با توجه به اهمیت صنعت سفر و گردشگری برای توسعه اقتصادی، مجمع جهانی اقتصاد 7 سال پیش به همراه همکارانش فعالیتی را آغاز کردند که ضمن آن، به تحلیل عوامل و سیاست هایی بپردازند که برای توسعه صنعت سفر و گردشگری در کشورهای مختلف مورد توجه قرار می گیرد.
نتیجه این فعالیت، مجموعه گزارش های رقابت پذیری سفر و گردشگری است که در مرکز آن شاخص رقابت پذیری این صنعت قرار دارد. هدف شاخص رقابت پذیری سفر و گردشگری اندازه گیری و کنترل عوامل و سیاست هایی است که برای توسعه بخش سفر و گردشگری مورد توجه کشورهای مختلف هستند. شاخص رقابت پذیری در این بخش مبتنی بر سه شاخص اصلی است که منجر به تسهیل یا رقابتی شدن سفر و گردشگری می شود:
1. شاخص چارچوب های قانونی
2. شاخص زیرساخت و محیط کسب و کار
3. شاخص منابع طبیعی، فرهنگی و انسانی
شاخص اول شامل عناصر مرتبط با سیاست گذاری و عواملی است که در گستره عملکرد و کنترل دولت قرار دارد. شاخص دوم عناصر محیط کسب و کار و زیرساخت های هر اقتصاد را در بر می گیرد و شاخص سوم شامل عناصر طبیعی، فرهنگی و انسانی منابع هر کشور است که زیرساخت نرم نامیده می شود. نمره کلی هر کشور در نتیجه میانگین ارزش این سه شاخص به دست می آید.
هر یک از این شاخص ها به نوبه خود از تعدادی ارکان رقابت پذیری سفر و گردشگری تشکیل می شوند که در مجموع 14 رکن را در خود جای می دهند. تحلیل مفصل هر کدام از ارکان مذکور، به دولت ها و کسب و کارها کمک می کند تا چالش های رشد این بخش را بهتر درک کرده و سپس سیاست ها و فعالیت های مناسبی برای غلبه بر نقاط ضعف خود تنظیم کنند. این ارکان به شرح زیر است:
1. قوانین و مقررات سیاسی
2. پایداری محیطی
3. ایمنی و امنیت
4. بهداشت و سلامت
5. اولویت بخشی سفر و گردشگری
6. زیرساخت حمل و نقل هوایی
7. زیرساخت حمل و نقل زمینی
8. زیرساخت های گردشگری
9. زیرساخت های تکنولوژی ارتباطات اطلاعات (ICT)
10. رقابت پذیری قیمت در صنعت سفر و گردشگری
11. منابع انسانی
12. علاقه و میل به سفر و گردشگری
13. منابع طبیعی
14. منابع فرهنگی
جدول زیر، وضعیت شاخص های رقابت پذیری کشور ایران را طی سال های 2011 تا 2015 و درصد رشد یا نزول آنها را نمایش می دهد. بر اساس داده های مجمع جهانی اقتصاد طی 4 سال گذشته شاخص رقابت پذیری ایران در صنعت سفر و گردشگری از رتبه 114 در سال 2011 به رتبه 97 در سال 2015 در بین 141 کشور جهان بهبود یافته است. آنچه مسلم است رشد و توسعه صنعت گردشگری نیازمند توسعه متوازن در همه ابعاد 14 گانه رقابت پذیری است و دولتی ها و سیاست گذاران باید برای دستیابی به رشد پایدار، برنامه ریزی منسجم در تمامی ابعاد را در سرلوحه اقدامات خود قرار دهند.
« دنیای سفر » این نوشته را از « دنیای اقتصاد » آورده است. واکاوی، پی گیری، نگارش و آفرینش، شایسته سپاسگزاری است.
