نگاهی به موضوع «کودتا و گردشگری» در کشورهای ترکیه، مصر و تایلند.
جمعه شب، ترکیه پس از گیر و دار های فراوان در حوزه گردشگری خود که عموما مربوط به بمب گذاری های داعش، فعالیت ها و درگیری های مسلحانه بود، تجربه کودتای نظامی را نیز از سر گذراند تا سریال ترکیه ای گردشگری این کشور با یک تراژدی ادامه یابد.
اما ترکیه کشوری است که با کودتا بیگانه نبوده است. از سال 1960 تا 1997 چهار کودتا در ترکیه به وقوع پیوست که طی آن نظامیان قدرت را در دست گرفتند و در برخی موارد وقایع خونینی رخ داد. در پی کودتای یک روزه در ترکیه که اکنون خبرهایی حاکی از ناموفق بودن و اتمام آن شنیده می شود، پرواز هواپیماها به این کشور لغو شد. وزارت خارجه ایران نیز در اطلاعیه ای از گردشگران ایرانی یا ایرانیان مقیم در ترکیه خواسته است تا اطلاع ثانوی از ترک محل اقامت و حضور در هرگونه تجمع خودداری و هشدارهای مقامات ذی ربط امنیتی جمهوری ترکیه را مد نظر قرار دهند.
حال به نظر می رسد گردشگری ترکیه پس از این رویداد با مشکلات بسیار بیشتری نیز مواجه شود. پیش از این رجب طیب اردوغان سعی کرده بود از طریق آشتی با روسیه تنش های این کشور را کاهش دهد و گردشگران روسی را به سواحل ترکیه برگرداند. با این حال پازل سیاسی ترکیه به هم ریخته تر از آن است که بتواند صنعت گردشگری را که شدیدا از رویدادهای اخیر سیاسی این کشور متاثر شده، به روزهای خوش گذشته برگرداند.
همه این ها در حالی است که به گواه کارشناسان، امنیت و ثبات سیاسی همواره یکی از مهم ترین عواملی است که موجب می شود گردشگران نسبت به یک کشور نظر مساعدی داشته باشند. در صورت بروز ناآرامی حتی اگر آن کشور دارای مزایای بسیار فرهنگی و تاریخی نیز باشد باز هم حداقل در کوتاه مدت دچار ضعف در صنعت گردشگری خود خواهد شد. اما علاوه بر ترکیه، کشورهای گردشگرپذیر دیگری مانند تایلند و مصر نیز تجربه کودتای نظامی را از سر گذرانده اند.
پرده اول؛ ترکیه
ترکیه از سال ها پیش تصمیم گرفت با سرمایه گذاری در صنعت گردشگری خود، این صنعت را به صورت یکی از شاهرگ های حیاتی درآمدزایی خود تبدیل کند. این امر با توجه به آب و هوا، شرایط جغرافیایی و ویژگی های تاریخی و فرهنگی ترکیه امکان پذیر بود. مجاورت ترکیه در کنار دریاهای اژه، مرمره، مدیترانه و سیاه نیز به تسهیل شرایط برای افزایش تعداد گردشگران وارد شده به این کشور کمک می کرد. رشد گردشگری در ترکیه تا آنجا ادامه پیدا کرد که در پایان سال 2014 تعداد گردشگران ورودی به این کشور به مرز 40 میلیون نفر رسید.
از سال 2006 به این سو، هر سال روند ورود گردشگر به ترکیه با رشد مثبت همراه بود، اما اگر در زمان به عقب برگردیم، خواهیم دید همیشه وضع به همین خوبی نبوده و سایه کودتا بر سر این کشور از نیمه دوم قرن بیستم سنگینی می کرده است.
آخرین کودتا در ترکیه در سال 1997 صورت گرفت. در این سال، دولت نجم الدین اربکان که با رای مردم انتخاب شده بود توسط نظامیان سرنگون شد. نگاهی به آمار گردشگری ترکیه در این سال نشان می دهد رشد تعداد گردشگران ورودی به ترکیه که بالغ بر 9 میلیون نفر شده بود در دو سال متوالی با کاهش رو به رو شد تا اینکه در سال 2000 به 9/5 میلیون نفر رسید و به نحوی احیا شد. از آن پس، با آرام شدن جو سیاسی ترکیه اگر به آمار گردشگران وارد شده به این کشور نگاه کنیم، در می یابیم در فاصله سال های 2000 تا 2014 تنها در سال 2006 رشد گردشگران بین المللی ورودی به ترکیه منفی بوده است.
