سید محمد بهشتی رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، توافق هسته ای را نقطه عطفی در تاریخ 200 ساله اخیر ایران دانست و تصریح کرد که توافق هسته ای اثرات فرهنگی و اجتماعی عمیق تری در مقایسه با اثرات اقتصادی و سیاسی خواهد داشت.
به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، سید محمد بهشتی در نشست فرصت های پساتحریم، میراث فرهنگی پیشران اقتضائات بومی سازی توسعه که در محل سازمان برنامه و بودجه برگزار شد، به بیان تاثیر توافق هسته ای بر شرایط فرهنگی پرداخت و گفت: من بیشتر می خواهم به بعد فرهنگی موضوع یعنی فرهنگ به مفهوم حاصل تجربه تاریخی زیست در سرزمین مورد نظر ما بپردازیم.
وی افزود: توافق هسته ای در شرایط بسیار ویژه ای موضوعیت پیدا کرد و اگر بخواهیم آن را با مناقشات و چالش های تاریخی در 200 سال گذشته با کشورهای غیر از خودمان مقایسه کنیم اهمیت و تاثیرات آن را بهتر می توانیم ارزیابی کنیم. بهشتی با اشاره به مناقشات و جنگ هایی که ایران با کشورهای مختلف داشته است خاطرنشان ساخت که ما معمولا با طرف درگیر توافق می کردیم و کمتر اتفاق می افتاد که بخواهیم با جهان توافق کنیم. او تصریح کرد توافق هسته ای در اصل توافقی است که با جهان انجام می دهیم و به همین دلیل آن را از تمام قرار و مدارهای قبلی مستثنی می کند.
بهشتی با اشاره به تاثیر مذاکرات هسته ای بر روند زندگی اجتماعی، سیاسی و اقتصادی مردم خاطرنشان ساخت که همه درک کرده بودند شرایط قبل از توافق و یا بعد از توافق فرق خواهد کرد. او با اشاره به آثار سیاسی و اقتصادی توافق هسته ای گفت: توافق هسته ای آثار فرهنگی و اجتماعی به مراتب بیشتر و عمیق تری خواهد داشت و در وضعیت فرهنگی-اجتماعی ما به ویژه نسبت به جهان نقطه عطفی خواهد بود.
رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در بخش دیگری از سخنانش در رابطه با تاثیر توافق هسته ای بر گردشگری با اشاره به بی توجهی مدیریت کلان کشور به امر گردشگری در سال های بعد از انقلاب گفت: در سطح جهانی نیز برای ایجاد ایران هراسی و شیعه هراسی سرمایه گذاری بسیار سنگینی کردند که عملا ایران یک صحنه تلخ و تیره در افکار عمومی دنیا پیدا کند. گردشگرانی که در سال های گذشته به ایران آمدند کشور را شگفت زده ترک می کردند چون تصویری که در ذهن داشتند با واقعیت کاملا متفاوت بود.
او تاکید کرد: مذاکرات 2 ساله اخیر و توافق هسته ای در این تصویر شکاف انداخت و به تدریج نوری در این تابیده شد و در نتیجه در این مدت گردشگران خارجی را 2/5 برابر کرد. صادقانه باید بگویم که 2/5 برابر شدن گردشگران محصول تلاش هیات مذاکره کننده بود که جای تشکر و قدردانی دارد.
بهشتی با اشاره به اینکه در سیاست های کلان، ما شاهد رویکردی هستیم که توسعه گردشگری در کشور برایش موضوعیت دارد، افزود: در گذشته، وقتی در کشورمان صحبت از گردشگری می شد خیلی ها انگار با موضوع نجسی روبرو بودند، ولی اکنون که این موضوع در سیاست های کلان آمده به خودشان اجازه نمی دهند که به آن به عنوان امری نجس نگاه کنند. متاسفانه در دستگاه های مختلف زمانی که صحبت از گردشگری می شود به 2 عامل اشتغال زایی و درآمد ارزی پرداخته می شود در صورتی که خاصیت اصلی گردشگری این است که ما امکان ملاقات با فرهنگ و سرزمین خودمان را می توانیم فراهم کنیم.
بهشتی تصریح کرد: توسعه گردشگری در ایران بیشتر از هر چیز می تواند ما را از تهدیدها دور کرده و برایمان فرصت ایجاد کند. گردشگری در کشور ما مثل کاشت گندم است هر کشاورزی که گندم می کارد به طمع گندم است و نه طمع کاه ولی هروقت که گندم بکارد هم گندم به دست می آورد و هم کاه. به نظر من کاه توسعه گردشگری اشتغال و درآمد ارزی است نه گندم آن و اگر ما کشاورزی را دیدیم که به طمع کاه گندم می کارد باید او را به دکتر نشان دهیم زیرا گندم هایش را کنار گذاشته و کاه جمع می کند و فکر می کند کار درستی انجام می دهد. البته این در صورتی است که حواس مان باشد که این گندمش ملاقات فرهنگی است، در این صورت متوجه می شویم که در برنامه ریزی های خود باید چنین ملاقاتی را ایجاد کنیم.
