صنعت گردشگری ایران نیازمند خودروهای ویژه گردشگری است. به طور معمول این خودروها که میدل باس، مینی بوس، اتوبوس و ون است باید دارای ویژگی های منحصر به فردی باشد.
در بسیاری از خودروهای گردشگری خارج از کشور تخت به اندازه صندلی وجود دارد، آشپزخانه کوچکی تعبیه شده و یک سرویس بهداشتی در آن قرار داده شده است. این خودروهای ویژه تفاوت های بسیاری با اتوبوس های معمولی که برای حمل ونقل مسافران در خطوط زمینی کشور استفاده می شود، دارد و به عقیده کارشناسان گردشگری، وجود آنها برای جذب گردشگران خارجی ضروری است. بسیاری از جاده های ایران از جذابیت های طبیعی زیادی برخوردار است و جاده ها نیز برای گردشگران داخلی جاذبه گردشگری به شمار می رود. با استفاده از خودروهای گردشگری مناسب، گردشگران خارجی می توانند با جاذبه های جاده های کشور هرچه بهتر آشنا شده و از سفر نیز خسته نشوند.
اکنون مجادلات بر سر واردات یا تولید خودروهای گردشگری است اما به عقیده کارشناسان گردشگری، هیچ تفاوتی نمی کند که این خودروها از خارج از کشور وارد یا در داخل تولید شود در این صورت بهتر است محصولات مورد نیاز ما در داخل کشور تولید شود. چرا نباید از تولیدات داخل کشور استفاده شود؟ اگر ایران خودرو می تواند خودروهای مورد نیاز گردشگری را تولید کند پس باید از خودروهای وطنی استفاده کرد. با این اقدام هم صنعت خودروسازی رونق می گیرد و هم صنعت گردشگری. ای کاش به جای این مجادلات بر سر واردات یا تولید محصولات به فکر تامین نیازها و تکمیل زیرساخت های گردشگری باشیم. چنین مجادلاتی به ضرر صنعت گردشگری و دیگر صنایع کشور است. اما مدیران گردشگری و وزارت صنعت، معدن و تجارت همچنان در چالش درباره واردات یا تولید خودروهای گردشگری هستند.
مجادله بر سر واردات و تولید خودروهای گردشگری
حدود 5 ماه گذشته وقتی طرح «تسهیل واردات خودروهای گردشگری» در دولت مطرح شد، وزارت صنعت، معدن و تجارت آن را وتو کرد و این طرح از دستور رسیدگی کمیسیون های هیات دولت خارج شد. آن زمان مسعود سلطانی فر، رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گفت که وزارت صنعت، معدن و تجارت معتقد است خودروهای مورد نیاز بخش گردشگری را می توان در کارخانه های داخلی تولید کرد و به واردات اتومبیل های پیشنهادی ما نیازی نیست. بر این اساس، وزارت صنعت، معدن و تجارت (اردیبهشت 95) قول داد در 6 ماه نخست سال، تولید این خودروها را آغاز کند. هرچند آن زمان سعید شیرکوند، معاون سرمایه گذاری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری که این طرح را پیگیری می کرد معتقد بود ساخت این نوع خودروها از توان کارخانه های داخلی خارج است و گفته بود که این خودروها ویژه گردشگری است و مبلمان آنها به گونه ای است که گردشگران فقط می توانند از آنها استفاده کنند و در سفرهای عادی قابل استفاده نیست.
به گفته سلطانی فر، خودروهای گردشگری ویژه ای نیز هست که فقط در کویرنوردی و طبیعت گردی کاربرد دارد و در داخل کشور امکان ساخت آنها وجود ندارد و نمی توانیم از خودروسازان داخلی تقاضا کنیم این خودروها را بسازند، به همین منظور از دولت تقاضا کردیم راه ورود این خودروها را به کشور آسان کند. اکنون نزدیک به ۵ ماه از مهلتی که وزارت صنعت، معدن و تجارت تعیین کرده گذشته است و رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری از اراده این وزارتخانه برای ورود این خودروها به خط تولید انبوه خبر داد و گفت: امیدواریم بخش گردشگری از این خودروهای ساخت داخل استفاده کند. سلطانی فر تایید کارشناسی کیفیت این دو خودروی گردشگری و زمان قطعی ورود آنها به دست مصرف کننده نهایی را به مهندس محمدرضا نعمت زاده، وزیر صنعت، معدن و تجارت محول کرد.
مخالفت با واردات خودرو
حدود دو سال پیش زمانی که ایران با موج تازه ای از ورود گردشگران خارجی رو به رو شد، جامعه تورگردانان برای خرید حدود 2 هزار خودرو که شامل 300 اتوبوس، 400 مینی بوس (ظرفیت 15 تا 20 نفر)، هزار ون و 150 آفرود بود، اعلام نیاز کرد. بر همین اساس، طرح تسهیل واردات خودروهای گردشگری با تمرکز بر کاهش تعرفه گمرکی، آماده و از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به هیات دولت ارائه شد. این طرح بیش از یک سال معطل بررسی بود و از همان ابتدا وزارت صنعت، معدن و تجارت و سازمان امور مالیاتی جزو مخالفان سرسخت آن به شمار می آمدند. کارشناسان بخش صنعت و البته امور مالیاتی در توجیه این مخالفت اعلام کردند امکان تولید این خودروها در داخل کشور وجود دارد و از سوی دیگر اعمال معافیت مالیاتی بر واردات این خودروها از درآمدهای مالیاتی کشور می کاهد.
