سومین نشست هم اندیشی گروه های گویش پژوهشی با هدف بررسی رهیافتی بر چگونگی مطالعه گویش ها و آگاهی از پیشرفت های حاصل در فعالیت های مربوط برگزار شد.
به گزارش «دنیای سفر» به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، سومین نشست هم اندیشی گروه های گویش پژوهشی با همکاری پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و فرهنگستان زبان و ادب فارسی با هدف بررسی رهیافتی بر چگونگی مطالعه گویش ها و آگاهی از پیشرفت های حاصل در فعالیت های هر سه نهاد برگزار شد.
غلامعلی حداد عادل رییس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در این نشست با ابراز خرسندی از برداشته شدن گام های مؤثر در حوزه گویش پژوهشی در یک سال گذشته بیان کرد: پیش از این معتقد بودیم که فعالیت ها در این حوزه به صورت جزیره ای در حال انجام است. در جایی که ما نمی توانیم تغییر ساختاری به وجود بیاوریم می توانیم با تشریک مساعی کارهای خوبی را انجام دهیم این شد که تصمیم گرفتیم با مشارکت سه مؤسسه اهداف را پیش ببریم.
او گفت: گویش ها در جهان به ویژه ایران از گستردگی و تنوع بالایی برخوردارند و تنوع زبانی ایران، بخشی از زیست بوم فرهنگی ما محسوب می شود که باید برای حفظ آن تلاش کنیم.
حداد عادل با اشاره به قدمت بالای فعالیت های گویشی در مقایسه با زبان شناسی گفت: اگر بخواهیم کتابخانه ای از فعالیت های گویشی در ایران راه اندازی کنیم که با همت علاقه مندان به گویش و نه لزوماً گویش شناسان نوشته شده، تعداد کتاب های آن بیش از یک هزار جلد خواهد شد.
رییس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با تأکید بر تقسیم کار و همکاری سه مؤسسه فرهنگستان زبان و ادب فارسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری گفت: اگر هر مؤسسه بر اساس فلسفه وجودی خودش عمل کند و دستاوردها در اختیار هر سه نهاد قرار گیرد از موازی کاری نیز جلوگیری می شود.
حداد عادل گفت: در تکمیل اطلس زبانی کشور نیز می توانیم با همکاری سه نهاد به نتایج بهتری دست پیدا کنیم و با استفاده از ظرفیت استان ها و آموزش و پرورش کار را پیش ببریم.
سیروس نصراله زاده رییس پژوهشکده زبان شناسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در این نشست با اشاره به فعالیت هایی که در حوزه گویش پژوهی صورت گرفته این فعالیت ها را یکپارچه ندانست و گفت: بخشی از گویش های ایرانی در ایران کنونی و بخشی در جهان ایرانی است که وظیفه داریم به هر دو بپردازیم.
او با ابراز امیدواری از به سرانجام رسیدن پیکره گویشی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، به تشریح تاریخچه فعالیت های گویش پژوهشی در آن پژوهشکده پرداخت.
در ادامه محمد دبیرمقدم معاون پژوهشی فرهنگستان زبان و ادب فارسی با بیان بخشی از نتایج صورت گرفته در جلسات پیش از این نشست گفت: طی جلسه مشترک با حضور نمایندگان سه نهاد برخی از موارد برای دستور کار این نشست تعیین شد.
او برگزاری کارگاه های آموزشی در خصوص «گردآوری زبان ها و گویش های محلی ایران» و « تدوین شیوه نامه ای کامل و مورد تأیید هر سه نهاد برای گردآوری گویش ها»، مشارکت در تدوین و تکمیل پیکره گویشی، تهیه بانک اطلاعاتی صوتی زبان ها و گویش ها و مشارکت نهادهای مرتبط در تهیه اطلس زبان ایرانی را از موارد مورد تأیید عنوان کرد.
