باغ فتح آباد به عنوان درخشان ترین عمارت تاریخی کرمان از باغ شازده ماهان 40 سال پیرتر است ولی هنوز در فهرست جاذبه های گردشگری کرمان و باغ های ایرانی یونسکو قرار ندارد.
باغ فتح آباد کرمان که عمری 40 سال بیشتر از باغ شازده ماهان دارد در سال 1218 ساخته شده اما آنقدر که شازده ماهان معروف شده این عمارت و باغ را کسی نمی شناسد. این بنای تاریخی تفرجگاه حاکم کرمان بوده که اطرافش را باغ پسته کاشته بود و از زمین های آن برای ضبط و خشک کردن پسته استفاده می کردند. حاکم کرمان نیز هفته ای سه بار به این مکان می آمده است. تا اینکه فرمانفرما حاکم کرمان می شود، قصد خرید این باغ را می کند اما آن را نمی فروشند تا اینکه او باغ شازده ماهان را می سازد.
رفته رفته هر چه درختان باغ شازده تنومندتر می شوند، از عمر درختان باغ فتح آباد هم کاسته می شود تا جایی که آنجا آباد و اینجا از رونق می افتد و سال ها به عنوان مخروبه ای در حاشیه شهر باقی می ماند. قنات باغ خشک می شود و درختانش از بین می روند. گردشگران به باغ شازده می روند و از باغ فتح آباد غافل می شوند تا جایی که باغ شازده به عنوان یکی از 9 باغ ایرانی در فهرست جهانی یونسکو ثبت می شود اما فتح آباد می ماند و یک مخروبه.
تا اینکه در سال 93 استاندار وقت تصمیم می گیرد این بنای تاریخی که با شماره 7284 در فهرست میراث ملی به ثبت رسیده بود، مرمت شود و تمام این کار را موسسه اجرایی بنیاد توسعه و عمران موقوفات با همکاری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری انجام می دهد. اکنون این موسسه عمارت باغ فتح آباد را به مدت 15 سال از اوقاف اجاره کرده است و آن را با 9 میلیارد تومان هزینه به یک تفرجگاه برای مردم کرمان تبدیل کرده است چرا که این ملک 70 سال پیش توسط رستم خان امیری وقف شده بود و اکنون مالک آن سازمان اوقاف است.
از محل ورود گردشگران داخلی 2500 تومان و از محل ورود گردشگران خارجی 13 هزار تومان ورودی دریافت می شود. این بنا رستورانی دارد که در آن غذاهای محلی نیز سرو می شود و می توان از عطاری کناری آن خرید کرد و سری به دمنوش خانه آن زد. بخش هایی از عمارت به اتاقک های پذیرایی تبدیل شده اند و در فضای داخلی نمایشگاهی از حکام کرمان برپا شده است. همچنین این بنای تاریخی اتاقی دارد که به آن اتاق نقاشی می گویند این اتاق اقامتگاه حاکم کرمان بوده و دورتا دورش را نقاشی کرده بودند.
از آنجا که برخی از رنگ ها با آب طلا کار شده بود، سودجویان بخش هایی از این نقاشی ها را تخریب کرده اند اما هنوز می توان باقی مانده این نقاشی ها را دید. اکنون درهای این اتاق روی گردشگران بسته است تا زمانی که مدیریت مجموعه جلوی نقاشی های دیواری را با شیشه بپوشاند. آن زمان می توان این اتاق را برای بازدید عموم باز کرد.
در سمت دیگری از این باغ 5 درخت قدیمی و بلند وجود دارد که از قدیمی ترین درختان باقی مانده این مجموعه تاریخی هستند. آنها را می توان در سمت چپ عمارت دید در کنار ساختمان دیگری که به آن اتاق چهار فصل می گویند این اتاق هیچ دیواری ندارد با این حال در هر چهار فصل سال امکان استفاده از آن وجود داشته است. اکنون این اتاق کاربری VIP دارد. در کنار عمارت هم زمین های بزرگی را به پرورش گیاهان دارویی اختصاص داده اند. 270 گونه گیاهی این مزرعه، بزرگ ترین کلکسیون گیاهان دارویی را در باغ فتح آباد بوجود آورده است.
