سخنرانی های پاورپوینتی به نحوۀ تفکر و حرف زدن ما آسیب وارد می کنند.
«اگر مطلب را آماده نکرده ای مهم نیست، ولی حتما پاورپوینت درست کن»؛ این توصیه ای است که معمولا برای ارائۀ سخنرانی یا کنفرانس به دیگران می کنیم.
در سه دهۀ اخیر، فن خطابه تقریبا از بین رفته است. در این شرایط ارائۀ پاورپوینت به نظر منطقی ترین راه برای سرپوش گذاشتن بر کم سوادی و تنبلی است. در شیوۀ سنتی سخنرانی، تسلسل منطقی پایه و اساس گفتار بود اما امروز به لطف پاورپوینت دیگر نیازی به استدلال نیست. فقط کافی است مشتی اسلاید را کنار هم قرار دهید.
پاورپوینت ما را به موجوداتی کودن بدل می کند
سخنرانی های پاورپوینتی به نحوۀ تفکر و حرف زدن ما آسیب وارد می کنند. برای به تصویر کشیدن این آسیب ها، این نوشته را در قالب سخنرانی ای پاورپوینتی سامان داده ام.
اسلاید بعدی، لطفا.
برای نزدیک به دوهزار سال، از ایسوکراتس و سیسرون تا قرن نوزدهم، هنر سخنوری در کانون سنت غربیِ تعلیم و تربیت لیبرال بوده است. شهروندی که به طور لیبرال آموزش دیده بود، یاد می گرفت که به طور منطقی استدلال بیاورد و افکارش را برای آگاه سازی دیگران یا در صورت لزوم، برای برانگیختن مخاطب به شیوه ای سنجیده ابراز کند.
اسلاید بعدی، لطفا.
رابرت گَسکینز و دِنیس آستین زمانی که روی برنامه ای به نام پِرِزنتر برای شرکت نرم افزار فورتات کار می کردند، شاید تصور نمی کردند زمانی که مایکروسافت امتیاز پاورپوینت را در سال 1987 خریداری کند، آن ها به طور ناخواسته سقوط تمدن غرب را رقم زده اند.
اسلاید بعدی، لطفا.
در سه دهۀ اخیر، فن خطابه تقریبا از بین رفته است. سخنرانی های سنتی، به جز سخنرانی هایی تشریفاتی، مانند سخنرانی در جشنِ فراغت از تحصیل یا سخنرانی رئیس جمهور دربارۀ وضعیت کشور، منقرض شده است. احتمالا در آینده زمانی خواهد رسید که این دو سخنرانی هم پاورپوینتی خواهد شد.
اسلاید بعدی، لطفا.
گفته شده است که «خدا انسان را خلق کرد و ساموئل کُلت آن ها را برابر کرد». سخنرانی پاورپوینتی هم مثل رولورِ ساموئل کلت، تکنولوژی ای دمکراتیک و همسان کننده دارد؛ چراکه امتیازاتی را که در گذشته بسیار مهم بوده اند، ازبین برده است، مانند خوب سامان دادن به مطالب در سخنرانی یا به دست آوردن و نگه داشتن توجه مخاطب به شکلی استادانه. امروزه شما می توانید به صرفِ داشتنِ توانایی برای سرهم کردن نمایشی اسلایدی، حتی اگر غیرمنطقی و نامفهوم هم حرف بزنید، در شرکت، دانشگاه، دولت و سازمان های غیرانتفاعی ترقی کنید.
اسلاید بعدی، لطفا.
این اسلاید حاوی تصویری از گربه ای ملوس است که اگر نمی بود، ارائه و سخنرانی جذاب از آب درنمی آمد.
اسلاید بعدی، لطفا.
اولین قربانیِ سخنرانیِ پاورپوینتی، اولین ممیزۀ خطابۀ سنتی، یعنی سازمان دهی گفتار بوده است. در سخنوری سنتی، ممکن بود گفتار بر پایۀ تسلسل منطقی سامان یابد. همچنین می توانستیم از صورِ خیال یا مشهورات برای جلب توجه مخاطبان در ابتدای سخنرانی استفاده کنیم و به جای بحثی منطقی و تاریخی، بر اساس اقتضای موضوع، سخن برانیم. اما برای سازمان دهی نمایش اسلایدی و پاورپوینتی، استدلالی نیاز نیست. فقط کافی است مشتی اسلاید را کنار هم قرار دهید.
اسلاید بعدی، لطفا.
سخنرانی پاورپوینتی از طریق گفتاری مشخص برای مخاطبانی مشخص، سخن پردازی را از وجود سخنور، رهایی بخشیده است. همین که مجموعۀ اسلایدهای شخصی تان را گردآوری کردید، می توانید برای سخنرانی دربارۀ هر موضوعی با ترکیب مجدد و دلبخواه، اسلایدها را کنار هم قرار دهید. کسی شما را برای نمایش اسلایدهای معیارتان ملامت نمی کند؛ چراکه سخنرانان دیگر نیز همین کار را می کنند. بالأخره هرچه باشد، در میان کودن ها هم چیزهایی برای تفاخر وجود دارد.
اسلاید بعدی، لطفا.
این اسلاید حاویِ آن دسته کارتون هایی است که برای جذابیت اسلایدهای پاورپوینتی به کار می رود.
اسلاید بعدی، لطفا.
