19 مارس 2024 - 13:38

علت تعطیلی قطب تاریخی-فرهنگی تهران چیست؟

21 ژوئن 2017 - 14:30 dsfr.ir/he2hg

علت تعطیلی قطب تاریخی-فرهنگی تهران چیست؟
میثم رودکی
سردر باغ ملی تهران

محوطه تاریخی میدان مشق علاوه بر جمعه ها در حالت معمول، دو پنج شنبه قبل را نیز در تعطیلی گذراند.

سردر باغ ملی از بناهای به جا مانده از دوره قاجار است که در سال های ۱۳۰۱ تا ۱۳۰۴ توسط جعفرخان کاشانی نوسازی شده این بنا ورودی میدان مشق بوده است.

با استناد به اصل ۱۳۸ قانون اساسی، در سال ۱۳۸۲ با تصویب هیئت دولت طرح «سامان دهی میدان مشق» و تبدیل آن به قطب تاریخی - فرهنگی تهران به تصویب رسید، اما نه تنها اجرائی نشد، بلکه امروز دستگاه هایی که خود را مالک محوطه می دانند، بدون اطلاع میراث فرهنگی درهای این محوطه تاریخی را به روی گردشگران می بندند.

محوطه تاریخی میدان مشق که در طول چند سال گذشته بیش از پیش مورد توجه گردشگران قرار گرفته، علاوه بر جمعه ها در حالت معمول، دو پنج شنبه قبل را نیز در تعطیلی گذراند؛ اقدامی که نه تنها از حضور گردشگران در این دو روز جلوگیری کرد، بلکه موزه ملی ملک نیز با مشکل تعطیلی در این زمان مواجه شد.

این اقدام یعنی در این مدت کسی به فکر اجرائی کردن مصوبه ای که ۱۴ سال از زمان تصویب آن در هیات دولت می گذرد نیست!

مهدی یساولی، مدیر روابط عمومی موزه و کتابخانه ملی ملک در این زمینه به ایسنا می گوید: در دو هفته گذشته، سردر باغ ملی در دو پنج شنبه گذشته تعطیل بود، موزه ملی ملک نیز تابع وضعیت عمومی شهر است و به واسطه موقعیت قرارگیری اش در این محوطه تاریخی، امکان حضور بازدیدکنندگان و پژوهشگران میسر نبوده است.

به گفته او، بر اساس بنری که وزارت امور خارجه در درهای ورودی محوطه میدان مشق در ضلع شرقی، پشت بانک سپه، ضلع غربی سمتِ موزه ملی ایران، جنوبِ سردر باغ ملی، شمال شرقی در کنار هتل فردوسی نصب کرده، اعلام شده است که «این سردرها تا اطلاع ثانوی تعطیل هستند، برای استفاده از محوطه باید به سردر اصلی مراجعه کنید» از سوی دیگر در دو هفته گذشته، سردر اصلی باغ ملی نیز در روزهای پنج شنبه تعطیل شده است.

شاید به اداره کل موزه ها اطلاع داده اند

وجیهه قاسمی، مدیر روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان تهران در پاسخ به پرسش ایسنا درباره ی تعطیلی محوطه باغ ملی، از سوی وزارت امور خارجه می گوید: وزارت امور خارجه برای تعطیلی روزهای پنج شنبه این محوطه تاریخی هیچ اطلاعی به ما نداده است، شاید این اطلاع رسانی به اداره کل موزه ها انجام شده باشد.

شاید اداره کل میراث فرهنگی تهران در جریان باشد

این در حالی است که محمدرضا کارگر، مدیراداره کل موزه ها نیزبه ایسنا می گوید: به این اداره کل از سوی وزارت امور خارجه هیچ اطلاعی داده نشده است، شاید صحبت های مورد نیاز با اداره کل میراث فرهنگی استان تهران انجام شده باشد.

کارگر اما در پاسخ به این صحبت که اداره کل میراث فرهنگی استان تهران نیز اطلاعی از این اتفاق نداشته است، به مصوبه ای که برای تبدیل میدان مشق به قطب فرهنگی تاریخی میدان در سال ۸۲ در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید، اشاره می کند.

بافت مرکزی شهر، باید محل استراحت مردم باشد

او با بیان این که براساس یک اصل کلی که اعتقاد داریم بافت مرکزی شهرهای بزرگ که معمولا بافت تاریخی شهر نیز هستند، باید مکانی برای رفت و آمد و استراحت مردم باشند، ادامه می دهد: در همه جای دنیا نیز برای بخش های تاریخی قوانین خاصی وجود دارد، در واقع یک سیاست کلی را به کار گرفته اند که باید مردم در اوقات فراغت خود در شهر جایی برای قدم بزنند و استراحت داشته باشند، این در حالی است که اگر بخواهیم زندگی مردم را از خانه به شهر وارد کنیم و آن ها را در محیط شهری قرار دهیم تا امروز در تهران نتوانسته ایم چنین قدمی را برداریم.

