27 مارس 2024 - 14:16

الگوی آفریقایی توسعه منطقه ای با گردشگری

3 ژانویه 2017 - 10:00 dsfr.ir/br5px

الگوی آفریقایی توسعه منطقه ای با گردشگری
ژیوار
حیات وحش کنیا

#گردشگری در #کنیا در دهه 1930 آغاز شد و #گردشگران به تدریج در این کشور حضور پیدا کردند.

فقر و نابرابری یکی از مهم ترین معضلاتی است که در جوامع توسعه نیافته و در حال توسعه، بیشتر به چشم می آید. در بسیاری از کشورها مناطق مختلف از نظر اقتصادی سطح توسعه یافتگی مشابهی ندارند و ممکن است در کشوری که راه رشد را طی می کند، بخشی از مناطق به دلایل مختلفی از جمله فقدان منابع معدنی و مادی لازم، سرمایه برای رشد و توسعه اقتصادی وجود نداشته و با معضلات فراوانی از قبیل بیکاری، کمبود مخارج، زیرساخت های لازم شهری، فقر و بسیاری از مشکلات اقتصادی و اجتماعی دیگر رو به رو باشند.

یکی از راهکارهایی که دولت ها برای رشد و توسعه این گونه مناطق در نظر می گیرند، ترویج صنایع بومی آنها است. ازجمله این صنایع، بخش های گردشگری و صنایع دستی است که با هزینه بسیار اندک قابل تحقق هستند و می توانند موجب ارتقای درآمدزایی در این مناطق و در نتیجه کاهش فقر شوند. علاوه بر آن، توجه به این صنایع می تواند با افزایش درآمد داخلی کشور و حتی توان صادراتی محصولات صنایع دستی متنوع این مناطق در کنار افزایش تعداد گردشگران ورودی به کشور، به تولید ناخالص داخلی کشور نیز کمک کند.

این سیاست در جهان سابقه قابل ملاحظه ای دارد و کشورهای زیادی به خصوص کشورهای در حال توسعه، به اقداماتی از این قبیل در جهت کاهش فقر مناطق محروم دست زده اند. در کشورهای گردشگرپذیر و آن دسته از سرزمین هایی که به طور بالقوه توانایی جذب سرمایه دارند، جذب سرمایه گذاری در حوزه گردشگری و همچنین تشویق بخش خصوصی در دستور کار قرار گرفته است تا بتوانند از مزایای گردشگری در راستای توسعه بهره مند شوند. البته در مواردی نیز دولت به این بخش کمک کرده یا تسهیلاتی در راستای بهبود شرایط و رونق گردشگری و سرمایه گذاری یا حتی ساخت برخی زیرساخت ها تخصیص داده است. کنیا یکی از کشورهایی است که توانسته با استفاده از پتانسیل های فراوان خود و با ایجاد مراکز گردشگری روستایی در برخی مناطق و همچنین سایر محیط های شهری، توسعه منطقه ای و گردشگری اجتماع محور را در پیش گیرد و برخی از مناطق را از تله فقر خارج کند.

تاریخچه توسعه توریسم در مناطق محروم کنیا

گردشگری در کنیا در دهه 1930 آغاز شد و گردشگران به تدریج در این کشور حضور پیدا کردند. به مرور زمان، برخی از سازمان های محلی تسهیلاتی فراهم کردند تا به سکونت گردشگران در این کشور کمک کند و با نگه داشتن آنان به مدتی طولانی در کنیا، درآمد گردشگری را افزایش دهد. در دهه 1940 با درگرفتن جنگ جهانی دوم، این کشور نیز از پیامدهای آن متاثر شد و روند ورود گردشگران کند شد. با این حال پس از جنگ، در سال 1954 بهبودی نسبی در میزان ورود گردشگران به این کشور صورت گرفت. یکی از مهم ترین مواردی که بر کنیا به عنوان مقصدی برای سفر و گردشگری به خصوص از سوی مسافران ثروتمند تاثیر گذاشت، این بود که این کشور اساسا محل خوبی برای گردشگری شکار و علاقه مندان به حیات وحش قلمداد می شد. به تدریج در اواخر دهه 1950 میلادی تعداد گردشگران رو به رشد گذاشت و این صنعت به دومین منبع درآمدی این کشور تبدیل شد. رونق بزرگ گردشگری در منطقه در میان دهه 1960 میلادی و با معرفی پکیج تورهای ارزان تر شکل گرفت و سیاحت در این کشور نیز اندک اندک رو به گسترش نهاد اما در همین دوره تعداد کمی به این سیاحت توجه می کردند و بیشتر گردشگران به دلیل شکار و حیات وحش این کشور، وارد آن می شدند. با این حال، پس از چند سال و با گسترش دسترسی در این کشور به لطف بهبود قابل توجه و توسعه صنعت حمل و نقل و زیرساخت های ارتباطی، این بخش ها نیز که عمدتا در مرز غربی این کشور قرار داشتند، مورد توجه قرار گرفتند.