در همین حال، درگیر شدن ترکیه در برخی ماجراجویی های سیاسی و منطقه ای، ظهور داعش در منطقه، اوج گیری درگیری با کردها، تنش با روسیه در پی ساقط کردن یک فروند هواپیمای جنگنده این کشور و در نهایت کودتای روز جمعه، ترس سیاست مداران این کشور را از تبعات ناشی از کاهش گردشگران در پی داشته است. به نظر می رسد شاهرگ حیاتی ترکیه به شدت تحت تاثیر تیغ های سیاسی این کشور قرار گرفته باشد.
پرده دوم؛ تایلند
تایلند نیز همانند ترکیه کشوری است که یکی از قطب های گردشگری و به ویژه در شرق آسیا محسوب می شود. این کشور هم سابقه کودتای نظامی ارتش را در سال 2014 در کارنامه خود دارد. طی پنج ماه اول سال 2014، آمار گردشگران ورودی به تایلند حدود پنج درصد کاهش داشت و این کاهش مربوط به کشورهای جنوب شرق آسیا و حوزه اقیانوس آرام بود. پیش از این نیز ارتش تایلند در این کشور دست به کودتاهایی زده بود که از آن جمله می توان به کودتای سال 2006 این کشور که نتیجه بحران سیاسی سال 2006-2005 بود، اشاره کرد.
به طور کلی می توان گفت تایلند کشوری است که به طور متوسط هر 2-3 سال یک بار در سال های اخیر دچار تنشی در سطح داخلی شده است؛ از وقایع سیاسی گرفته تا پدیده های جغرافیایی مانند سیل و سونامی یا پدیده های بهداشتی مانند گسترش ویروس سارس. به دلیل تکیه شدید این کشور بر صنعت گردشگری، چنین وقایعی این صنعت را در تایلند دچار آسیب هایی کرده است.
با این همه، در همه این بحران ها این کشور با مدیریت صحیح، از آن ها با موفقیت بیرون آمده است. اما شاید پرسشی که برای صنعت گردشگری مهم باشد این است که چگونه تایلند توانست بر بحران های بسیاری که کودتا تنها یکی از آنها است، غلبه کند؟
در مورد کودتای سال 2014 پاسخ این است که تایلند با کمک بخش خصوصی خود که قدمتی 60 ساله دارد، سعی در خروج از بحران برای صنعت گردشگری خود کرد. یکی از اولین کارهایی که صورت گرفت، تشکیل کمیته بحران بود. نهاد گردشگری تایلند با بخش خصوصی این کشور در این زمینه همکاری داشت تا این کشور بتواند بحران را مدیریت کند. همچنین برای این کار از رابطه با سفارتخانه ها و نهادهای دولتی هم استفاده شد. از سوی دیگر، برپایی نمایشگاه های سفر که در آن بسته های سفر به تایلند به فروش می رسد و 65 کشور در آن شرکت کردند نیز از دیگر راهکارهای خروج از بحران برای صنعت گردشگری این کشور بوده است.
پرده آخر؛ مصر
مصر نیز مانند بسیاری از کشورهای خاورمیانه در سده اخیر تاریخ پر التهابی داشته است. با وجود اینکه این کشور دارای ظرفیت های گردشگری فراوان بوده و از نمونه های موفق گردشگری به شمار می رود اما پس از کودتای نظامی در سال 2013 و در دست گرفتن قدرت توسط نظامیان، صنعت گردشگری این کشور از این حادثه تاثیر منفی پذیرفته؛ رویدادی که هنوز هم مرتفع نشده است. کاهش درآمدهای حاصل از گردشگری که پیامد ناآرامی های سیاسی بوده، اقتصاد این کشور را ضعیف تر کرده و بر نارضایتی مردم افزوده است.
پس از این رویداد تنها در طول یک سال تقریبا 2 میلیون نفر از گردشگران وارد شده به مصر کاسته شد. پیش از این نیز با انقلاب سال 2011 مصر و افزایش ناآرامی ها، گردشگری در این کشور آسیب دیده بود اما در سال 2013 این تعداد گردشگر به کمترین مقدار از سال 2006 رسید. هر چند در سال 2014 این آمار اندکی بهبود یافت اما تا آمار مربوط به سال های پیش از انقلاب یا کودتا که به ترتیب به 14 و 11 میلیون گردشگر می رسید، فاصله زیادی داشت.
« دنیای سفر » این نوشته را از « دنیای اقتصاد » آورده است. واکاوی، پی گیری، نگارش و آفرینش، شایسته سپاسگزاری است.
