دستورالعمل طلایی این است که وارد #طبیعت شویم، از آن لذت ببریم و بدون ضربه به آن ترکش کنیم.
دستورالعمل جاودانه در زمینه گردشگری محیط زیست این است که وقتی توریستی وارد طبیعت شد هیچ اثری را از خود به جای نگذارد، حتی جای پا هم نباید باشد، چرا که باعث فراری شدن حیوانات می شود، یعنی وقتی درنایی لب دریاچه می نشیند و جای پا را می بیند، جیغ زده و فرار می کند، چون فکر می کند که موجود دو پا آنجا بوده است.
بنابراین دستورالعمل طلایی این است که وارد طبیعت شویم، از آن لذت ببریم و بدون ضربه به آن ترکش کنیم. بنده با ذکر چند مثال رابطه صنعت گردشگری و محیط زیست را بیان می کنم. با یک توریست آلمانی به دریاچه گهر رفتم. او سیگارش را روشن کرد و بعد یک زیر سیگار در بسته از کیفش درآورد و خاکستر سیگار را در آن ریخت تا اینکه به سطل زباله ای رسیدیم و زیر سیگاری را در سطل زباله انداخت.
ببینید تا چه حد یک فرد می تواند هوشیارانه در حفظ محیط زیست فعال باشد. همچنین بنده با یک عده توریست انگلیسی در ایران بودم. وقتی غذا خوردیم آنها گودالی کنده و پوست خیار، گوجه و بازمانده نیمرو را در آن دفن کردند. به آنها گفتم که طبیعت از پس این مواد بر می آید، اما آنها در جواب گفتند: اولا چهره طبیعت زشت می شود. ثانیا برخی جانواران از بازمانده غذاها استفاده می کنند و در طبیعت تقویت می شوند مثل موش کور که آفات کشاورزی است. بنابراین بهتر است حتی موادی که تجزیه پذیر هم هستند دفع شده و از بین بروند، در حالی که ما هر کدام مان به اندازه یک تا دو کیلوگرم ظروف یک بار مصرف و پلاستیک از خودمان در طبیعت به جای می گذاریم.
از سوی دیگر، بنده و یک توریست آمریکایی در کنار دریاچه پریشان چادر زدیم که گرگی هر شب به اطراف چادر ما می آمد که ما با او حرف می زدیم و او هم از روزنه چادر سرش را می چرخاند و صداهایی از خودش در می آورد. گاهی هم ما به او ماهی تند می دادیم. خلاصه به این حیوان عادت کرده بودیم که دو سه روزی نیامد و ما نگران شدیم. از چادر بیرون رفتیم و جای پای او را دیدیم، اما خودش نبود. جای پا را تعقیب کردیم و به محلی رسیدیم که پر از آثار بازمانده توریست ها بود و قوطی های کنسرو استفاده شده منجر به این شده بود که گرگ زبانش را به لب تیز آن مالیده و چون خون آمده بود فکر می کرد که درون قوطی چیزی است، با این اتفاق زبان گرگ شرحه شرحه شده بود، طوری که نالان بر زمین افتاده و ما با مشورت دامپزشک او را خلاص کردیم.
ببینید آثار به جای مانده از توریست ها چه تاثیرات عظیمی در طبیعت می گذارد. این مورد و بسیاری اتفاقات دیگر آثار توریسم غیر پایدار است، یعنی توریست ها بدون آنکه بدانند حیات حیوانات را می گیرند. در این حادثه هم به احتمال قوی گرگ فرزندانی داشته که منتظر غذا بودند. با وجود این، تن ماهی به عنوان تله برای جمع آوری حشرات در کارهای تحقیقاتی است. برای مثال می خواهیم یک سطل حشره بگیریم. برای این کار سطل را تا لبش در زمین دفن می کنیم و در آن تن ماهی می گذاریم. فردا دو من حشره به دست می آید.