مژگان اسماعیلی رییس پژوهشکده زبان شناسی، کتیبه ها و متون پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با اشاره به تاریخچه فعالیت این مرکز در خصوص گویش پژوهشی گفت: سابقه تدوین اطلس زبانی ایران که در پژوهشگاه میراث فرهنگی در دست تدوین است به دهه ۵۰ و طرح فرهنگساز می رسد و پژوهشگاه علاوه بر آنچه از طرح فرهنگساز به میراث فرهنگی سپرده شده علی رغم کمبودها با تلاش و پیگیری بر این گنجینه افزوده است.
او کمبود بودجه، نیروی انسانی، تغییر مدیریت ها، مهاجرت و ... را تنها برخی از مشکلات سر راه این طرح دانست و تصریح کرد: باید بتوانیم با بیان اهمیت موضوع، سازمان برنامه و بودجه را برای تأمین بودجه مجزا به منظور اجرای این طرح کلان و ملی متقاعد کنیم.
اسماعیلی در خصوص بحث تقسیم کار در حوزه گردآوری داده های مورد نیاز برای تکمیل اطلس زبانی کشور گفت: از این کار استقبال می کنیم زیرا می تواند در پیشبرد کار مؤثر باشد.
فریار اخلاقی مدیر گروه زبان و گروه رایج پژوهشکده زبان شناسی، متون و کتیبه ها در ادامه این نشست گفت: آنچه از گردآوری اطلس فرهنگستان دوم و سازمان جغرافیایی ارتش به میراث فرهنگی رسیده حدود ۱۱هزار نمونه گویشی در قالب ۵۵۰۰ کاست قابل دسترسی است.
او تصریح کرد: از سال ۱۳۸۰ تدوین اطلس زبانی در میراث فرهنگی شروع شد و در انجام این پروژه به منظور دستیابی به نمونه های زبانی یکدست از سراسر کشور و ایجاد امکان بهره برداری از نمونه هایی که دهه ۵۰ گردآوری شده بود با همان شیوه نامه و پرسشنامه طرح فرهنگساز در سراسر کشور فعالیت را ادامه دادیم اما علاوه بر آن در هر روستا – به ویژه از سال ۱۳۹۴ به این سو- گردآوری نمونه های صوتی و در صورت امکان تصویری گفتار پیوسته از تک گویی گویشور یا مکالمه گویشوران را نیز در دستور کار قرار دادیم. در میراث فرهنگی از ابتدا برنامه ریزی برای تدوین اطلس پویا و رایانه ای صورت گرفت.
اخلاقی افزود: آنچه میراث فرهنگی به این گنجینه (۱۱هزارتا) اضافه کرده ۱۶هزار نمونه گویشی جدید از آبادی های کشور است.
او با بیان اینکه از این ۲۷ هزار نمونه زبانی از آبادی های کشور، ۱۷هزار نمونه در سامانه اطلس زبانی ایران بارگذاری شده و بیش از ۱۰ هزار و ۶۰۰ نمونه با الفبای آوانگاری بین المللی به صورت رایانه ای در سامانه آوانویسی شده و قابل ارائه است گفت: تا کنون تدوین اطلس زبانی استان های خراسان جنوبی، سمنان، سیستان و بلوچستان و کرمان انجام شده و استان های قم، تهران و لرستان در حال انجام است.
مدیر گروه زبان و گروه رایج پژوهشکده زبان شناسی، کتیبه ها و متون با اشاره به برخی مشکلات پیش روی این طرح از کمبود بودجه و نیروی انسانی و مشکلات نرم افزار سخن گفت و بیان کرد: از سال ۱۳۹۶ در قالب تفاهم نامه با برخی از استان ها در گردآوری نمونه های زبانی و آوانویسی داده ها برای تدوین اطلس های استانی همکاری کرده ایم.
در ادامه این نشست که با تقدیر از ایران کلباسی زبان شناس ایرانی و استاد بازنشسته پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی به پاس شش دهه فعالیت در حوزه زبان شناسی همراه بود، پژوهشگران حوزه گویش پژوهشی سه مؤسسه به بحث و تبادل نظر در خصوص فعالیت های پیش رو و همکاری های آتی پرداختند.
