29 مارس 2024 - 01:44

میراث فرهنگی عامل هویت ساز جامعه

31 اکتبر 2016 - 12:30 dsfr.ir/eb5ub

میراث فرهنگی عامل هویت ساز جامعه
میثم رودکی
مجموعه جهانی تخت سلیمان واقع در استان آذربایجان غربی، شهرستان تکاب، روستای تخت سلیمان

مساله حفظ و حراست از میراث فرهنگی و اشاعه آن میسر نمی شود مگر با شناخت دقیق میراث فرهنگی.

مقدمه

میراث فرهنگی در نقش یک عامل هویت ساز، بیانگر چیستی و کیستی یک جامعه یا یک شهر و روستاست و چون با زندگی مردم عجین شده است لذا میراث فرهنگی زنده خواهد ماند. میراث فرهنگی یک جامعه با وجود جریانی شتابان و فراگیر جهانی شدن، می تواند از یک طرف، هویت اصیل یک جامعه را حفظ کند و از سوی دیگر با جذب گردشگران خارجی آن را به جوامع دیگر معرفی نماید و گسترش دهد. این شرایط در صورتی حکمفرماست که مساله حفظ و حراست از میراث فرهنگی و اشاعه آن، مورد توجه قرار گیرد. البته این مهم میسر نمی شود مگر با شناخت دقیق میراث فرهنگی.

نکاتی درباره فرهنگ

  1. از رابطه بین فیزیک، متافیزیک و انسان، فرهنگ به وجود می آید.
  2. وجه مادی فرهنگ، تمدن است.
  3. جدا شدن انسان از طبیعت، خلق فرهنگ است.
  4. انسان پایه مهم فرهنگ است.

تعریف

  1. میراث فرهنگی شامل آثار باقی مانده از گذشتگان است که نشانگر حرکت انسان در طول تاریخ است و با شناسایی آن، زمینه شناخت هویت و خط سیر فرهنگی او میسر می شود و از این طریق، زمینه های عبرت برای انسان فراهم می شود.
  2. میراث فرهنگی به آثار مادی و معنوی به جا مانده از گذشته گفته می شود که بر هویت فرهنگی یک جامعه انسانی دلالت دارد.
  3. به کلیه ارزش هایی گفته می شود که توسط گذشتگان برای ما به میراث گذاشته شده و ما موظف هستیم آنها را تبدیل به ثروت فرهنگی کنیم.
  4. میراث فرهنگی، مجموعه پدیده هایی می باشند که دارای ارزش تاریخی، اجتماعی، زیباشناختی و عملی هستند.
  5. میراث فرهنگی، نبوغ خلاقانه فردی است که از گذشته دور، نزدیک و در حال حاضر؛ زندگی می کرد و می کند.
  6. میراث فرهنگی، پدیده ای است واجد قدمت و حامل پیام انسانی و شامل قلمرو مکانی و زمانی. قلمرو زمانی میراث فرهنگی، از ظهور انسان یا آثار او تا 100 سال پیش است.
  7. میراث فرهنگی، به عنوان یک پدیده اجتماعی، جنبه جبری و تحمیلی بر محیط اجتماعی و زندگی انسان ها دارد. تعاریف چند اصطلاح شایع که معمولا با میراث فرهنگی اشتباه گرفته می شوند.

دخایر فرهنگی: هر گاه میراث فرهنگی، مدیریت شود، از حالت میراث به ذخیره فرهنگی در می آید. ذخایر فرهنگی شامل موارد زیر می شود:

میراث مادی: آثار مادی به جا مانده از گذشتگان
قابل حمل: مثل اشیا
غیرقابل حمل: مثل ابنبه
میراث معنوی: آثار غیرمادی به جامانده در

  • افکار
  1. فاضلانه: رسمی هستند و معولا توسط حکومت پشتیبانی می شوند. مثل اشعال و موسیقی
  2. عامیانه: غیررسمی هستند و معمولا شفاهی و توسط مردم به کار برده می شوند. مثل: ضرب المثل ها و ترانه
  • اشخاص
  1. واقعی: کسانی که در فرهنگی، تاثیرگذار بوده اند، مانند: امیر
  2. غیرواقعی: اسطوره هستند. مثل: رستم، آرش کمانگیر

میراث طبیعی

به تشکل های فیزیکی، زیست شناختی، جای زیست گونه های گیاهی و جانوری در معرض خطر و مناطق دارای ارزش داشتی و نگهداری و زیباشناسی گفته می شود.

میراث جهانی

میراث ملی یک کشور که تمام دنیا نسبت به آن حساس هستند و محدوده خاصی برای آن مشخص می کنند.

