شهر تاریخی ناشناخته در پایتخت گل ایران

نبود اماکن اقامتی سنتی، بسته های گردشگری و تنوع راه های حمل و نقلی، محلات را با مشکل رو به رو کرده است.

محلات یک شهر گردشگری چندوجهی است، وجود جاذبه های بسیار در حوزه های گردشگری طبیعی، تاریخی، درمانی و زیارتی می تواند این شهر را به مقصد مناسبی برای گردشگران ورودی و داخلی تبدیل کند. این در حالی است که ظرفیت ها و جاذبه های گردشگری این شهرستان حتی به گردشگران داخلی نیز معرفی نشده است. به حدی جاذبه های گردشگری محلات ناشناخته مانده اند که به نظر می رسد مردم استان مرکزی نیز تنها پرورش گل را جاذبه اصلی گردشگری این شهرستان به شمار می آورند. با این وجود محلات سالانه میزبان یک میلیون گردشگر از سراسر کشور است و به نظر می رسد آمار گردشگران خارجی در این میان چندان قابل محاسبه نباشد.

بیشتر گردشگران خارجی که به محلات سفر می کنند گردشگرانی از کشورهای عربی هستند که از قم به این شهرستان می آیند. محلات به عنوان پایتخت گل ایران یا «هلند کشور» معروف شده، اما گل و گلخانه های این شهرستان تنها جاذبه های آن به شمار نمی روند. این شهرستان دارای جاذبه های تاریخی بسیاری است که از دوران ساسانی به یادگار مانده اند. شهر تاریخی «نیم ور» یکی از جاذبه های اصلی گردشگری محلات است که به گفته کارشناسان در حوزه تاریخی دارای ارزش بسیاری است. آبگرم های محلات که دارای خواص درمانی مناسبی هستند نیز از دیگر جذابیت های این شهرستان به شمار می روند که می توان روی آن سرمایه گذاری کرد و به جذب گردشگران پرداخت. به گفته مدیران گردشگری 20 درصد از درآمد و تولید ناخالص داخلی محلات از صنعت گردشگری حاصل می شود و دیگر صنایع این شهرستان شامل صنعت سنگ و پرورش گل است.

جاذبه های تاریخی محلات

آثار تاریخی محلات می توانند برای گردشگران فرهنگی خارجی جالب توجه باشند. علاوه بر این محلات در حوزه گردشگری طبیعی نیز می تواند رشد قابل توجهی داشته باشد اما کارشناسان معتقدند نبود بسته های سرمایه گذاری مناسب موجب شده سرمایه گذاران روی گردشگری این شهرستان سرمایه گذاری نکنند.

علی مشهدی، مسئول نمایندگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری محلات می گوید: شهرستان محلات در جنوب شرقی استان مرکزی واقع شده و دارای جاذبه های منحصر به فرد طبیعی و تاریخی است. از جاذبه های گردشگری محلات آبگرم و مجتمع آبدرمانی است که مشابه آن در ایران بسیار کم یافت می شود. پارک سرچشمه محلات نیز یک پارک مصنوعی است از جاذبه های طبیعی محلات به شمار می رود. ستون های سنگی «خورهه» یکی از معدود آثار باقیمانده از دوران اشکان سلوکی است. علاوه بر این آتشکده آتشکوه یکی از معابد دوران ساسانی، مسجد جامع باقیمانده از دوران اسلامی و بند پل تاریخی نیم ور به جا مانده از دوران ساسانی نیز از جاذبه های گردشگری این شهرستان به شمار می روند.

او اضافه می کند: مراسم معنوی که از دوران ساسانی به یادگار مانده اند نیز می توانند از آیین های تاریخی جذاب برای گردشگران به شمار روند. یکی از این مراسم، آیین بیلگردانی نیم ور است که به عنوان آثار معنوی کشور به ثبت رسیده است. یکی از معروف ترین و جذاب ترین ظرفیت های گردشگری محلات باغات گل این شهرستان هستند که محلات را به عنوان هلند ایران به شهرت ملی رسانده اند. حدود 900 هکتار گلخانه در این شهرستان وجود دارد که انواع گل های گلخانه ای و گل های شاخه ای در آنها پرورش می یابند.

مشهدی در ادامه می گوید: در محلات 450 گلخانه فعال داریم که هر یک از آن ها به عنوان موزه طبیعی آماده خدمات رسانی به بازدیدکنندگان هستند. به گفته او گلخانه های محلات حدود 90 سال است که ایجاد و به تازگی مکانیزه شده اند. وی اظهار می کند: ماهیان زینتی نیز در محلات پرورش می یابند که 90 درصد از ماهیان زینتی صادراتی کشور را تشکیل می دهند. در کنار تولید گل، بید قرمز نیز در این شهرستان تولید می شود که آن هم درآمد صادراتی بسیار خوبی برای محلات به همراه دارد.

مشهدی درباره میزان سفر گردشگران به محلات عنوان می کند: سالانه حدود یک میلیون گردشگر به محلات سفر می کنند که بیشتر آن ها داخلی هستند. وی با بیان اینکه محلات در حوزه بین المللی و گردشگری ورودی آنطور که باید شناخته شده نیست و گردشگران خارجی شهرهای معروف تر را ترجیح می دهند، می افزاید: آمار دقیقی از میزان سفر گردشگران خارجی به محلات ندارم. مشهدی، تصریح می کند: این شهرستان یکی از مقصدهای سفر گردشگران عربی که به قم سفر می کنند، به شمار می رود. او با یادآوری این نکته که محلات فرودگاه ندارد، درباره دیگر زیرساخت های حمل و نقلی محلات اظهار می کند: محلات 15 کیلومتر با شاهراه اصلی شمال به جنوب کشور فاصله دارد، فاصله آن تا تهران 220 کیلومتر است و حمل و نقل ریلی نیز به این شهرستان کشیده نشده است.

