29 مارس 2024 - 20:09

تجربه گردشگری کارائیب در جذب FDI

23 نوامبر 2016 - 10:30 dsfr.ir/ha7l9

تجربه گردشگری کارائیب در جذب FDI
asdownload.net
رونق گردشگری درسواحل کارائیب

کشورهای حوزه دریای کارائیب بخشی از بالاترین سطوح سرمایه گذاری مستقیم خارجی در جهان را دریافت می کنند.

سرمایه گذاری مستقیم خارجی (FDI) به معنی ورود سرمایه از کشور خارجی در دارایی هایی نظیر زمین، کسب وکارها یا ساخت تسهیلات جدید است، با وجود این در بعضی جوامع میزبان ممکن است قوانینی وجود داشته باشد که سرمایه گذاران را در برخی زمینه ها محدود یا ناچار به مشارکت با افراد بومی کند. این نوع سرمایه گذاری با سرمایه گذاری در سهام یک شرکت دیگر در کشوری خارجی متفاوت است. سرمایه گذاری مستقیم خارجی رابطه طولانی تری بین کشورهای خارجی و کشور میزبان برقرار می کند و منجر به ارائه تسهیلات، ساختمان ها و موارد دیگر جدیدی می شود که به آسانی نمی توانند از میان بروند و دوام و پایداری دارند.

ایران نیز در سال های اخیر بر جذب سرمایه گذاری خارجی تاکید کرده و در این راستا در تلاش است تا سرمایه گذاران غربی را در برخی زمینه ها ازجمله گردشگری به ایران جلب کند. ازجمله این اقدامات می توان به حضور در نمایشگاه «مپیک» در شهر کن فرانسه اشاره کرد. در این رویداد، مهدی جهانگیری، نایب رئیس اتاق بازرگانی تهران در گفت وگو با روزنامه لوموند فرانسه در مورد استراتژی های گردشگری ایران پس از اجرای توافق هسته ای، خاطرنشان کرده بود که متقاعد کردن سرمایه گذاران به وجود امنیت و بازدهی سرمایه گذاری خارجی در صنعت توریسم ایران و استفاده از تجارب فرانسه در این حوزه در دستور کار کشور قرار دارد.

با توجه به آنچه گفته شد، بررسی وضعیت سرمایه گذاری مستقیم خارجی در بخش گردشگری دارای اهمیت فراوانی است. کشورهای حوزه دریای کارائیب نیز تجربه این کار را داشته اند و به دلیل گردشگرپذیری مناسب، تجربه و عملکرد آنها می تواند الگوی مناسبی برای ایران باشد. کشورهای حوزه دریای کارائیب در سال 2014 رقمی در حدود 6 میلیارد دلار از محل سرمایه گذاری مستقیم خارجی جذب کردند. این در حالی است که این رقم در سال 2013 حدود 5 درصد بیشتر بوده است. جذب سرمایه گذاری به گردشگری نیز بخشی از این مقدار هنگفت را دربرمی گیرد و در اقتصاد بسیاری از کشورهای این منطقه نقش مهمی بازی می کند.

FDI، 10درصد تولید ناخالص داخلی

چنان که اشاره شد کشورهای حوزه دریای کارائیب بخشی از بالاترین سطوح سرمایه گذاری مستقیم خارجی در جهان را دریافت می کنند. با این حال، این متغیر اقتصادی در شرایطی مانند بحران مالی با نوسان همراه بوده است. میزان این نوع سرمایه گذاری در سال 2008 به شدت کاهش یافت اما پس از فروکش کردن بحران به حالت عادی برگشت. در بسیاری از اقتصادهای این منطقه در سال 2012، سرمایه گذاری مستقیم خارجی بیش از 10 درصد از تولید ناخالص داخلی این کشورها را تشکیل می داد.