  1. هیچ گونه تعرض نیابد در عرصه و حریم آن ایجاد شود.
  2. بناهای اطراف آن نباید بلندتر از ساختمان این میراث باشد.
  3. میراث جهانی شامل میراث فرهنگی، میراث طبیعی، میراث معنوی است.
  4. هر کشوری می تواند سالی یک اثر ثبت کند. بررسی میراث جهانی (فرهنگی، طبیعی، معنوی) ایران.
  • تعداد آثار باستانی و تاریخی موجود در ایران حدود 1.800.000 مورد تخمین زده شده است.
  • ایران تاکنون توانسته است 16 اثر (میراث فرهنگی) را ثبت کند که 3 اثر قبل از انقلاب و بقیه بعد از انقلاب بوده اند. زیگورات چغازنبیل، تخت جمشید و پاسارگاد (قبل از انقلاب). تخت سلیمان، میدان نقش جهان، بیستون، مجموعه کلیسای ارامنی، گنبد سلطانیه و آبشارهای شوشتر.

بعد از انقلاب

  • اخیرا نوروز و موسیقی ایران، شامل دستگاه ها نیز به عنوان میراث معنوی؛ ثبت جهانی شده اند.
  • ایران فاقد میراث طبیعی ثبت شده است.
  • ایران دارای یک میراث در خطر نیز است، ارگ بم قبل از زلزله بم ثبت جهانی نبود اما بعد از آن به عنوان «یک میراث در خطر» به صورت اضطراری ثبت شد.

نکاتی مهم درباره ثبت میراث فرهنگی

  1. مرکز میراث جهانی یونسکو، مسئول نخست دریافت و برسی تقاضاهای ثبت شده است.
  2. کارشناسان ملی در چارچوب فرم تقاضانامه ای که برای تمام نامزدها مشترک است، ارزشیابی هایی را ارائه می کنند.
  3. فرم تقاضانامه به کشورها امکان می دهد که:
  • شرح قانونی و جغرافیایی یک جایگاه
  • دلایل ارائه شده برای نامزدی آن
  • کفایت میزان حفاظت از آن
  • ارزش آن نسبت به سایر جایگاه های مشابه را ارئه کنند.
  1. فرم تقاضانامه می تواند با پیوست مصور، همراه باشد.
  2. معرض جایگاه ها باید بیش از اول اکتبر سال قبل از سالی که بررسی طی آن انجام خواهد شد به مرکز میراث جهانی یونسکو برسد.
  3. پس از اینکه کامل بودن تقاضانامه ها کنترل شد معمولا تا اول نوامبر برای بررسی فرستاده می شود.
  4. ارزشیابی های اولیه کتبی را تا آوریل ارائه می دهند تا در جلسه تابستانی (معمولا ژوئن و ژوئیه) دفتر میراث جهانی مورد بررسی قرار دهند.
  5. محل ها باید به طور کلی در سه زمینه، مطابق با استاندرد ها باشند.

الف) نشان می دهند که ارزش جهانی چشمگیری دارند.
ب) آزمون «اصالت» را بگذرانند.
پ) باید نشان دهند که مکانیسم های قانونی و برنامه ها و شیوه های مدیریت در محل، برای تضمین حفاظت درازمدت از آنها کافی است.

دسته بندی میراث فرهنگی

  1. یادمان ها
  2. گروه های ساختمانی
  3. جایگاه ها

یادمان ها

آثار معماری، آثار تجسمی، نقاشی های یادمانی یا ساختارهای دارای ماهیت باستان شناسی، کتیبه ها، غارهای مسکونی و ترکیب هایی از ویژگی هایی که از لحاظ تاریخی، هنری یا علمی؛ ارزش چشمگیر جهانی دارند.

گروه های ساختمانی

گروه های ساختمانی، جدا یا پیوسته که به لحاظ معماری، همگن یا مکان آنها در چشم انداز تاریخ، هنر و علم؛ ارزش جهانی داشته باشند.

جایگاه ها

آثار ساخته انسان یا آثار ترکیبی طبیعت و انسان و نواحی دارای جایگاه های باستان شناختی که از نظر تاریخی، زیباشناختی، قوم شناختی و انسان شناختی؛ ارزش جهانی دارند.

نتیجه گیری

برای هر ملت، شناخت گذشته برای ساختن آینده ای روشن بر پایه هویت فرهنگی خویش، اهمیت بسیاری دارد.

  1. حفظ پویایی و بقای هر فرهنگی در آینده، نیازمند پیوستگی میان دیروز و امروز و فردای ملتی است.
  2. امروزه در آغای هزاره سوم و عصر ارتباطات و جهانی شدن، وجه تمایز ملت ها از یکدیگر همانا هویت فرهنگی است که ریشه در میراث فرهنگی دارد. از این رو، حفظ میراث فرهنگی برای یک ملت، پشتوانه حیات فرهنگی آن در آینده خواهد بود.

میراث فرهنگی به عنوان مفاخری که از گذشته به یادگار مانده و بیانگر فرهنگ و تمدن گذشتگان یک ملت مب باشد بی تردید نشان روشنی از هویت آن ملت دارد که باید برای حفظ آن، بی شائبه و فعالانه تلاش کرد.

1