19 مارس 2024 - 09:24

راز ساخت دیوار بزرگ در دامنه زاگرس چیست؟

16 نوامبر 2019 - 13:00 dsfr.ir/ds0vi

راز ساخت دیوار بزرگ در دامنه زاگرس چیست؟
ifilmtv.com
دامنه زاگرس

«اسناد تاریخی نشان می دهد که این دیوار از مسیری رد می شود (سر پل ذهاب) که چند هزاره راه اصلی تردد بین ایران و بین النهرین بوده است. حال باید منتشر کاوش های باستان شناسی این دیوار ماند تا راز سر به مهر یکی از طولانی ترین دیوارهای تاریخی ایران گشوده شود.»

«باستان شناسان هنوز نتوانسته اند قدمت دقیق دیوار باستانی را که برخی از رسانه ها از آن به «دیوار چین ایرانی» یاد می کنند، تخمین بزنند اما به گفته «سجاد علی بیگی»، سرپرست بررسی باستان شناسان وجود سفال های متعلق به ۲۲۰۰ تا ۱۷۰۰ سال پیش نشان می دهد که این دیوار در دوره اشکانی و ساسانی وجود داشته است.

او ساختن دیوار های دفاعی را یکی از سیاست های مملکت داری ساسانیان می داند و با اشاره به وجود دیوار گرگان و تمیشه در شمال و شمال غرب کشور از این که رسانه ها به دیوار کشف شده در شمال غرب کشور لقب «دیوار چین» داده اند، تعجب می کند. پیش از این برخی رسانه ها از دیوار گرگان به عنوان دیوار چین ایرانی یاد می کردند! آن طور که این باستان شناس ترسیم میکند دیوار باستانی غرب کشور از کوه «بمو» در شمال شروع می شود و تا نزدیکی «گیلانغرب» ادامه می یابد. بررسی های باستان شناسی هنوز کاربری این دیوار را تخمین نزده و بر خلاف آن چه در رسانه ها دیده می شود، علی بیگی علاقه ای ندارد از این دیوار به عنوان یک دیوار دفاعی یاد کند. آن طور که علی بیگی می گوید: «این دیوار بر اساس اسناد تاریخی برای باستان شناسان ناشناخته نبود. در اسناد عثمانی که همزمان با «صفوی» است از این دیوار به عنوان یک دیوار قدیمی یاد می شود.»

او وجود قید «قدیمی بودن» در این اسناد برای این دیوار را نشانه قدمت آن می داند اما می گوید برای تخمین قدمت دقیق این دیوار نیاز به کاوش های باستان شناسی است. به گفته علی بیگی باستان شناسان زیادی از این دیوار خبر داشته اند اما تاکنون هیچ گزارشی از آن در منابع علمی چاپ نکرده اند.

«علی هژبری» باستان شناس هم در سال ۸۴ از بخشی از این دیوار در محدوده شهر قصر شیرین بازدید می کند اما باز هم گزارشی از آن بررسی، چاپ نمی کند. بررسی های باستان شناسی به سرپرستی «علی بیگی» در غرب کرمانشاه و سرپل ذهاب انجام شد که به شناخت محوطه های باستانی زیادی منجر شد. بقایای این دیوار در بخش سرپل ذهاب هم یکی از آن محوطه ها بود. تصاویر ماهواره ای هم نشان می دهد که این دیوار به شمال و جنوب سر پل ذهاب همچنان ادامه داشته است. بررسی علی بیگی و همکارانش نشان می دهد که این دیوار حداقل چهار متر عرض و سه متر ارتفاع دارد. البته او می گوید: «احتمالاً در زمان ساخت مرتفع تر بوده و به احتمال قوی تر در زمان ساسانیان یا اشکانیان ساخته شده است.» او دلیل این نظریه را هم وجود قلعه و استحکامات در امتداد دیوار و همچنین سفال های اشکانی و ساسانی پراکنده پیرامون دیوار می داند. تیم بررسی باستان شناسی، توانایی و امکان لجستیکی این دو سلسله برای ساختن چنین سازه ای را هم از دیگر دلایل تعلق این دیوار به ساسانیان یا اشکانیان می داند.

علی بیگی اعتقاد دارد که این قلعه و ساخت و سازهای دیگر، دیوار بزرگ غرب را پشتیبانی می کرده اند. او می گوید: «باستان شناسان هنوز هدف واضح ساخت این قلعه را نمی دانند. آنها نمی دانند این دیوار دارد مرزی را مشخص می کند یا برای مقابله با تهدیدی ساخته شده است.»

مشکلات سیاسی دوره اشکانیان و همچنین رویارویی ساسانیان با رومی ها کفه وجود یک دیوار دفاعی را سنگین میکند اما یک مسأله نمی گذارد باستان شناسان با اطمینان بگویند این دیوار دفاعی است. علی بیگی می گوید: «نباید فراموش کنیم که دیوار در محدوده دامنه غربی کوهستان زاگرس ساخته شده.»

کوه ها خودشان دژهای دفاعی هستند اما سجاد علی بیگی در این باره می گوید: «همه این کوهستان غیر قابل نفوذ نبوده است.» به گفته او اسناد تاریخی نشان می دهد که این دیوار از مسیری رد می شود (سر پل ذهاب) که چند هزاره راه اصلی تردد بین ایران و بین النهرین بوده است. او وجود نقش برجسته ها و بناهای مختلف در این محدوده را شاهدی بر گفته خودش می داند. حال باید منتشر کاوش های باستان شناسی این دیوار ماند تا راز سر به مهر یکی از طولانی ترین دیوارهای تاریخی ایران گشوده شود.»

« دنیای سفر » این نوشته را از « ایسنا » آورده است. واکاوی، پی گیری، نگارش و آفرینش، شایسته سپاسگزاری است.
1