موج دوم تعطیلات تابستانی که مقارن بود با تعطیلات عید فطر، در حالی پشت سر گذاشته شد که همچون دیگر تعطیلات مناسبتی از این دست، ترافیک جاده ای و صف های طولانی پمپ بنزین ها، بخش قابل توجهی از زمان سفر مسافران را گرفت. همچنین انبوه جمعیت و شلوغی بیش از حد در تفرجگاه ها و مقاصد پرطرفدار سفرهای داخلی، امکان استفاده بهینه از این ظرفیت ها را با دشواری مواجه کرد.
هر سال در کشور با افزایش غیرقابل کنترل تقاضا برای سفرهای داخلی در چندین نوبت مشخص رو به رو هستیم که تبعاتی همچون افزایش تصادفات جاده ای، تخریب مقاصد سنتی سفر همچون شهرهای شمالی کشور، نزول قابل توجه کیفیت سفرها و عدم امکان ارائه خدمات کافی و شایسته در اماکن و شهرهای توریستی را به دنبال دارد.
با این همه و با وجود پیشنهاد راه حل های گوناگون از سوی کارشناسان در این خصوص، تاکنون راهکاری عملیاتی برای پایان دادن به وضع موجود از سوی مسوولان ذی ربط ارائه نشده است و تمام اراده ارگان متولی این امر یعنی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری برای سر و سامان دادن به وضع موجود را تنها می توان در انتشار سریالی اطلاعیه هایی دید که از مردم می خواهند زمان و مقصد سفر خود را به گونه ای تنظیم کنند که تداخل کمتری با زمان اوج رفت و برگشت ها و مسیرهای پرتردد داشته باشد؛ اطلاعیه هایی که اگر در خوش بینانه ترین حالت ممکن به اطلاع حداکثر نیمی از مسافران برسد هم نمی تواند در این حجم وسیع آماری تاثیر چندانی در برنامه ریزی ها داشته باشد؛ زیرا زمان چنین سفرهای چند روزه ای کوتاه و مقاصدی که امکانات پذیرایی از گردشگران را داشته باشند نیز محدود هستند.
در همین حال، دکتر سینا کلهر، پژوهشگر مرکز پژوهش های مجلس، مانند اغلب کارشناسان و صاحب نظران این حوزه، راهکار اساسی را در این زمینه ساماندهی تعطیلات عنوان کرد و گفت: طرح ساماندهی تعطیلات سال ها است در کشور مطرح شده و در واقع، کم کردن یا زیاد کردن تعداد روزهای تعطیل راه حل نیست. این نکته ای است که باید با عبرت گرفتن از شکست طرح هایی این چنینی به آن دست یافت. به گفته این کارشناس، به سرانجام نرسیدن تمام 11 طرح در این زمینه به دلیل واکنش های مذهبی، ملی و نیز جنجال های رسانه ای بود که حتی نتوانستند به صحن علنی مجلس راه پیدا کنند و عملا در کمیسیون ها، مسکوت باقی مانده اند.
وی تصریح کرد: در حالی که تصور و باور عمومی بر این است که تعداد روزهای تعطیل در ایران در مقایسه با دیگر کشورها زیاد است، باید گفت این احساس نادرست به واسطه به هم ریختگی تعطیلات ایجاد شده است و در یک بررسی عینی خلاف این موضوع ثابت خواهد شد. در واقع ایران یکی از کشورهایی است که کمترین تعداد روزهای تعطیل را در تقویم خود دارد اما از آنجا که هفته های بسیاری را در طول سال می توان یافت که به واسطه یک یا دو روز تعطیل که در میانه شان قرار گرفته و عملا نظام کاری در آن هفته ها مختل می شود، چنین به نظر می رسد که تعداد روزهای تعطیل بسیار بیشتر از استانداردهای معمول جهانی است.
کلهر با اشاره به اینکه تعطیلات تقویمی کشور در 3 دسته تعطیلات مذهبی، ملی و انقلابی جای می گیرند، تصریح کرد: می شود گفت که تعطیلات در تمام دنیا بر مبنای یک تقویم تنظیم شده است و حتی در کشورهایی هم که مبنای تعطیلات شان تقویم های مختلف است، سعی شده با تمهیداتی این تقویم ها بر هم منطبق شوند و کمترین میزان بی ثباتی و تغییر وجود داشته باشد؛ اما در ایران این گونه نیست و ما با تعطیلاتی مواجهیم که برخی از آنها بر مبنای تقویم شمسی و تعداد از آنها بر اساس تقویم متغیر قمری اند و این موضوع به آشفتگی های موجود در بحث تعطیلات دامن می زند.
این کارشناس تاکید کرد: نکته دیگری که از مقایسه سیستم تعطیلات در ایران با دیگر کشورها به چشم می خورد، تفاوت فاحش و چشمگیر میانگین تعداد تعطیلات مذهبی در ایران با کشورهای دیگر است؛ 17 روز تعطیل در ایران به مناسبت های مذهبی، در حالی که میانگین جهانی 3 و نیم روز است. در واقع ما با 2 مشکل عمده دست به گریبانیم؛ نخست تعداد بسیار زیاد تعطیلات مذهبی و دوم ماهیت گردشی و متغیر این تعطیلات که عملا باعث بی نظمی در تعطیلات کشور می شود. کلهر تعطیلات 2 روزه آخر هفته را حالت ایده آل طرح ساماندهی تعطیلات عنوان کرد، اما اجرایی شدن آن را مستلزم یکسری مقدمات دانست.
کلهر ادامه داد: برای محقق شدن امکان 2 روز تعطیلی در هفته باید تعدادی از تعطیلات کنونی را حذف کرد؛ اما متاسفانه چنین اقدامی در شرایط کنونی نه تنها مقدور نیست که باعث افزایش مقاومت ها و در نهایت سرکوب طرح ساماندهی می شود. بنابراین با توجه به آشفتگی موجود در تقویم تعطیلات و حساسیت های مذهبی و جناحی که در این مقوله وجود دارد و نظر به تجارب ناموفق چند ساله اخیر در اجرایی کردن طرح های ساماندهی باید بگویم راهی نسبتا طولانی برای محقق شدن امکان تعطیلی 2 روزه آخر هفته پیش روی ما است؛ از این رو باید برنامه هایی کوتاه مدت و میان مدت تدوین و با در نظر گرفتن چشم انداز مذکور، از این رهگذر زمینه را برای کاهش حساسیت ها فراهم کرد.
به نظر می رسد موانع پیش روی سامان یافتن نظام تعطیلات کشور بسیار زیاد است؛ تا جایی که با وجود همه مشکلات و دشواری های وضع موجود، طرح های ارائه شده حتی نتوانسته اند به مرحله تصویب نیز برسند. بنابراین لازم است با رویکردی تازه به موضوع نگریست و با مدنظر قرار دادن ویژگی های منحصربه فرد فرهنگی و سیاسی ایران، راه حل هایی متناسب یافت.
« دنیای سفر » این نوشته را از « دنیای اقتصاد » آورده است. واکاوی، پی گیری، نگارش و آفرینش، شایسته سپاسگزاری است.