بنده در انگلستان هم با یک فرانسوی همراه بودم که دیدیم لاک پشتی به نام پشت چرمی در یک کیسه پلاستیک گرفتار و خفه شده بود. به عبارت دیگر کیسه پلاستیکی داخل آب باد کرده، به گونه ای که لاک پشت آن را عروس دریایی پنداشته و از آنجا که عروس دریایی هم غذای مورد علاقه لاک پشت است به اشتباه کیسه را بلعیده و راه تنفس خود را از بین برده بود. از این رو خفه شده و روی سطح آب قرار داشت. با وجود این، وزن این لاک پشت حدود 400 کیلوگرم و قطر کاسه اش سه متر است.
به صورتی که وقتی در آب بالا و پایین می رود، موج ایجاد می کند. مثالی دیگر را عرض می کنم تا آثار عملکرد انسان ها بر محیط زیست مشخص شود. بنده در داخل منزل حوضی دارم که چندی پیش دستکش های یک بار مصرفی در آنجا قرار داشت. چند ماهی قرمز داخل انگشت های این دستکش رفته و خفه شده بودند. بنابراین باید سنجیده و با احتیاط فراوان وارد طبیعت شویم و آثاری از خود به جای نگذاریم. این بهترین راه برای حفظ محیط زیست است.
کم کاری صدا و سیما برای حفظ محیط زیست
بنده از صدا و سیما گله مند هستم، چرا که به مباحث مختلف می پردازد، اما به محیط زیست اعتنایی ندارد. من مقاله ای خواندم که گفته بود اگر فکر می کنید که اقتصاد بهتر از محیط زیست است جلوی نفستان را بگیرد و پول هایتان را بشمرید تا بفهمید که اگر نفس شما در نیاید و آبی برای آشامیدن نداشته باشید با وجود سرمایه فراوان نمی توانید زندگی کنید.
بنابراین یک نفس پاک می ارزد به کل دارایی. بنابراین نباید اولویت های خود را فراموش کنیم. اکنون محیط زیست به ویژه برای کشورهای در حال توسعه مانند ما در اولویت قرار دارد. باید مباحث آن مرتب برای نسل جدید تکرار شود. آگاهی دادن به مردم عادی کوچه و بازار، کودکان، تصمیم گیران و سیاستمداران لازم است. اگر بخواهیم که طبیعت آتی را داشته باشیم باید به کودکان تعلیم بدهیم.
در زمان کودکی ما در این زمینه آموزشی صورت نمی گرفت و باید اکنون به فکر باشیم، از سوی دیگر، تصمیم گیران هم باید آگاهی داشته باشند. برای مثال وقتی فردی با داشتن مدرک دکترا و عالم بودن در تخصص خود وزیر راه شد، ممکن است که درباره محیط زیست چیزی نداند و در تالاب انزلی و کویر میقان اراک جاده بسازد. بنابراین تصمیمات سیاستمدارن تاثیرگذار است و باید به آن توجه کرد.
ورود به هسته مرکزی مناطق زیست محیطی ممنوع
در زمینه تسهیلات و زیربناهای گردشگری که بخشی از محیط زیست ساخته شده را تشکیل می دهند می توان به این نکته اشاره کرد که سازمان محیط زیست بایستی مناطق را زون بندی کند. در خارج از ایران که بنده در محیط زیست کار می کردم اجازه نداشتیم که به هسته مرکزی پارک ملی برویم و تنها عده خاصی اجازه ورود داشتند، چون اگر قرار باشد که همه بروند شلوغ شده و حیات وحش فرار می کنند.
بنابراین زون بندی باید رعایت شود. اکنون پارک ملی ایران زون بندی شده است و فقط کافی است پارتی بازی صورت نگیرد، چون فقط باید افراد متخصص به مرکز پارک راه یابند و برای تفرج گسترده و عامه مردم نیز می توان اطراف پارک ملی را در نظر گرفت.