فاتحه گردشگری را نخوانید
با وجود مداومت این نوع مخالفت ها، مرتضی رحمانی موحد، معاون سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به همراه جامعه تورگردانان وارد مذاکره با گمرک شد تا از طریق رایزنی آنها با وزارت صنعت، معدن و تجارت طرح تسهیل واردات خودروهای گردشگری را به جریان اندازد. همان زمان ولی الله افخمی راد، معاون وقت وزیر صنعت، معدن و تجارت آب پاکی را روی دست آنها ریخت و گفت برای اعمال این معافیت مالیاتی، منع قانونی وجود دارد و نمی توان هیچ کاری کرد. وی توضیح داد که این ممانعت به سوءاستفاده کردن از معافیت مالیاتی یا احتمال واردات خودروهای متفرقه ارتباطی ندارد و این منع قانونی است که اجازه این کار را نمی دهد. واردات خودرو به کشور آزاد است، فقط باید حقوق ورودی آن پرداخت شود.
این اظهارات با واکنش نصرالله پژمان فر، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی نیز مواجه شد که گفت: چنین برخوردی یعنی خواندن فاتحه صنعت گردشگری. وی که تامین این خواسته تورگردانان را مستحق دانسته بود، اظهار کرد: چند سال است تورگردانان می گویند گردشگران خارجی نمی توانند شرایط اتوبوس های جاده ای موجود در کشور را تحمل کنند. آنها درخواست 500 اتوبوس را مطرح کردند. این پیشنهاد در دولت ارائه شد، اما انتهای کار یک نفر اعلام کرد اقتصاد ما با تامین این خواسته به هم می ریزد پس برای گردشگران یک خط تولید در داخل ایجاد می کنیم. این یعنی فاتحه، یعنی بعد از این همه سال یک اتوبوس برای گردشگر نداریم. اکنون با وجود چنین مواضع صریحی، وزارت صنعت، معدن و تجارت تصمیم گرفته دو نمونه خودرو برای صنعت گردشگری را که مشخص نیست قرار است به کدام نیاز صنعت متنوع گردشگری پاسخ دهد، وارد خط تولید انبوه کند.
کیفیت خودرو مهم است
به گفته کارشناسان، باید هرچه سریع تر نیاز گردشگری در حوزه کمبود خودروهای ویژه گردشگری را تامین کرد و تفاوتی نمی کند که این خودروها تولید یا از خارج از کشور وارد شود بلکه مهم کیفیت مناسب است.
ابراهیم اسدی، رییس انجمن توسعه صنعت گردشگری مجمع متخصصان ایران گفت: مدیران گردشگری قصد داشتند خودروهای گردشگری را وارد کشور کنند اما ایران خودرو اعلام کرده که این خودروها را در داخل تولید خواهد کرد و ضرورتی برای واردات وجود ندارد. وی افزود: با اینکه معافیت های گمرکی برای واردات خودروهای گردشگری درنظر گرفته شده بود اما اختلاف نظرهای بسیاری در این زمینه وجود داشت و ایران خودرو به واردات این خودروها اعتراض کرده بود. اسدی ادامه داد: ایران خودرو دیزل حتی اعلام کرده که خودروهای گردشگری را با کیفیتی بهتر از خودروهای خارجی تولید می کند. اگر نظارت و حمایت وجود داشته باشد به عقیده من واردات خودرو نیز ایرادی ندارد.
رییس انجمن توسعه صنعت گردشگری مجمع متخصصان ایران اظهار کرد: اکنون ناوگان حمل و نقل زمینی گردشگری فرسوده است و این مسئله، مشکلات بسیاری را به همراه دارد. بسیاری از گردشگران خارجی از ناوگان فرسوده حمل ونقل زمینی کشور گله می کنند. همان طور که می دانید اگر گردشگری با خاطرات خوب از مقصد سفر خارج شود به 5 نفر می گوید و اگر گردشگری با خاطرات بد از کشوری خارج شود به 70 تا 80 نفر منتقل می شود. اسدی همچنین بیان کرد: ناوگان فرسوده حمل ونقل جاده ای می تواند خاطرات بد را ایجاد کند و با وجود شبکه های مجازی به هزاران نفر این خاطرات بد انتقال داده شود. ناوگان حمل ونقل گردشگری باید نوسازی شود. به گفته او، در رسانه های بین المللی ایران جزو 20 کشور مقصد قرار گرفته است.
سخن آخر
به عقیده مدیران و کارشناسان گردشگری، اگر تولید خودروهای گردشگری در داخل کشور امکان پذیر نیست، واردات آن ها نیز خللی بر تولید داخل ایجاد نخواهد کرد و می تواند به صنعت گردشگری کمک کند چراکه تامین نیاز خودروی گردشگری می تواند عاملی برای جذب گردشگر بیشتر باشد و در افزایش درآمد این صنعت مهم برای کشور موثر واقع شود.