3 قطب سنگ، گل و گردشگری

او با بیان اینکه محلات دارای 3 قطب صنعتی شاخص است عنوان می کند: صنعت گردشگری، صنعت سنگ و صنعت گل از صنایع شاخص این شهرستان هستند. مشهدی اضافه می کند: محلات دارای 50 هزار نفر جمعیت است و دو هتل دارد که یکی از آنها 4 ستاره و دیگری 3 ستاره است. علاوه بر این بیش از 100 واحد خانه مسافر در محلات در حال فعالیت هستند. او با اشاره به اینکه 20 درصد تولید ناخالص داخلی و درآمد محلات از صنعت گردشگری به دست می آید و گل 40 درصد و سنگ نیز 40 درصد دیگر درآمد و تولید ناخالص داخلی این شهرستان را به خود اختصاص داده اند، می گوید: صنعت سنگ موجب شده 4 شهرک صنعتی در اطراف محلات ایجاد شود.

مشهدی درباره راهکارهای رشد گردشگری محلات عنوان می کند: زیرساخت های گردشگری محلات باید کامل شوند. یکی از مشکلات عمده گردشگری محلات جذب سرمایه گذار است، چراکه ما نمی توانیم بسته های سرمایه گذاری فراهم کرده و از سرمایه گذاران حمایت کنیم. زمین و امکاناتی مانند آب، برق و گاز نیز به سختی به سرمایه گذاران واگذار می شود. سرمایه گذاران به طور کلی تمایلی به سرمایه گذاری در حوزه گردشگری محلات ندارند. تعداد هتل های این شهرستان کافی نیست و اگر گردشگران خارجی به محلات سفر کنند با کمبود مکان اقامتی مواجه می شویم.

مشهدی در ادامه می گوید: 4 دفتر خدمات مسافرتی در محلات وجود دارد که به ارائه خدمات حمل و نقلی به مسافران می پردازند. به گفته او هزینه بلیت یک طرفه از تهران به محلات 14 هزار تومان و هزینه یک شب اقامت در هتل های این شهرستان 150 تا 200 هزار تومان است. 4 آژانس گردشگری در محلات در حال فعالیت هستند که تورهای یکروزه و چند روزه برگزار می کنند. علاوه بر این یک سمن نیز از سوی جوانان محلاتی ایجاد شده که نقش راهنمای گردشگری را برای گردشگران محلات ایفا می کند. تورهای خارجی نیز به محلات داریم اما آمار آن ها در دسترس نیست. این تورها از سوی آژانس های گردشگری محلات برگزار نمی شوند بلکه از تهران و اصفهان به مقصد محلات برپا می شوند. بیشتر این تورها تورهای حرفه ای فرهنگی و تاریخی هستند چراکه بسیاری از گردشگران فرهنگی خارجی به ستون های خورهه و آتشکده آتشکوه می آیند.

ناشناخته ماندن جاذبه های گردشگری

به گفته فعالان گردشگری محلات، این شهرستان نیازمند اماکن اقامتی سنتی برای تورهای سنتی بوده و معرفی نشدن و نبود تبلیغات برای گردشگری محلات موجب شده گردشگران داخلی نیز با جذابیت های فرهنگی و طبیعی آشنایی مناسبی نداشته باشند. راحله رجبی، مدیر یک آژانس گردشگری در محلات می گوید: به طور میانگین هر ماه یک تور گردشگری از شهرهای اطراف به محلات داریم که بیشتر آن ها از قم، تهران و اصفهان به محلات برگزار می شوند. در حوزه گردشگری خارجی نیز در بهمن سال گذشته یک تور 3 روزه برای گردشگران آلمانی به مقصد استان مرکزی برگزار شد که یک روز در محلات اقامت کردند. به گفته رجبی تورهای خارجی به طور معمول 40 گردشگر را با خود می آورند و در تورهای داخلی نیز در فصل های خوش آب و هوا مانند پاییز و بهار 35 تا 40 مسافر و در ماه هایی که مسافرت ها کاهش می یابند 20 تا 25 مسافر حضور دارند. او درباره قیمت تورهای محلات می گوید: قیمت تورهای یکروزه در سال گذشته 55 هزار تومان و تورهای دو روزه 150 تا 170 هزار تومان بوده اند.

رجبی درباره مشکلات گردشگری محلات اظهار می کند: این شهرستان جاذبه های بسیاری در حوزه گردشگری تاریخی، طبیعی، درمانی و زیارتی دارد که هنوز به درستی معرفی نشده اند و در حوزه معرفی و شناسایی این جاذبه ها چه در سطح ملی و چه در سطح بین المللی آنطور که باید اقدامی انجام نشده است. در محلات اقامتگاه مدرن نداریم و هتل ها و اقامتگاه های این شهرستان بیشتر بومی هستند. در این زمینه فعالیت هایی انجام شده اما این فعالیت ها هنوز به نتیجه موردنظر نرسیده است. رویکرد مسافران بیشتر به تورهای سنتی است، این در حالی است که نمی توان گردشگران را در قالب تورهای سنتی به محلات آورد و آن ها را در اماکن اقامتی مدرن اسکان داد.