مرمت عمارت بلدیه رشت، با نظارت اداره میراث فرهنگی از مهرماه امسال آغاز شده و الحاقات بنا همچون دیوارهایی که برای افزایش اتاق ها ایجاد شده حذف و همچون گذشته با سالن های وسیع روبرو هستیم.
به گزارش «دنیای سفر» چندماهی است شهروندانی که به پیاده راه مرکزی رشت می آیند، تنها صدای تیشه می شنوند، آن هم از پشت پرده ای که بر بدنه عمارت بلدیه رشت کشیده شده است. هرازگاهی کامیونی که نخاله های ساختمانی را از بخش کارگاهی تخلیه می کند، بیرون می آید؛ اما از رهگذران کسی نمی داند، پشت حصارهای کارگاه و آن سوی پرده ای که بر عمارت سفید رنگ بلدیه کشیده شده، چه خبر است؟
چندماهی است، کارگران، با صبوری، آرام آرام لایه های گچ و رنگی که طی سال ها بر نمای اصلی عمارت بلدیه و دیوارهای داخلی کشیده شده بود، با تیشه فرو می ریزند.
حالا گچ تراشیده شد و طاق ضرابی های پنهان شده با آن آجرهای قزاقی سرخ رنگ زیبایش، رخ نشان می دهد. سالن های بزرگی که با دیوارهای مازاد، تبدیل به اتاق های متعدد شده بود، حالا به وسعت اولیه خود بازگشته است.
رنگ های اضافی از روی در و پنجره های چوبی زدوده شده، درب و پنجره های بلندی که ابتدا به رنگ آبی نیلی بود. رنگی که هر چند خاطره جمعی مردم گیلان است، ولی به واسطه رنگ تماما سفید عمارت بلدیه طی دهه های اخیر، مردم به آن عادت کرده اند.
در چندماهی که از آغاز مرمت عمارت بلدیه رشت می گذرد، لایه لایه بخش های مختلف کف، دیوارها و سقف باز شده و رطوبت لایه ها زدوده شده است. دیوارهای باکس راه پله حذف شده و سقف عمارت که بعد از زلزله سال ۱۳۶۹، تراز نشده نبود، به حالت نخست خود بازگشته است. حالا عمارت بلدیه رشت از بار اضافی که حدود یکصد سال در طی زمان به او تحمیل شده بود، سبک شده است.
وقتی پا روی پله های ورودی این بنای اروپایی می گذارید، گویی بنا عظمت و شکوه دیگری یافته است. بنایی سرافراز، با آن دیوارهای بلندش و ستون هایی که طاق های بلند را استوار نگه داشته، یادآور روزهایی است که شهرداران نظامی با آن جبروت و سخت گیری های خود، نخستین عمارت مرکز شهر رشت را به سبک معماری نئوکلاسیک روسیه بر قبرستان وسط شهر ساختند.
عمارتی که برج نگهبانی آن طی مدت کوتاهی با اندک تغییر، تبدیل به برج ساعت می شود و با نصب چهار ساعت آلمانی که در تمام شهر دیده می شد، هنوز هم ارزش زمان را به ما یادآوری می کند. هر چند آن ساعت های آلمانی پس از زلزله در میان آواربرداری ها گم شد، اما در مرمت پاییز همان سال، چهار ساعت ژاپنی، دوباره بالای برج قرار گرفت.
شهروندان و گردشگرانی که به پیاده راه مرکزی رشت می آیند، از پاییز امسال، عمارت محبوبشان را در حصار کارگاه می بینند و تنها برج ساعت است که به گردشگران رخ می نماید.
جلوی درب ورودی کارگاه، تابلوی شرح عملیات نصب شده است. عملیات مرمت عمارت بلدیه رشت، توسط سازمان عمران و بازآفرینی فضاهای شهری و با نظارت عالیه اداره کل میراث فرهنگی گیلان در حال انجام است.
تاریخ شروع عملیات ۲۸ شهریور و بازه زمانی اتمام پروژه ۱۸ ماه اعلام شده است.