یکی دیگر از تأثیرات مهلک پاورپوینت تقویت این فرضیه است که گوش دادن به دیگران در قیاس با دیدن چیزها، هر چیزی، روی صفحۀ نمایش، کسالت بار است. اگر به موزه های هنر رفته باشید که صفحۀ نمایش تلویزیونی دارند، متوجه خواهید شد که بسیاری از بازدیدکنندگان، اگر نه تمام آن ها، دور تلویزیون جمع شده اند و از آثار هنری اصلی ای که روی دیوار نصب شده اند، غافل اند. حال چندین نسل بشر از نورگرایی رنج خواهند برد. از نورگرایی با عبارت «اعتیاد به ویدئو» هم یاد می شود: فشار و وسواس غیرقابل اجتناب برای توجه به صفحه های روشن. تکنولوژی در واقع در حال تبدیل کردن ما به نوعی بید یا سوسک است.
اسلاید بعدی، لطفا.
از دیگر آثار سوءِ پاورپوینت، تشویق ناخواسته به چندکارگی است که همان مفهوم مدرن شدۀ «بی توجهی کردن» است. علت این موضوع از ضعف خودِ پاورپوینت نشئت می گیرد. تقریبا تمام ارائه دهندگان، سخنرانی خود را در اسلایدهای پاورپوینت می نویسند. این ضعف مربوط به اختلافی زمانی است که بین مخاطب و سخنران برای خواندن کلمات روی پرده وجود دارد. همچنین از آنجاکه ارائۀ آهسته وپیوسته، بخشی از فرهنگ پاورپوینت است، در اغلب موارد افراد می توانند همۀ مطالب اسلاید را بخوانند و دوباره به آیفون یا کامپیوترشان برای وارسیِ ایمیل یا آب وهوا یا بازار سهام مشغول شوند؛ پیش ازاینکه سخنران بالأخره درنهایت بگوید:
اسلاید بعدی، لطفا.
مسئلۀ زمان در سخنرانی پاورپوینتی از مصائب دیگر است. تجربۀ نگارنده این است که در سخنرانیِ معمولیِ آکادمیک، مقامات دولتی یا فعالان اجتماعی که پنج دقیقه زمان دارند، حداقل پنجاه اسلاید پاورپوینت از پیش حاضر می کنند. این به آن معنی است که به طور متوسط ده اسلاید در دقیقه یا یک اسلاید در هر شش ثانیه به نمایش درمی آید. اگر اسلاید صرفاً حاویِ همان مطالب سخنران باشدکه اکثرا همین طور است و نیز سخنران به رسم آهستگی و پیوستگیِ پاورپوینت پایبند باشد، دبیر پَنِل به سخنران اشاره خواهد که پنج دقیقۀ شما تمام شده است و در این زمان سخنران ناله خواهد زد: «اما بسیاری از اسلایدهای من باقی مانده است!»
اسلاید بعدی، لطفا.
این اسلایدْ گراف نوسانات قیمت گاز طبیعی است که ضمناً هیچ ارتباطی به سخنرانی من ندارد؛ اما احساس کردم بدون گراف سخنرانی ام چیزی کم خواهد داشت.
اسلاید بعدی، لطفا.
1. برخی اوقات مطالب اسلایدهای پاورپوینت شماره گذاری شده اند.
2. مثل همین که ملاحظه می فرمایید.
3. شماره ها ابدا معنایی ندارد.
4. اما آکادمیک و مهم به نظر می رسند.
5. به این معنی که نشان دهنده نکات عدیده ای هستند.
اسلاید بعدی، لطفا.
باز هم یک گراف بی ارتباط دیگر. این یکی را که دربارۀ میزان برقراری تماس تلفنی از راه دور در زمان تعطیلات است، باید به هر زوروضربی شده، نمایش می دادم. من خیلی نگرانِ این شده بودم که از جذابیت های بصری استفاده نکرده باشم.
اسلاید بعدی، لطفا.
داشت یادم می رفت دربارۀ لیزر مخصوصِ اشاره به مطالب صحبت کنم. افراد می توانند زمانی که از روی اسلایدهای پاورپوینت می خوانند، با لیزر به آن اشاره کنند. با این فن شما می توانید همراه با مخاطبتان متن را بخوانید؛ هرچند امکان دارد شما آن قدر آهسته بخوانید که مخاطب پیش از شما کل متن را اسکن کرده و مشغول بررسی ایمیل هایش شده باشد.
اسلاید بعدی، لطفا.
این عکسی از معلم کلاس دومم در دهۀ 1960 است. او ریاضیات پایه را با استفاده از ویدئوپروژکتور به ما یاد می داد؛ اگرچه تصور می کنم که اگر او از گچ و تخته سیاه هم استفاده می کرد، به همین میزان تأثیرگذار می بود. اما گچ و تخته سیاه دیگر تکنولوژیِ پیشرفته ای در زمانۀ سفر به ماه و مدل موهای کلاه کاسکتی محسوب نمی شد.
اسلاید بعدی، لطفا.
این دیاگرامی از یک بالاتاب است که همان کارایی پاورپوینت را در دهۀ 1950 داشته است.
چی؟ زمانم تمام شده؟ اما من سی اسلاید دیگر برای نمایش داشتم!
« دنیای سفر » این نوشته را از « ترجمان » آورده است. واکاوی، پی گیری، نگارش و آفرینش، شایسته سپاسگزاری است.