بهشتی در بخش دیگری از سخنان خود در رابطه با نسبت میراث فرهنگی و توسعه گفت: حوزه میراث فرهنگی به جای اینکه در نسبت به توسعه موضع دفاعی داشته باشد می تواند نقش پیشقراولی ایفا کند. او با اشاره به اینکه در طرح های توسعه که در 60-70 سال گذشته انجام داده ایم عمدتا غلط گیری از سرزمین مان بوده است گفت: دلیل آن اینست که باور نداشته ایم که هرچیز در سرزمین ما اعم از رشته کوه های البرز، زاگرس، دریای خزر، خلیج فارس و ... در جای خودشان هستند.
وی گفت: ما قبل از 60 سال پیش هیچگاه این حرف را از نخبگان خود نمی شنیدیم که چرا کشور ما شبیه انگلیس نیست ولی این قصه در 60 سال اخیر بسیار شنیده شده است. البته هیچ وقت به این زبان گفته نمی شود ولی کارهایی که انجام می دهیم نشان دهنده اینست که داریم از سرزمین مان غلط گیری می کنیم. بر اثر این رفتار با سرزمین مان خوشبختانه دچار بحران آب شده ایم زیرا اگر کمی دیگر پیش می رفتیم این سرزمین ما را بیرون می کرد چون شما وقتی خلاف اکوسیستم عمل کنید، اکوسیستم عامل مخل خودش را از بین می برد و نابود می کند. خوشبختانه ما هنوز نابود نشده ایم و امید داریم که اگر این بحران طول بکشد ما نگاه مان را نسبت به سرزمین خودمان تغییر دهیم.
بهشتی در ادامه گفت: ما داریم دچار بحران آب، خاک، هوا، پراکندگی جمعیت و ... می شویم که در اثر نوع رفتارمان با سرزمین مان است، یعنی اینکه ما از رفتارمان با این سرزمین و از دروغ و ظلم به سرزمین دست برنمی داریم. سرزمین ما سرزمین پر رمز و رازی است و عمر ما کفاف آگاه شدن از این رازها را نمی دهد ولی هیچ کدام از این رازهای سرزمین نیست که در طول این 1000 سال مورد شناسایی قرار نگرفته باشد. با مراجعه به تاریخ می توانیم به رازهای سرزمین مان پی ببریم و بر مبنای این رازگشایی تاریخی سرزمین خود را توسعه دهیم و در این صورت است که رفتارمان با سرزمین مان تفاوت خواهد داشت.
بهشتی ادامه داد: اگر به همان رویکرد که هر چیز سرجای خودش باشد مراجعه کنیم نمی توانیم از نقاط مختلف کشور رادیکال بگیریم زیرا هر جایی ویژگی های منحصر به فردی دارد که به آن اجازه می دهد تا نقش ملی منحصر به فردی داشته باشد و در این صورت است که کل سرزمین ما حقیقتا می تواند به عنوان یک موجود واحد توسعه درون زای همه جانبه پایدار پیدا کند.
سعدالله نصیری قیداری، دبیر کل کمیسیون ملی یونسکو دیگر سخنران این نشست با بیان اینکه کمیسیون ملی یونسکو ترمینال یک شبکه بزرگ فرهنگی جهانی است و 196 کشور عضو این شبکه هستند تصریح کرد: ما باید بتوانیم از دریچه این کمیسیون خودمان را به دنیا معرفی کنیم تا از این روزنه امیدبخش در جهان دیده شویم و با آن در تبادل باشیم و از تجربیات سایر کشورها استفاده کنیم. این تبادل ها باعث می شود چهره بدی که در دنیا از ایران ایجاد شده و آقای بهشتی به آن اشاره کردند تصحیح شود.
نصیری قیداری خاطرنشان کرد که اگر ما مفاخرمان را به دنیا معرفی کنیم دیگر جهان به ما نگاه ایران هراسی نخواهد داشت و در غیر این صورت نه تنها نمی توانیم آثارمان را به نام خودمان ثبت کنیم بلکه دیگران این کار را به جای ما و به اسم خودشان انجام می دهند. با فضایی که بعد از توافق هسته ای ایجاد شده ما باید این هنر را داشته باشیم که در سطح جهانی خودمان را مطرح کنیم که این البته مستلزم حمایت های مالی و ایجاد شرایط مناسب است.
دیگر سخنران این نشست فرشاد مومنی استاد دانشگاه علامه طباطبایی بود که با اشاره به سخنان بهشتی تصریح کرد: در آستانه تدوین برنامه ششم کشور باید مسائل را همانطور که هست ببینیم، نه آنچنان دلربا و جذاب و نه آنقدر ترسناک که در مواجه با آنها بترسیم. ما باید در درجه اول فهم خودمان را از سهم و نقش ضریب اهمیت عامل بیرونی از توسعه و شکل دادن به سرنوشت کشورمان شناسایی کنیم زیرا که در این زمینه خیلی مشکل داریم.
مومنی با بیان اینکه نباید به هیچ ابزار سیاستی و عنصر موثر در توسعه به صورت مطلق نگاه کنیم تصریح کرد: در ادبیات توسعه می گویند هر کدام از این ها دامنه کارآمد دارد و تا زمانی که در آن دامنه باشند فعل و انفعالاتش سامان پیدا می کند و در خدمت توسعه هستند و اگر از آن خارج شود به ضد خودشان تبدیل می شوند.
به گفته مومنی، توریسم هم همینطور است و یک دامنه کارآمدی دارد و پیشبرد آن هم به یک طیف وسیعی از بسترها و زیر ساخت های نرم و سخت نیازمند است و اگر آن ها باشند دستاورد دارد و اگر نباشند دقیقا به عکس تبدیل می شود.
