پناهگاه صخره ای روستای خلوشت در شهرستان رودبار با قدمت دوران پارینه سنگی که در فهرست آثار ملی کشور نیز ثبت شده است این روزها به محل نگهداری دام ها و آغل گوسفندها تبدیل شده است.
نخستین بار و براساس اعلام خبرگزاری مهر، یک دانشجوی رشته باستان شناسی متوجه وجود این پناهگاه صخره ای در یکی از دورافتاده ترین روستاهای بخش عمارلو شد. در کاوش های بعدی باستان شناسی این غار، آثاری استخراج شد که قدمت آن ها به دوره پارینه سنگی می رسید. این پناهگاه در عصر شکار محل اطراق شکارچیان دره شاهرود بود. همچنین آثاری از دوران هخامنشیان، پارتیان و دوره قاجار در حریم آن کشف شده است.
بر اساس آنچه منتشر شده، سال هاست که این اثر میراثی که در آن یافته های جدیدی از سکونتگاه های اولیه حوزه البرز به دست آمده تبدیل به آغل شده است. هیچ تابلویی هم برای معرفی این اثر ثبت ملی شده کشور در طول مسیر دسترسی به پناهگاه صخره ای خلوشت و حتی مقابل این اثر نصب نشده است.
حریم یک کیلومتری برای پناهگاه صخره ای عصر شکار
رضا سمیع پور، دهیار یکی از روستاهای اطراف خلوشت گفته است: بیش از 100 سال است که این پناهگاه توسط اهالی خلوشت به عنوان آغل استفاده می شود و اهالی روستا جلوی دیواره سنگی را با تخته سنگ مسدود کرده و با ایجاد این دیواره سنگی آغل دام ساخته اند.
به گفته او، سال 1383 پایگاه میراث فرهنگی عمارلو، این اثر را ثبت ملی کرد ولی حتی یک تابلوی معرفی اثر هم در محدوده این پناهگاه نصب نشد.
فاطمه اسماعیل پور، کارشناس ثبت و حریم میراث فرهنگی نیز با اشاره به پرونده ثبتی این اثر گفت: این پناهگاه برگرفته از نام دهکده خَلوَشت است و با توجه به ویژگی های پناهگاه و شمار اندک مصنوعات سنگی به دست آمده در دامنه آن، می توان احتمال داد که این مکان، پناهگاه موقت شکارچیان عصر شکار بود که در مسیر حرکت خود از دره شاهرود به ارتفاعات بالاتر و بالعکس در این مکان اطراق می کردند.
وی افزود: با توجه به مصنوعات سنگی به دست آمده در این مکان، می توان قدمت اثر فوق را به دوره پارینه سنگی منتسب دانست و کشف چنین پناهگاه صخره ای در ناحیه عمارلوی گیلان، نقطه آغازی برای مطالعات پارینه سنگی در این بخش ناشناخته است. به گفته اسماعیل پور، نمونه سفال های متعدد دوره پارتی و تعداد اندکی سفال مربوط به اواخر هزاره اول و اواخر هزاره دوم هم در دامنه این پناهگاه یافت شده و احتمالا در دوران پارتی به عنوان سکونتگاه مورد استفاده بوده است.
دامداران مانع حفاظت غار تاریخی می شوند
مالکیت پناهگاه دیرینه سنگی خلوشت در دست اداره منابع طبیعی است و بنا بر تأکیدات سازمان میراث فرهنگی نیز ساخت و ساز در حریم این اثر تاریخی تا حدود 1000 متر از دهانه این پناهگاه صخره ای ممنوع شده است.
ولی جهانی، مسئول بخش باستان شناسی اداره میراث فرهنگی گیلان که در شناسایی و بررسی این اثر حضور داشت پارینه سنگی بودن این اثر را اشتباه خواند و گفت که قدمت این غار به دوره نوسنگی می رسد. به گفته وی، این پناهگاه بعد از دوره شکار هم مورد استفاده بوده و آثار دوران هخامنشیان، پارتیان تا دوره قاجار را نیز در خود دارد.
جهانی افزود: محدوده حریم، برای این اثر ثبت شده درنظر گرفته شده است و اهالی اجازه خاکبرداری و ساخت وساز در محدوده حریم را ندارند اما خارج کردن کاربری این اثر از حالت آغل، نیاز به برنامه ریزی در شورای مسئولان استان دارد.
عین الله عزیزپور، مدیر پایگاه میراث فرهنگی منطقه عمارلو هم درباره وضعیت پناهگاه صخره ای خلوشت گفت: اگر میراث فرهنگی با تحکم بخواهد با دامداران برخورد کند، شاهد تبعات اجتماعی خواهد بود. بارها اداره میراث منطقه خواست در این مورد اقدام کند اما از آنجا که اهالی خلوشت این پناهگاه را ملک شخصی خود می دانند موفق به هیچ اقدامی نشد.
« دنیای سفر » این نوشته را از « همشهری » آورده است. واکاوی، پی گیری، نگارش و آفرینش، شایسته سپاسگزاری است.