گام نخست توسعه منطقه ای

در حال حاضر، برخی استان های کنیا از نظر درآمدزایی در وضعیت خوبی قرار ندارند و دولت این کشور برای توسعه این مناطق و به خصوص روستاهای هم مرز با تانزانیا از گردشگری استفاده کرده است. اما به باور کارشناسان بین المللی، نخستین گام در جهت رونق گردشگری در این مناطق افزایش زیرساخت ها بود و توسعه توریسم پس از آن صورت گرفت. این در حالی است که رشد این زیرساخت ها نه تنها در صنعتی شدن یک منطقه، بلکه در افزایش رفاه مردم نیز موثر است. افزایش مسیرهای دسترسی و ارتباطی به این منطقه و احداث راه یکی از مهم ترین گام ها در این جهت بوده که برداشته شده است. البته به طور کلی می توان گفت توسعه فرودگاه ها، گسترش خطوط راه آهن و شبکه ریلی و احداث راه ها و بهبود کیفی آنها، نقش مهمی در راحتی و تسریع سفر بین مراکز گردشگری و در دسترس قرار گرفتن جاذبه های گردشگری در سراسر کنیا داشته اند. تسهیلات زیرساختی شامل شبکه حمل و نقل، آب، آموزش، سلامت، انرژی و ارتباطات راه دور نیز نقش مهمی در جلب توجه گردشگران سایر کشورها به این کشور و مناطق آن داشته اند.

در واقع رشد گردشگری در برخی مناطق خاص کنیا به سرعت منجر به توسعه هر چه بیشتر زیرساخت ها شده است. شبکه جاده ای به خوبی در مناطقی همچون پیرامون روستاهای هدف گردشگری و برخی شهرها و مناطق خاص مورد هدف گسترش یافته اند و دسترسی به این مناطق با استفاده از وسایل نقلیه به سهولت امکان پذیر است. با این حال به دلیل برخی شرایط آب و هوایی به خصوص پدیده ال نینو، در کنار عملکرد اقتصادی ضعیف این کشور وضعیت زیرساخت ها دوباره رو به وخامت گذاشته که یکی از نکاتی است که باید مورد توجه بخش های گردشگری و دولت این کشور قرار گیرد تا روند رو به رشد گردشگری ورودی به این مناطق را که درآمد ساکنان این بخش ها و رشد اقتصادی آنان را تا حد زیادی تامین می کنند، تداوم بخشند. در همین حال، در برخی از پارک های ملی و مناطق گردشگری مرتبط به آنها، از جاده های سنگریزه ای استفاده شده است. دورافتادگی برخی روستاها و مناطق گردشگری و عدم دسترسی مناسب به آنها یکی از نکاتی است که بر جریان گردشگری آنها اثر گذاشته است. در دسترس نبودن، یکی از مهمترین عواملی است که توسعه گردشگری و سایر فعالیت های اقتصادی را در این گونه مناطق به تعویق انداخته است.

نقش ارتباطات از راه دور

از سوی دیگر، تسهیلات ارتباطاتی به طور چشمگیری در این منطقه از آفریقا بهبود پیدا کرده اند. بهبود و گسترش خدمات ارتباطی در مناطق شهری و روستایی مورد هدف کنیا که گردشگری عامل اصلی آنها برای توسعه بود، در نظر گرفته شد. اینترنت، تلفن و تلفن همراه از جمله مهم ترین مواردی بود که در دستور کار قرار گرفت تا بتواند پای گردشگران خارجی را به مناطق محروم و روستاها و شهرهای مورد هدف گردشگری باز کند. این موضوع در شرایطی مورد تاکید قرار گرفت که عدم تامین چنین خدماتی در دنیای امروز می تواند عاملی در دفع گردشگران محسوب شود و مانع از مزایای فراوان بخش گردشگری در توسعه آنها باشد. به طور کلی، گسترش چنین خدماتی برای هر کشوری که قصد داشته باشد گردشگرانی را به خصوص از کشورهایی که قدرت خرید بالایی دارند، به کشور خود جذب کند، امری بسیار مهم است.

ایران نیز دارای روستاهای بسیاری است که می توان از جاذبه های گردشگری آن ها به عنوان پیشرانی مهم در توسعه منطقه ای استفاده کرد. این روستاهای هدف گردشگری توانایی ایران را در جهت استفاده از گردشگری به مثابه ابزاری در جهت رشد و توسعه مناطق مختلف امکان پذیر می سازد. در صورت استفاده صحیح ایران از مناطق بکر، فرهنگ متنوع، صنایع دستی گوناگون و ویژگی های دیگر این مناطق شهری و روستایی، کسب درآمد و اشتغال زایی، در نهایت توسعه را برای بخش هایی از کشور که فاقد منابع استحصالی و معدنی کافی هستند امکان پذیر می کند. به همین دلیل در استان هایی که درآمد کمتری دارند، بیرون بردن بخش هایی از کشور از تله فقر امری دور از انتظار نخواهد بود.

« دنیای سفر » این نوشته را از « روزنامه دنیای اقتصاد » آورده است. واکاوی، پی گیری، نگارش و آفرینش، شایسته سپاسگزاری است.
1