الگوی بخشی بودن سرمایه گذاری مستقیم خارجی موجب شده است که اغلب اقتصادهای این منطقه به شدت به سمت و سوی صنایع مربوط به خدمات، به خصوص گردشگری متمایل شوند. در برخی از کشورهای این منطقه، منابع طبیعی نقش مهم و چشمگیری ایفا می کنند که نیاز به سرمایه نسبتا زیادی دارند و سهم بزرگی از اقتصاد این کشورها را تشکیل می دهند. از نظر کشورهای سرمایه گذار، درحالی که پیش تر ایالات متحده آمریکا در راس کشورهای سرمایه گذاری کننده در این منطقه قرار داشت، امروزه کشورهایی نظیر کانادا و چین نیز در راس سرمایه گذاران قرار گرفته اند.

خیزش و سقوط FDI در کارائیب

همانند سایر کشورهای در حال توسعه، جریان سرمایه گذاری مستقیم خارجی در کارائیب از ابتدای دهه 1990 افزایش داشته است. در سال 1997 این میزان نسبت به سال قبل از آن دوبرابر شد و به 7/ 1 میلیارد دلار رسید. با گذشت زمان، این رقم تغییر کرد و در سال 2002 افت اندکی داشت اما پس از آن تا سال 2008 این جریان رو به افزایش قابل توجهی گذاشت. با ورود جهان به بحران مالی جهانی در سال 2008، حجم سرمایه گذاری خارجی در این منطقه دچار کاهش شد و برای اقتصادهای آن دشواری هایی ایجاد کرد. تاثیرات داخلی این سرمایه گذاری مستقیم خارجی با افزایش تقاضای داخلی در این کشورها و برخی برنامه های خصوصی سازی و آزادسازی همراه بود و اثرات خارجی آن نیز شامل افزایش قابل ملاحظه ای در میزان ورود گردشگران و در دسترس قرار گرفتن منابع مالی برای پروژه هایی از جمله توسعه املاک و مستغلات بود.

از سوی دیگر، کشورهای این منطقه به دو دسته تقسیم می شوند. دسته اول که منابع طبیعی برای فروش دارند، از افزایش قیمت کالاها در جهان سود می برند و سرمایه گذارانی را در این حوزه به خود جذب می کنند. با این حال بیشتر کشورهای حوزه کارائیب، به عنوان دسته دوم، منحصرا وابسته به خدمات بوده و اقتصادهای آنها در بحران مالی جهانی سال 2008، بیشتر متحمل خسارت شدند، زیرا درآمدهای گردشگری این منطقه افت قابل توجهی پیدا کرده بود. اطلاعات گرفته شده از سازمان جهانی گردشگری نشان می دهد رشد گردشگری منطقه کارائیب پس از سال 2008 تنها 1/ 1 درصد در هر سال بود؛ این در حالی است که رشد گردشگری جهانی در همین بازه زمانی 3/ 3 درصد بوده است. البته این اعداد این نکته را پنهان می کنند که وضعیت برای همه کشورهای این منطقه یکسان نبوده و بسته به عملکرد اقتصادهای مختلف، متفاوت بوده است.

مهم ترین سرمایه گذاران در کارائیب

اطلاعات رسمی که در مورد سرمایه گذاری مستقیم خارجی منتشر شده، جز در چند مورد ملیت سرمایه گذاران را بررسی نکرده است. بر همین اساس در مواردی که اطلاعاتی از آنها موجود است، چنان که اشاره شد کشورهای ایالات متحده آمریکا و بریتانیا بزرگ ترین سرمایه گذاران را تشکیل می دهند. به علاوه، فراتر از آمار رسمی، بانک های کانادایی مانند بانک سلطنتی کانادا و بانک امپریال تجارت حضور مهمی در این کشورها داشته اند. اسپانیا نیز حضور قدرتمندی در سرمایه گذاری در کشور ترینیداد و بخش های مختلف گردشگری در جامائیکا دارد و با توجه به تجربه ای که در حیطه گردشگری دارد، می تواند به سودآوری خوبی در آن دست پیدا کند.

روندهای کلی مشاهده شده در جریان سرمایه گذاری مستقیم خارجی در دهه گذشته را می توان با تحلیل بخش هایی که این سرمایه گذاری مستقیم را دریافت می کنند، شرح داد. این امر همچنین موید و تاکیدکننده این موضوع است که اقتصادهای منطقه به دو گروه مجزا تقسیم می شوند: دسته ای که تولیدکننده کالا و دارای منابع طبیعی هستند و دسته ای که بر پایه خدمات عمل می کنند. مهم ترین خدمات صادراتی این منطقه گردشگری و برون سپاری فرآیندهای تجاری هستند که گویای اهمیت بسیار زیاد بخش گردشگری در اقتصادهای این منطقه است.