حدودا پنج سال پیش از ساخت این بنای تاریخی، شهر رشت چند بار بین بلشویک ها و نیروهای دولتی دست به دست شده. در پاییز سال ۱۳۰۲ کلنگ این ساختمان به زمین زده شد و در چهارم اردیبهشت ۱۳۰۵ ساختمان تکمیل شده به وسیله آرتم سرداراف که مهندس بلدیهٔ رشت بود تحویل داده شد و افتتاح شد
معاون بازآفرینی سازمان عمران، درباره این پروژه مرمتی می گوید: خوشبختانه پیمانکار پروژه از زمان اجرا جلوتر بوده و تاکنون پروژه ۲۵ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است.
خاطره محجوب متقی، اضافه می کند: عمارت بلدیه رشت، یک بار در زلزله تابستان سال ۱۳۶۹ آسیب جدی دید؛ برج ساعت به طور کامل فروافتاد و متاسفانه آن زمان تخریب کامل، عمارت بلدیه را تهدید می کرد و شهرداری در شرایط خاص آن زمان ناچار بود به سرعت عملیات مرمت را با نظارت اداره میراث فرهنگی در مدت سه ماه پیش ببرد؛ بنابراین طبیعی است که مرمت اساسی بنا صورت نگرفته است.
وی، با اشاره به اینکه پروژه مرمت بلدیه رشت، بزرگترین پروژه مرمتی سازمان میراث فرهنگی در کل کشور است، افزود: هزینه مرمت کامل این بنا، ۴۶میلیارد تومان برآورد شده است و طبق بررسی های بعمل آمده در سال جاری قرارداد پروژه مرمتی بنای میراثی با این اعتبار بالا، در کشور منعقد نشده است.
محجوب، در تشریح عملیات مرمتی می گوید: سال گذشته، سقف یال شرقی مرمت شد و امسال در فاز دوم، مرمت کامل بنا در دستور کار است که شامل؛ مرمت یال غربی بام، واچینی خرپاها، احداث لمبه کوبی، اجرای شیوه سنتی حلب زنی بام (زاموخ)، احداث ناکش و زهکش (سیستم دافع رطوبت در داخل و خارج بنا)، مقاوم سازی تیرهای میانی ساختمان، نماسازی و تعویض درب و پنجره های فرسوده و تعویض درب و پنجره های برج بلدیه است.
بنابراین برای دفع رطوبت از بنا، لازم بود لایه های گچی، تراشیده شده و دوباره بندکشی های طاق ها و دیوارها برای استحکام بخشی بازبینی و انجام شود.
وی، با اشاره به ظرافت و سختی پروژه های مرمتی تصریح کرد: وقتی لایه های گچی تحمیل شده به بنا زدوده شد، متوجه دیوارهایی شدیم که به بنا الحاق شده بود. با حذف دیوارهای الحاقی معلوم شد بنای بلدیه در اصل شامل چند سالن بزرگ بوده است که طی سال ها برای استفاده اداری، با اجرای دیواهای الحاقی، اتاق های متعددی ایجاد کرده اند. بنابراین با اعلام رضایت اداره کل میراث فرهنگی گیلان به عنوان ناظر عالیه، الحاقات از بنا حذف شد.
معاون بازآفرینی سازمان عمران اضافه می کند: اکنون بنا رطوبت زدایی شده و طاق ضربی های اولیه درحال بند کشی است. دیوارهای باکس راه پله حذف شده و استحکام بخشی در مراحل پایانی است. سقف یال شرقی بازبینی شده و یال شرقی و غربی تراز شده است.
کلنگ احداث عمارت بلدیه در پائیز ۱۳۰۲ خورشیدی به زمین زده شد و چهارم اردیبهشت ماه ۱۳۰۵ به اتمام رسید. عمارت بلدیه نخستین بنایی است که برگرفته از الگوی معماری نئوکلاسیک اروپایی در مرکز رشت ساخته شد.
مجموعه بناهای میراثی میدان شهرداری رشت در آذرماه ۱۳۵۶ و به شماره ۱۵۱۶ در فهرست بناهای میراثی کشور ثبت شد.
