بررسی باستان شناختی دشت نمدان (نمدون) شهرستان اقلید فارس به شناسایی بیش از 60 محوطه مربوط به دوران پیش از تاریخ، تاریخی و اسلامی منجر شد.
به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، ابراهیم روستایی فارسی سرپرست هیأت بررسی باستان شناسی دشت نمدان (نمدون) شهرستان اقلید فارس امروز "سه شنبه" با بیان این مطلب تصریح کرد که بررسی باستان شناختی دشت نمدان به منظور بررسی منطقه ای به وسعت بیش از 80 هزار هکتار، در دو ماه انجام شد.
وی اهداف بررسی باستان شناختی در این محوطه تاریخی را پژوهش، بررسی، شناسایی، ثبت آثار و تکمیل نقشه باستان شناسی کشور عنوان کرد.
روستایی فارسی با بیان اینکه بررسی باستان شناسی در این منطقه به صورت پیمایشی فشرده انجام گرفت تصریح کرد که منطقه ابتدا شبکه بندی و پس از آن هر شبکه به صورت جداگانه بررسی شد.
به گفته این باستان شناس در این بررسی، از محوطه ها و آثار بر جای مانده، بقایای فرهنگی همانند، آثار معماری، گورها، سفال، رشته قنات ها و دست ساخته های سنگی به دست آمد که بر اساس آن ها، گاهنگاری نسبی محوطه ها قابل سنجش است.
او خاطرنشان ساخت که بر اساس این شیوه بررسی، بیش از 60 محوطه باستانی شناسایی و ثبت شد که دوره های فرهنگی مختلفی را در بر می گیرند. به گفته سرپرست هیأت بررسی باستان شناسی دشت نمدان، از این میان بیش از 10 محوطه به دوران پیش از تاریخ، کمی بیش از آن به دوران تاریخی (هخامنشی، فراهخامنشی و ساسانی) و سایر محوطه ها به دوره اسلامی تعلق دارند.
روستایی فارسی اظهار امیدواری کرد که در آینده با پژوهش هایی که بر روی بقایای فرهنگی گردآوری شده صورت خواهد گرفت، زوایای تاریک پیشینه تاریخی این گستره بیش از پیش آشکار شود.
به گفته این باستان شناس، دشت میان کوهی نمدان (به گویش محلی نمدون) در میان رشته کوه های جنوب غربی زاگرس و در منطقه سرحدات استان فارس در دهستان شهرمیان از توابع شهرستان اقلید قرار گرفته است. این دشت از شمال به رشته کوه سراب، از جنوب به رشته کوه های کوشک زر و شلم زار، از غرب به تنگه و روستای شادکام و از شرق به دریاچه کافتر محدود می شود. دشت میان کوهی نمدان که یکی از مناطق اصلی ییلاق ایل های قشقایی و خمسه به شمار می رود، در واقع مجموعه ای از سه دشت به هم پیوسته ساریتان، شادکام و نمدان است.
سرپرست هیأت بررسی باستان شناسی دشت نمدان افزود: از دشت نمدان در منابع تاریخی و اسلامی با نام کوشک زر (زرد) یاد شده و بلندای آن از سطح دریا 2200 متر و حداکثر ارتفاع آن 3370 متر است. به استناد فارسنامه ابن بلخی، این دشت در میانه راه شیراز و اصفهان قرار داشته و ارتباط نزدیکی با دشت مایین (بخشی از دشت مرودشت)، قمشه (شهرضا) و اصفهان داشته است.
این باستان شناس با اشاره به اینکه تاکنون بررسی باستان شناختی مناسبی در دشت نمدان صورت نگرفته است تصریح کرد که بیشتر بررسی ها به صورت سطحی و در اطراف دشت بوده است.
گفتنی است، نخستین بررسی و گزارش باستان شناسی از این دشت را لویی واندنبرگ در سال 1341 ارائه کرد که در کوشک زر (زرد) و به احتمال بسیار زیاد در کاروانسرای کوشک زر دست به کاوش و گمانه زنی زده است. پس از واندنبرگ، عباس علیزاده در سال 1374 این منطقه را در پروژه بررسی باستان شناسی-انسان شناسی دره های رودخانه کر و شمال غربی مرودشت مورد بررسی و پژوهش قرار داد و در گزارش های خود از تپه کوشک زر الف و ب یاد کرد. بعد از وی در سال 1384 عزیزالله رضایی بررسی حوزه آبگیر سد ملاصدرا در دشت میانکوهی سد هرا به انجام رسانده است.
نخستین و دومین فصل کاوش نجات بخشی در تپه مهرعلی اقلید فارس، به ترتیب در سال 1385 و 1387 توسط علیرضا سرداری زارچی و عزیزالله رضایی انجام گرفت و بررسی تپه گردویی توسط حامد مولایی کردشولی در سال 1393، آخرین بررسی باستان شناسی صورت گرفته در این حوزه است که در بررسی این تپه تعدادی اثر مهر از دوره ساسانی به همراه حجم بسیاری سفال به دست آمد.
بررسی باستان شناختی دشت نمدان که از تاریخ 28 خرداد 94 با مجوز ریاست پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری آغاز شده بود به اتمام رسید.