روند سرمایه گذاری خارجی در توریسم

گردشگری در بسیاری از کشورهای این منطقه دارای اهمیت قابل ملاحظه است. سرمایه گذاری هایی که در بخش گردشگری و به ویژه پروژه های جدید انجام شده اند، در مقایسه با سرمایه گذاری هایی که در خصوص استخراج منابع طبیعی یا فرآیندهای مرتبط با آنها انجام می شوند، چندان بزرگ نیستند. با این وجود، برخی از کشورهای این منطقه سرمایه گذاری های گسترده ای در خصوص گردشگری را شاهد بوده اند. در این میان، جامائیکا بیشترین سهم گردشگری را با 200 میلیون دلار سرمایه گذاری در سال 2004 از آن خود کرده است. در باهاماس، 4 پروژه با اندازه های بزرگ احداث شده و کشورهای دیگر این منطقه نیز در این خصوص پیشرفت داشته اند.

در باربادوس، گزارش بانک مرکزی این کشور حاکی از این بود که در فصل اول سال 2012، اقتصاد باید از سرمایه گذاری در چند پروژه مربوط به گردشگری سود ببرد. به نظر می رسد سرمایه گذاری در بندر فردیناند که در سال 2009 در این کشور شروع شد، تفریحگاه مریکس و هتل «فور سیزنز» در میان مهم ترین سرمایه گذاری هایی هستند که در این حوزه انجام شده است. همچنین حمایت مالی قابل توجه دولت باربادوس باعث شد ساخت تفریحگاه جدید دیگری در دستور کار قرار بگیرد.

با این حال پس از اوج گیری مشکلات مالی در منطقه در سال 2011، کار آنها با کمی دشواری همراه شد. در سال 2012 بانک توسعه بین قاره آمریکا (IDB)، نوعی وام اضافی در نظر گرفت که برخی از پروژه های متوقف شده بتوانند از سال 2013 دوباره پیگیری شوند. همچنین طرح های بیمه ملی باربادوس (NIS) که بخشی از کارهای دولت در زمینه بهبود وضعیت گردشگری و همکاری با سرمایه گذاران خارجی در این کشور بود، نیز ازجمله اقداماتی است که در این کشورها برای دستیابی به رشد اقتصادی و درآمدزایی از محل گردشگری انجام شده است.

سیاست های ترویج FDI در کارائیب

سیاست گذاران اغلب باور دارند که بدون وجود انگیزه کافی، سرمایه گذاری به سرعت از میان می رود. با این حال، به نظر می رسد سرمایه گذاران انگیزه مالی را پس از مسائل دیگری همچون موقعیت استراتژیک این منطقه، نیروی کاری که قادر به صحبت کردن به زبان انگلیسی است یا در دسترس بودن بازار کارائیب لحاظ کرده اند که نشان از اهمیت عوامل ذکر شده علاوه بر مسائل مالی در جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی در یک کشور دارد. برخی تحقیقات حاکی از این است نرخ مالیات که در برخی کشورهای این منطقه 5/ 9 درصد و در برخی دیگر حدود 16 درصد است، چندان نتوانسته اثری بر سرمایه گذاران مستقیم خارجی بگذارد.

علاوه بر این به نظر می رسد حذف یارانه های مالی سخاوتمندانه، پتانسیل درآمدزایی بین 7 تا 13 درصد تولید ناخالص داخلی در این منطقه داشته باشد و بتواند تعداد سرمایه گذاران خارجی مشتاق را افزایش دهد. در واقع مهم ترین اقداماتی که در این حیطه برای جذب سرمایه گذاران انجام شده است را می توان آزادسازی دانست.

« دنیای سفر » این نوشته را از « دنیای اقتصاد » آورده است. واکاوی، پی گیری، نگارش و آفرینش، شایسته سپاسگزاری است.
1