محوطه میدان مشق می تواند محل گسترش فرهنگ، آرامش و تنفس مردم تهران باشد؛ اما هنوز مصوبه اش را اجرایی نکرده اند

وی با بیان این که زندگی در شهر امروز برای مردم جریان ندارد، بیان می کند: در تهران هیچ نقطه ای وجود ندارد که مردم در خود شهر، خیابان ها و میدان ها رفت و آمد کنند، چون ما نتوانستیم در مدیریت شهری مکانی برای پرسه زدن مردم ایجاد کنیم و خیابان هایی داشته باشیم که فقط برای حضور، قدم زدن و نشستن آن ها باشد.

کارگر در ادامه محوطه میدان مشق را نمونه ای از این فضاها می داند که می تواند این امکان را برای مردم شهر فراهم کند.

او با بیان اینکه مرکز شهر تهران به عنوان بافت تاریخی شهر امروز بورس لوازم مختلف مانند ابزار و یراق، صوتی یا لوازم یدکی ماشین است، می گوید: همه این ها در محدوده مرکزی شهر تهران قرار گرفته اند. از خیابان سپه تا خیابان امام خمینی (ره) و چهارراه سرچشمه، حتی در بازار تهران نیز این اتفاق افتاده است. مردم از کل کشور هر روز صبح در ترافیک سنگین به مرکز شهر تهران می آیند و عصر نیز در همان ترافیک برمی گردند، فضایی آلوده، پر از سروصدا، همراه با مشکلات فراوان در بافت تاریخی شهر که می تواند مکانی برای آرامش مردم باشد، اما در شب نیز این بخش از شهر بیشتر شبیه شهر ارواح است.

مصوبه ساماندهی میدان مشق هیچ گاه اجرائی نشد

او با اشاره به مصوبه «ساماندهی میدان مشق» که سال ۸۲ برای تبدیل محدوده میدان مشق به قطب تاریخی - فرهنگی تهران، بیان می کند: این مصوبه را در هیات دولت به تصویب رسید، اما هیچ گاه اجرایی نشد. قرار بود همه بناهای تاریخی در محدوده خیابان های امام خمینی (ره)، سی تیر، فردوسی، سرهنگ سخایی عملکرد موزه ای فرهنگی پیدا کنند و بنیاد فرهنگی در مرکز تهران ایجاد شود، پروژه ای که هیچ گاه به تصویب نرسید.

نه تنها مصوبه میدان مشق را اجرائی نکردند، بلکه وزارت امور خارجه ساختمان شهربانی را خرید و در آن مستقر شد

او بیان می کند: نه تنها در طول این سال ها، مصوبه اجرائی نشد، بلکه ساختمان شهربانی نیز توسط وزارت امور خارجه خریداری و از بُعد امنیتی این منطقه با مسائل بیشتری روبرو شده است. امیدواریم روزی مدیریت تهران و مدیریت های کلان دیگر در این کلان شهر به دردِ تهران برسند و آن را از این معضل بزرگ رها کنند.

مصوبه ساماندهی میدان مشق چه بود؟

سال ۱۳۸۲ نخستین حرف ها درباره ی سامان دهی محوطه ای که یک عمر تاریخ را در خود دارد، مطرح شد. هیئت دولت در آن سال، طرح «سامان دهی میدان مشق» و تبدیل آن به قطب تاریخی - فرهنگی تهران آن هم در قالب طرح گسترش موزه ی ملی را به تصویب رساند و بلافاصله طرح مطالعاتی آن توسط کارشناسان سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تهیه و به دولت ارائه شد.

طرحی که با استناد به اصل ۱۳۸ قانون اساسی و به منظور نگهداری صحیح از آثار تاریخی محوطه، همه ی نهادهای دولتی مستقر در میدان مشق بین خیابان های امام خمینی، فردوسی، سی تیر و سرهنگ سخایی را موظف کرد تا ساختمان های خود را برای گسترش موزه ی ملی به این موزه واگذار کنند، تا حضور نیروهای فرهنگی و ایجاد فضاهای پیوسته ی فرهنگی - آموزشی مانند دانشگاه هنر، جایگزین فضاهای نظامی موجود در این محوطه ی تاریخی شود.

شاید اگر در طول دست کم ۱۵ سال گذشته فکری برای اجرائی شدن این مصوبه می شد و دستگاه های مدیریتی از قلب بافت تاریخی تهران دور می شدند، شاید امروز نه تنها این مجموعه به عنوان بافت تاریحی فرهنگی تهران می توانست قدم های بزگتری برای جذب گردشگر بردارد، بلکه با این مشکلات نیز مواجه نبود.

هر چند خیابان های سی تیر، خیابان های ناصرخسرو، مروی یا سپه در طول یکی دو سال گذشته با سنگفرش شدن قدم هایی را برای جذب گردشگر برداشته اند، اما قطعا اجرائی شدن مصوبه «ساماندهی میدان مشق» و تبدیل این منطقه به قطب موزه و فرهنگ تهران نقش بیشتری خواهد داشت.

1