28 مارس 2024 - 13:31

راهنمای خرید گلیم مرغوب

30 ژوئن 2020 - 10:50 dsfr.ir/6d36r

گلیم یکی از دست بافته های ارزشمند ایرانی است

گلیم یکی از دستبافته های ایرانی است که در طرح و رنگ های مختلفی تولید می شود. اگرچه امروزه گلیم های ماشینی هم تولید می شوند اما همچنان نمونه دست ساز آن با ارزشتر و پر طرفدار تر است.

استفاده از گلیم دست خانم ها را در آراستن خانه باز نگه میدارد. از آنجایی که خرید گلیم و شناخت گلیم مرغوب قلق های خاص خودش را دارد در این نوشته به شما خواهیم گفت که چطور یک گلیم مرغوب را تشخیص دهید و آن را تست کنید.

در توضیح گلیم اینگونه باید گفت؛
گلیم، نوعی فرش یا زیرانداز بافتنی بدون پرز است. در بافت این نوع فرش، پودها از میان تارها رد می شود. گلیم ها انواع گوناگونی دارند که هرکدام زیبایی و ویژگی مخصوص به خود را دارند. بافت برخی از گلیم ها به دلیل طرح ها و الیافی که در آن ها استفاده می شود بسیار وقت گیر است و طبیعتا قیمت آن ها هم بیشتر است. گلیم ها به چند دسته تقسیم می شوند که عبارتند از: گلیم های سوزنی، گلیم های ساده (بی چاک و چاک دار) ، گلیم های سوماک، گلیم فرش.

گلیم ها و فرش های ایرانی اغلب از الیاف طبیعی مانند پنبه، ابریشم، پشم و یا ترکیبی از آن ها بافته می شود. از این رو مواد بکار رفته در فرش می تواند بسیار حائز اهمیت باشد. فرش ها و گلیم های پشمی از پشم مرغوب نژاد مخصوصی از گوسفند و یا گاو بافته می شوند. همچنین گلیم هایی که از ابریشم بافته شده اند نیز از مرغوب ترین تولیدات ایران هستند.

پشت گلیم گویای چیزهای مهمی است. مثلا شمردن گره ها تنها از پشت قالی امکان پذیر است. همچنین گلیم و فرش دستباف پشت نرم تری دارند و بعضی از گره ها بزرگ تر از بقیه هستند که همین اختلاف اندازه در گره ها شاخصه دستباف بودن آن هاست.

انواع گلیم کدامند؟
گلیم سوزنی: گلیمی است که در آن علاوه بر رد شدن پودها از میان تارها، نقش هایی را روی پود بافته یا سوزن دوزی می کنند.

گلیم ساده (بی چاک و چاکدار): گلیم ساده بی چاک به این معنی است که پودها خیلی ساده و بدون مدل خاصی از میان تارها رد می شود و فقط ممکن است هر چند رج یک بار رنگ پودها تغییر کند. اما گلیم ساده چاکدار، گلیمی است که در آن برای بافتن یک طرح که ممکن است هندسی یا غیرهندسی باشد. بین پودها به خاطر عوض کردن رنگ پود، فاصله یا چاک ایجاد شود.

گلیم سوماک: این نوع گلیم که طرح های پیچیده تری دارد، ممکن است سینه باف (یعنی بدون نقشه و کاملا ذهنی) یا نقشه باف باشد. سوماک ظرافت زیادی دارد و بیشتر با پود ابریشمی بافته می شود. نخ پودی که با آن یک طرح را بافته اند، در پشت کار گره می خورد و با پود دیگری طرح تازه را می بافند و از میان تارها رد می کنند.

گلیم فرش: نوعی از گلیم است که بعضی از قسمت های آن دارای پرز است و به صورت برجسته در کار نمود پیدا می کند. معمولا این نوع گلیم ها، مخلوطی از سوماک و قالی است که قسمت های گل و بوته و حاشیه های آن دارای پرز است.

پلاس: این نوع فرش که در قدیم بیشتر در زندگی روستاییان کاربرد داشته، امروزه دیگر کمتر کاربرد دارد و کمتر بافته می شود. پلاس فرشی است که در آن تار و پود، هر دو پنبه ای هستند.

زیلو: نوعی فرش که تاروپودش هر دو پنبه ای است و در اندازه های بزرگ بافته می شود و معمولا نقوش هندسی و راه راه دارد. بافتش آسان است و بیشتر به عنوان زیرانداز حسینـیـه ها استفاده می شود و اندازه های کوچک ترش هم کاربرد زیرانداز پیک نیکی را دارد.

نمد: نمد از فرو رفتن و به هم چسبیدن پشم شتر به وسیله مالش دادن و فشار آنها به هم شکل می گیرد که بیشتر در جوامع عشایری کاربرد دارد.

معیار های مهم گلیم خوب کدامند؟
ــ یک گلیم مرغوب بافته شده و با کیفیت وقتی قسمت بالایی آن را روی قسمت پایینی می اندازیم کاملا دو طرف روی هم قرینه و منطبق هستند و چیزی اضافه نمی آید اگر در اثر این کار اضافه هایی دیده شد، یعنی کار سره دارد و نشان می دهد با دقت بافته نشده است.

ــ یکی از راه های مهم تشخیص رنگ طبیعی از مصنوعی در یک گلیم را می توان با کشیدن دستمال مرطوب روی فرش امکان پذیر کرد. بطوری که اگر دستمال به رنگ آغشته شد، نشان دهنده مصنوعی بودن رنگ های به کار رفته می باشد. بنابراین همراه داشتن یک ابر مرطوب در هنگام خرید گلیم ضروری است.

ــ هر گلیمی که دارای پودهای بیشتر و متراکم تری باشد، طبعاً مرغوبیت بیشتری دارد. برای احراز میزان تراکم و فشردگی پودها کافی است هنگام انتخاب گلیم با دو دست قسمتی از آن به طرفین کشیده شود. در چنین آزمایشی، گلیم های پر پود و دارای بافت متراکم در برابر کشش استقامت نشان خواهد داد.

ــ سبکی وزن گلیم نسبت به مساحت و ابعاد آن یکی دیگر از ویژگی های شناخت گلیم خوب است. به این معنا که هر چه وزن گلیم سبکتر باشد. مرغوبیت بیشتری دارد و همین امر نشان می دهد که برای بافت آن از تار و پود ظریف تری استفاده شده است.

ــ در گلیم های نقش دار، وجود شیارهای عمودی یا سوراخ در حد فاصل رنگ ها یکی از عواملی است که از مرغوبیت گلیم می کاهد و گلیم خوب گلیمی است که در محل تغییر رنگ های آن، خامه ها کاملاً در هم زنجیر شده و هیچ گونه شیار یا سوراخی در حد فاصل رنگ های آن وجود نداشته باشد.

ار کجا گلیم مرغوب بخریم؟
معمولا در هر شهری مکانی برای خرید و فروش محصولات دستباف و صنایع دستی وجود دارد، اما نمایشگاه ها و بازارچه های صنایع دستی نیز فرصت های خوبی برای خرید این کالای با ارزش ایرانی هستند.

1