این بنا اکنون توسط سروناز نخعی اداره می شود کسی که مدتی نیز مسئول رستوران و هتل باغ شازده نیز بوده و به دلیل فعالیت های زیاد حوزه گردشگری و میراث فرهنگی در اداره میراث فرهنگی کرمان به عنوان یک مدیر موفق شناخته می شود. او هم به نقاشی علاقه مند است و هم در حوزه طراحی داخلی کار می کند و هتلداری خوانده است.
یکی از علاقه مندی های سروناز نخعی جمع آوری عکس های قدیمی بناهای تاریخی کرمان است. او درباره عمارت فتح آباد می گوید: زمانی کرمان یکی از بزرگ ترین صادرکنندگان گیاهان دارویی بوده است و اکنون می خواهیم که این ویژگی را در باغ احیا کنیم. برخی از گیاهان اصلا برای ایران نیستند اما توانسته اند خود را با آب و هوای کرمان وفق دهند. ما در این باغ هم دمنوشی از گیاهان دارویی ارگانیک را به مردم می دهیم و هم در محلی آنها را می فروشیم.
وی ادامه می دهد: رستم خان امیری در سال 52 پنج همسر داشته و چون بین فرزندانش اختلاف می افتد این باغ را وقف می کند از آن زمان دیگر به این باغ رسیدگی نمی شود و درختانش خشک می شوند. شاید اگر قنات اینجا خشک نمی شد، باغ فتح آباد هم درختانی به مراتب قدیمی تر و بهتر از باغ شازده ماهان می داشت. اما اینجا به واسطه اینکه مدت ها خشکسالی گریبانگیرش شده، آب شوری دارد و ما حتی برای مصرف خودمان از دستگاه آب شیرین کن استفاده می کنیم.
ریل راه آهن به این عمارت نزدیک است و می توان وقتی سوار بر قطار بود این بنای تاریخی را از داخل واگن مشاهده کرد. در سمت دیگر قطار هم قلعه ای مخروبه وجود دارد. نخعی می گوید: مرمتگران این بنا به راهی برخورد کرده اند که این عمارت را به قلعه ای آن سوتر از ریل وصل می کرده است گویا این دو بنای تاریخی به هم مرتبط بوده اند.
نخعی قصد دارد برای معرفی این بنای تاریخی به گردشگران کاری کند. او می گوید: کسی عمارت فتح آباد را نمی شناسد. در پکیج تورهای گردشگری بازدید از باغ شازده ماهان قرار دارد اما عمارت فتح آباد خیر. شاید خیلی زود باشد که چنین توقعی داشته باشیم اما به هر حال این بنا هم یکی از بهترین باغ های ایرانی است که در زمان افتتاحش مسئولان سازمان میراث فرهنگی اعلام کردند به پرونده باغ های ایرانی الحاق خواهد شد اما هنوز خبری از این اقدام نشده است.
با این وجود نخعی خوش بین است که این باغ توانسته تنها بعد از 6 ماه از افتتاحش، در ایام عید میزبان بیش از 58 هزار کرمانی ها باشد بنابراین می تواند گردشگر بیشتری نیز جذب کند به شرط آنکه برنامه هایی غیر از تفریح و رستوران و موزه حکام برای آن تعریف کند.
او می خواهد در محدوده باغ فتح آباد اقامتگاه بومی بسازد که ترکیب آن همخوان با عمارت باشد و بتوان آن را هر زمان خواست جا به جا کند. مانند آلاچیق هایی که اکنون در فضای خالی باغ کار گذاشته شده و به محل استراحت گردشگران تبدیل شده است. با این وجود بهره بردن از فروش گیاهان دارویی ارگانیک نیز از جمله اقدامات او بوده است تا کرمانی هایی که درون گرا بودن خصلت شان است را به بهانه های متعدد به باغ فتح آباد بکشاند.
اکنون باغ فتح آباد به دلیل نورپردازی های زیادی که در آن شده است به یکی از درخشان ترین باغ ها و بناهای تاریخی کرمان تبدیل شده، حتی نورپردازی های کنار حوض بزرگ آب موجب شده که از داخل هواپیما این تصور به وجود آید که باند فرودگاه در این محل قرار گرفته چون در نزدیکی این باغ فرودگاه کرمان واقع شده است!
با تمام این ویژگی ها فتح آباد هنوز در فهرست مکان های گردشگری کرمان نیست.
« دنیای سفر » این نوشته را از « خبرگزاری مهر » آورده است. واکاوی، پی گیری، نگارش و آفرینش، شایسته سپاسگزاری است.
