28 مارس 2024 - 12:07

قدمت صنایع دستی در ایران

31 اکتبر 2016 - 12:00 dsfr.ir/bo2zx

قدمت صنایع دستی در ایران
میثم رودکی / دنیای سفر
یک هنرمند صنایع دستی در نمایشگاه سفره ایرانی فرهنگ گردشگری در مشهد

در حال حاضر دولت به دلایل اقتصادی به طور اخص برای ایجاد شغل، در حال تلاش برای بازیابی تولید صنایع دستی و رساندن آن به مقادیر قبل از انقلاب است.

هخامنشیان در بافت پارچه های پشمی نرم و لطیف مشهور بوده اند. بافت پارچه هایی که در متن عناصر تزئینی آن ها نخ های گلابتون به کار می رفت را به دو هزار سال پیش نسبت داده اند. در دوره ساسانی پارچه بافی ایران شهرت جهانی پیدا کرد. تأثیر هنر پارچه بافی چین، تکمیل آن به وسیله پارچه بافان ایرانی و انتقال روش های جدید در چله کشی دستگاه نساجی و بافت از راه ایران به ایتالیا و شمال اروپا در این دوره صورت گرفت.

در دوره اسلامی نقوش حیوانات مانند شیر، عقاب که زربفت شده اند بخصوص از دوره سلجوقی به بعد رایج شد. از پارچه هایی که در قرون اولیه اسلامی از تاروپود ابریشم و زر و نقوش رنگین بافته می شد می توان به: نگار، طراز، سقلاطون و مثقل اشاره کرد.

در دوره ایلخانیان کارخانه متعدد پارچه بافی در تبریز، شیراز، شوشتر، نیشابور، و طوس وجود داشت و استادان پارچه بافی در بافت پارچه های اطلس، زربفت و زرکش و زرکش مهارت داشتند و پارچه های ابریشمی گیلان، خراسان، یزد و کرمان بسیار نفیس و گرانبها بودند.

در قرن دهم هجری بافته های کارخانه های پارچه بافی نیشابور، اصفهان، شوشتر، شیراز، کاشان بخصوص یزد دارای ارزش فوق العاده ای بود. پارچه های ابریشمی، مخمل، زرباف و پارچه های قلم کار پنبه ای این کارگاه ها شهرت داشت در دوره صفویه پارچه های زر و سیم باف بخصوص برای لباس بانوان و تزئین معماری داخلی اندرون منازل به کار رفت. در دوره قاجار به دلیل استقبال از منسوجات ماشینی خارجی، از میزان تقاضای پارچه های ایرانی کاسته و کارگاه های پارچه بافی رونق گذشته خود را از دست داد. با این حال بافت پارچه های مخمل و زری، ترمه و شال در یزد، کاشان و کرمان ادامه یافت.

در دهه 1930 در تلاشی برای حفظ و تشویق تولید منسوجات و سایر صنایع دستی بومی، مدارسی برای صنایع دستی در شهرهای بزرگ ایران مانند «مدرسه صنعتی ایران و آلمان» در تهران تأسیس شد. در دهه 40 شمسی «سازمان صنایع دستی» و یک مرکز تجاری وابسته به نام «مرکز صنایع دستی» در تهران تأسیس شد و خرید محصولات دستی در سراسر ایران شروع و مراکز مختلفی برای عرضه محصولات خریداری شده ایجاد گردید.

پس از انقلاب اسلامی در سال 1357، دولت صادرات صنایع دستی و حتی فرش را به عنوان بخشی از سیاست کلی برای کنترل خروج ثروت از کشور در پیش گرفت. صادرات قانونی بر پایه نقل و انتقالات بانکی در بازار در سال 1369 از سر گرفته شد.

در حال حاضر دولت به دلایل اقتصادی به طور اخص برای ایجاد شغل، در حال تلاش برای بازیابی تولید صنایع دستی و رساندن آن به مقادیر قبل از انقلاب است.

1