28 مارس 2024 - 14:36

«یلدا»، به مثابه جاذبه ای برای گردشگران فرهنگی

21 دسامبر 2016 - 12:00 dsfr.ir/ll3bi

«یلدا»، به مثابه جاذبه ای برای گردشگران فرهنگی
عادل باخدا
خرید شب یلدا - همدان

#یلدا می تواند بهانه ای برای #گردشگری و شناخت آیین های خاص این مراسم در مناطق و نواحی مختلف #ایران زمین باشد.

"آمار سازمان جهانی گردشگری"

امروزه دیگر همچون گذشته، گردشگران صرفا برای تفریح و کسب لذت و دیدار صرف از ظاهر یک اثر سفر نمی کنند؛ بلکه در تار و پود هر سفری، جوهری از حس نوع دوستی و دیگردوستی و علاقه و تمایلی به کسب شناخت از دیگر فرهنگ ها وجود دارد. فرهنگ را از منظر گردشگری می توان به دو بخش سنتی و مدرن تقسیم کرد که هر کدام از این بخش ها دارای چشم انداز متفاوتی است.

اما آنچه در گردشگری فرهنگی بیشتر مدنظر است، پردازش جلوه های مختلف فرهنگ های سنتی است. در جهان سنتی، فرهنگ در قالب های اندیشگی و رفتارهایی شکل می گیرد که در هر جامعه ای بنیاد زندگی جمعی را تشکیل می دهند و از نسلی به نسل دیگر انتقال می یابد. هنجارهای فرهنگ سنتی برگرفته از میراثی است که به نسل امروزی رسیده است. این فرهنگ سنتی با توجه به تقاضای موجود در بازار گردشگری در عصر حاضر می تواند جاذب گردشگرانی باشد که خواهان یافتن مکان هایی با فرهنگ سنتی هستند تا اصالت واقعی را در آن تجربه کنند. از این رو است که در چارچوب گردشگری، تقاضاهای گوناگون فرهنگی در روندی از شناخت دیگر فرهنگ ها ضمن بازدید از مناطق مختلف شکل می گیرد. این نشان دهنده آن است که بخشی از جریان گردشگری در چارچوب توریسم فرهنگی، تضاد فرهنگی را پشت سر گذاشته و بیشتر با قبول فرهنگ میزبان، یعنی مناطقی که از آن بازدید به عمل می آید، بیشتر به دنبال شناخت فرهنگ بومی است. این روند را باید حاصل تعامل فرهنگی ناشی از اندیشه های پسامدرن دانست که در جریان شناخت و تعامل فرهنگی از راه گردشگری شکل می گیرد.

جشن هایی برای جذب توریست

طبق آمار سازمان جهانی گردشگری، بیش از 40 درصد گردشگری بین المللی با انگیزه فرهنگی شکل می گیرد و به طور چشمگیری این فرآیند در حال افزایش است. رشد روزافزون این نوع از گردشگری، توجه برنامه ریزان و سیاست گذاران را در جهان به خود معطوف کرده است و بسیاری از کشور ها با خلق جشن ها و فستیوال های مختلف که ریشه و پایه عمیق فرهنگی ندارد، سعی می کنند در این بازار رقابت گوی سبقت را از آن خود کنند. جشن «گل بازی» در کره جنوبی، کارناوال «بازل» در سوئیس، جشن «ساخت برج های انسانی» در اسپانیا، «جنگ پرتقال» در ایتالیا، فستیوال «گلوله برف» در اتریش، جشن «فانوس» در تایلند، جشنواره «پرتاب انگور» در استرالیا، جشنواره «ارتفاع» در ایتالیا، جشنواره «سازه های برفی» در ساپورو ژاپن، جشنواره موسیقی «زیر آب» در آمریکا و ... نمونه ای از جشن ها و فستیوال هایی هستند که در نقاط مختلف جهان به نام توریسم فرهنگی و توریسم رویداد برگزار می شود و سالانه تعداد بی شماری از مردم نقاط مختلف جهان را با کسب درآمد به این کشور ها می کشاند. در بسیاری از این موارد پدیده ای ناشناخته دستمایه برگزاری یک فستیوال یا جشن شده است؛ امری که سالانه میلیاردها دلار را به درآمد ملی این کشور ها اضافه می کند.

وضعیت ایران

اما کشور ما ایران که سابقه تاریخی و فرهنگی آن بر همه روشن است، با دارا بودن رسوم و آیین های خاص که همگی آنها برگرفته از فرهنگ غنی، طبیعت، دانش، نوع دوستی و ... است سهم ناچیزی از این عرصه را به خود اختصاص داده است. بر همین اساس، متاسفانه بسیاری از آداب، رسوم و هنرهای بومی ما به فراموشی سپرده شده اند و امروزه جشن هایی که با شرایط زندگی کشور ما و فرهنگ ما همخوانی ندارد، جایگزین شده و در بین نسل امروزی رواج یافته است. از سوی دیگر، به دلیل بافت جامعه ایران و خانواده دوستی ما و پیشینیان ما، بسیاری از این رویدادها، جشن ها، مراسم و آیین ها در جهت همبستگی، تکریم، نشاط و تهییج خانواده بوده است.

«شب یلدا» نیز همچون سایر مراسم های آیینی ایرانیان، سنتی زیبا و ابداعی بی نظیر و نمادی دیگر از پیوند ایرانی با مظاهر قدرت پروردگار در طبیعت و فرصتی برای گردهم آیی، باهم بودن و تحکیم روابط خانوادگی، دوستی و شهروندی است. با وجود ریشه چند هزار ساله این آیین در فرهنگ ملی ایرانیان، اتفاق نظری مبنی بر سبب پیدایش و گرامی داشت آن وجود ندارد. روایات مختلفی در باب نام گذاری و چگونگی پیدایش این آیین ها آمده است. برخی معتقدند که مردم باستان، این شب را شب تولد خورشید می پنداشتند و گروهی بر این باورند که ظهور یا تولد مهر یا میترا در این شب صورت پذیرفته است. بعضی دیگر این شب را مصادف با میلاد عیسی مسیح (ع) می دانند؛ درحالی که برخی می گویند پس از گرویدن پیروان آیین مهر به مسیحیت، این شب که جزو مهم ترین اعیاد آیین مهر است، روز میلاد مسیح نامیده شد.

این مراسم با توجه به گستره فرهنگی ایران زمین، در هر استان رسوم و آیینی خاص و متفاوت دارد که هر کدام به عنوان یک جاذبه متنوع می تواند برنامه سفر جهانگردان زیادی را به کشورمان شکل دهد. در واقع شب یلدا می تواند بهانه ای برای گردشگری و شناخت آیین های خاص این مراسم در مناطق و نواحی مختلف ایران زمین باشد. اگرچه در سال اخیر به ثبت آثار ملموس و ناملموس مان در حافظه جهانی همت گمارده شده است اما با این همه، ثبت جهانی و ملی میراث ملموس و ناملموس کشور زمانی سودمند خواهد بود که افزون بر حفظ و پاسداری، برای بهره برداری های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی از آنها در راستای توسعه صنعت گردشگری زمینه سازی شود. انتظار می رود فعالان دولتی و خصوصی گردشگری برای توجه هرچه بیشتر به این رویداد در تقویم گردشگری و برگزاری تورها، برنامه ریزی های کاربردی صورت گیرد.

1