درصدی مصرف آب کشاورزی است، اضافه کرد: بهره گیری از رویکرد های اجتماعی، مشارکت مردم در مدیریت آب در قالب سازمان های کشاورزان، افزایش در آمد مردم در شرایط اجرای طرح ها و پروژه های احیاء دریاچه، ارتقا سطح توانمندی کشاورزان، افزایش خود اتکایی و کاهش وابستگی به دولت، اتخاذ رهیافت فرآیند یادگیری به جای رهیافت های مرسوم، کاهش مصرف آب با توجه حل مسایل غیر آبی علاوه بر حل مسایل مرتبط با آب (بازار، انبارداری، بیمه، صنایع تبدیلی و تکمیلی ، معیشت های جایگزین و ...) و هماهنگی و یکپارچگی در اجرای طرح ها و پروژه ها از جمله راهکارهایی که از سوی ستاد دنبال می شود..
محسنی درباره ساختار مورد نیاز برای دستیابی به این اهداف گفت: انتخاب یک مجری به عنوان کارگزار طرح، یک مشاور با مسئولیت پژوهش های اجتماعی-اقتصادی، نظارت و ارزشیابی و تشکیل سازمان های کشاورزان، بخش توسعه روستایی یک دانشگاه برای ارتقاء توسعه مشارکتی و کمک های فنی به مشاور اجتماعی، سازمان دهندگان نهادی (بکارگیری، آموزش و استخدام افراد جوان)، سازمان دهندگان نهادی مهم ترین مجریان طرح ها و پروژه های احیاء دریاچه، سازمان دهندگان نهادی (تسهیلگران) (رشته تحصیلی مرتبط و داشتن شرایط) باید در دستور کار قرار گیرد.
وی سازماندهی کشاورزان در سطوح مختلف (از مزرعه تا حوضه) بجای معرفی یک الگوی رایج را از دیگر راهکارها معرفی و اظهار کرد: باید به دنبال فرآیندی بود که مدیریت مشارکتی نظام آبیاری را به عهده گیرند ضمن اینکه آموزش قبل خدمت و حین خدمت سازمان دهندگان نهادی (روش های مشارکتی، فنون و سازماندهی مردم، برقراری ارتباط با دیگران، کار با گروه ها و ...)، تدوین راهنمای تسهیلگری برای سازمان دهنگان نهادی، نحوه تماس با کشاورزان (ابتدا فردی، بعد چند نفره، 60-70 نفره، 100 نفره و ...)، نحوه کار سازمان دهندگان نهادی (ابتدا گروهی، کاهش تدریجی، تک نفره) را مدنظر قرار داد.
این استاد ترویج کشاورزی با بیان اینکه ابتدا کار و سپس سازمان باید لحاظ شود، خاطرنشان کرد: انتخابات در بین مردم تفرقه ایجاد می کند لذا تعیین نماینده کشاورزان به اتفاق آرا می تواند به عنوان یک رویه جایگزین مطرح شود و در کنار آن طراحی یک نظام پایش و ارزشیابی فعال و تشکیل اتحادیه سازمان های کشاورزان نیز در دستور کار قرار گیرد.
