کاخ ساسانی پیروزآباد یکی از آثاری است که در پرونده محور ساسانی قرار است که برای ثبت جهانی به یونسکو ارسال شود، اما آنچه در این میان نگرانی به وجود آورده، وضعیت نابسامان حریم و عرصه این اثر است که احتمال پذیرش ثبت جهانی آن از سوی یونسکو را کاهش می دهد.
بنا بر گفته معاون سازمان میراث فرهنگی و مدیرکل میراث فرهنگی استان فارس، تهیه ثبت پرونده محور ساسانی که شامل تعدادی از آثار متعلق به دوران ساسانیان در استان است، با تحت پوشش قرار دادن آثاری همچون قلعه دختر، کاخ ساسانی سروستان و کاخ ساسانی پیروز آباد در نوبت ثبت جهانی برای سال 2017 قرار دارد.
محمدحسن طالبیان معاون میراث فرهنگی کشور همچنین در سفر خود در فروردین ماه سال جاری از این آثار تاریخی در شهر پیروزآباد دیدن و بر ضرورت ساماندهی حریم این آثار نیز تاکید کرده بود تا روند ثبت جهانی این آثار در یونسکو به خوبی طی شود.
آثار پرونده محور ساسانی چه وضعیتی دارند؟
چندی پیش رسانه ها با بررسی وضعیت کاخ ساسانی سروستان از نم گرفتگی دیوارهای آن خبر دادند و بعدها مشخص شد که سازمان میراث فرهنگی نتوانسته تاکنون بودجه مورد نیاز برای مرمت این اثر را فراهم کند. اکنون پس آن بر اساس گزارش های رسیده، به نظر می آید که کاخ ساسانی پیروزآباد نیز وضعیت مناسبی ندارد. یکی از مشکلاتی که در عرصه این اثر قرار دارد، آرامگاهی ست که قرار بود؛ بنا بر نظر مسئولان و کارشناسان در سال 92 دیگر کسی در آن به خاک سپرده نشود، اما اکنون به نظر می آید این خاکسپاری ها همچنان ادامه دارد و هنوز مسئولان میراث فرهنگی زمین جدیدی را برای تبدیل شدن به آرامگاه در نظر نگرفته اند.
از طرف دیگر خریداری زمین های اطراف این اثر نیز که قرار است؛ توسط سازمان میراث فرهنگی انجام شده و از ساخت و سازهای غیرمجاز در آنها خودداری شود، نیز خبری نیست و به نظر می آید که برخی ساخت و سازها در حریم درجه یک این اثر همچنین ادامه دارد.
تدفین افراد در حریم اثر مشکل ساز نخواهد بود
فرهاد نظری مدیرکل ثبت آثار سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کشور در مورد وضعیت پیش آمده برای کاخ پیروزآباد اظهار کرد: در ارتباط با وضعیت آرامگاه باید بررسی های بیشتری انجام دهیم تا بتوانیم نظر دقیقی را ارائه دهیم، اما این مساله مشکلی را در ثبت جهانی ایجاد نمی کند، زیرا از لحظه ای که ما در یونسکو تعهد می دهیم، نباید تدفینی در این منطقه صورت بگیرد.
وی در مورد تملک زمین های اطراف از سوی سازمان میراث فرهنگی گفت: این مساله در طی برنامه ای بلندمدت در دستور کار قرار دارد؛ به این شکل که هر ساله بودجه ای را در نظر می گیریم و تعدادی از این زمین ها و خانه ها را تملک می کنیم. البته اگر ما فعلا زمینی را تملک نکرده ایم، دلیل بر آن نیست که هر کس هر کاری خواست انجام دهد، بلکه ساخت و ساز در حریم این اثر ضابطه دارد و باید طبق آن عمل شود، مثلا اگر گفته می شود؛ حق حفر زیرزمین را ندارید یا بیش از یک طبقه نمی توانید؛ بسازید، باید این مساله اتفاق بیفتد در غیر این صورت اقدام آنها تخلف است و به مراجع قانونی معرفی می شوند.
هرچند که مدیرکل ثبت آثار سازمان میراث فرهنگی جلوگیری از تدفین در آرامگاه واقع در حریم اثر را منوط به پس از تعهد این سازمان به یونسکو می داند، اما در موارد مشابه مانند آنچه سال گذشته در میدان امیرچخماق یزد رخ داد، نظرات مسئولان به گونه ای دیگر بود. برای نمونه معاون حقوقی سازمان میراث فرهنگی، تدفین شهدا در این میدان را تهدیدی جدی در روند ثبت جهانی بافت تاریخی یزد خواند و گفت: قطعا یونسکو این وضعیت را برای ثبت جهانی این بنای تاریخی و بافت تاریخی یزد نخواهد پذیرفت.
چرا ثبت جهانی آثار مهم است؟
با ثبت یک اثر در فهرست میراث جهانی یونسکو توجه و حمایت های جهانی به سوی آن معطوف شده و در 5 هزار سایت جهانی معرفی می شود. در واقع وقتی یک اثر در فهرست جهانی قرار می گیرد، جاذبه های گردشگری آن توسط یونسکو معرفی می شود به این معنا است که این اثر یگانه است و همتایی دیگر ندارد. همچنین این مساله با جلب گردشگر به پویا تر شدن اقتصاد کشور کمک می کند و علاوه بر آن تاثیرات مشهودی در وضعیت معیشت و بهداشت و امنیت ساکنان بومی نیز به وجود می آید.
بنابراین همواره کشورهای مختلف دنیا حتی آنان که پیشینه ای قدیمی همچون ایران ندارند، در تلاش هستند که با ثبت آثار خود در این فهرست برای کشورشان افتخاری ایجاد کنند و از مزایای آن نیز برای بهبود وضعیت کشورشان استفاده کنند، به شکلی که برخی کشورها هم اکنون از طریق جلب گردشگر درآمدی بیش از درآمدهای نفتی ما کسب می کنند، در حالی که کشور ما با داشتن سابقه تاریخی و فرهنگی بسیار غنی و وجود هزاران آثار تاریخی ارزشمند هنوز از داشتن چنین موقعیتی محروم است.
« دنیای سفر » این نوشته را از « ایلنا » آورده است. واکاوی، پی گیری، نگارش و آفرینش، شایسته سپاسگزاری است.
