تهران بزرگ ترین ناوگان تاکسیرانی دنیا را دارد؛ برخی از کارشناسان تعداد تاکسی های پایتخت را نزدیک به 10 هزار دستگاه می دانند و مسئولان تاکسیرانی آن را کمتر از 8 هزار.
نصب انواع نرم افزارهای هوشمند دریافت تاکسی روی گوشی های همراه در حال گسترش است. این پدیده بسادگی نشان می دهد تهران با بزرگترین ناوگان تاکسیرانی دنیا هم حریف ترافیک نیست و سیستم حمل و نقل سنتی آن نمی تواند بیش از این پاسخگوی نیاز شهروندانش باشد. شاید هم جرقه ای برای رسیدن به یک کلانشهر هوشمند! با این همه باید دید، برنامه های هوشمند تا چه اندازه نسبت به سیستم تاکسیرانی سنتی برتری دارد و البته کاستی های آن چیست؟
نرم افزار «تاپسی» یکی از برنامه های هوشمند دریافت تاکسی است. این نرم افزار با قابلیت های جالبی که دارد از طریق کافه بازار روی گوشی های همراه نصب می شود و مسافر و راننده براحتی می توانند همدیگر را در مسیر مشترک و در کوتاه ترین زمان ممکن پیدا کنند.
میلاد منشی پور مدیرعامل تاپسی درباره قابلیت های این نرم افزار می گوید: «در واقع این نرم افزار در ساده ترین حالت یک وسیله هوشمند است. این وسیله هوشمند رانندگانی را که می خواهند سرویس دهند به مسافرانی که دنبال تاکسی می گردند، وصل می کند. بعلاوه مزیت های دیگری هم در این سیستم وجود دارد که در سیستم های مشابه سنتی نیست؛ مثلا دیگر نیازی نیست یک راننده آژانس، بعد از پیاده کردن مسافر، همان مسیر را خالی و بدون مسافر باز گردد. طبق تجربه مشابه کشورهای دیگر با استفاده از این نرم افزار، بین 50 تا 100 درصد در زمان مسافر و راننده صرفه جویی می شود. همچنین این حجم انبوه از خودروهایی که در خیابان ها به دنبال مسافر هستند و در نتیجه بنزین بیشتری مصرف می کنند و هوا را هم بیشتر آلوده می کنند، ساماندهی می شوند.»
اما مسافری که می خواهد با استفاده از این نرم افزار و نرم افزارهای مشابه و تنها با یک کلیک سوار تاکسی شود، آن هم در هر ساعتی از شبانه روز، با چه میزان از امنیت، این سفر را تجربه می کند؟ موضوع امنیت و مجوز راننده ها و خودروهایی که عضو این سامانه می شوند هم علامت سؤال بزرگی است.
منشی پور در پاسخ به این سؤال می گوید: «ملاک ما مجوزهای سازمان تاکسیرانی نیست و رانندگانی که شرایط عضویت در این سامانه را داشته باشند و گواهی های لازم و سوابق کاری معتبر ارائه دهند، می توانند با رعایت شرایط به ناوگان ما بپیوندند. اما باید به این نکته هم اشاره کنم که مگر تمام این 10 هزار تاکسی و مسافرکش های خیابان، همگی مجوز لازم را دارند؟ نه بیشتر خودروی شخصی هستند که مسافرکشی می کنند و خیلی ها هم اعتماد می کنند و سوار می شوند اما این سیستم طوری طراحی شده که همزمان چند نفر از بستگان مسافر می توانند مسیر سفر را از برنامه گوشی های خودشان چک کنند؛ از زمان سوار شدن تا لحظه رسیدن. روال کار ما به این شکل است که مسافر می تواند تنها با چند کلیک روی گوشی، ماشین درخواست کند. نیازی هم به تماس تلفنی و آدرس دادن نیست. هم کیفیت سرویس ها بالاتر می رود و هم قیمت ها نسبت به تاکسی های دربستی خیابان پایین تر می آید. همچنین قیمت سفر از ابتدا مشخص است و نیازی به مذاکره با راننده هم نیست. از همه مهم تر احتیاجی به پول نقد هم نیست و براحتی هزینه سفر فقط با یک کلیک به صورت آنلاین پرداخت می شود.»
حالا به لطف انواع سرویس های اینترنتی که دیگر پای ثابت گوشی های همراه و بیشتر خانه هاست، چنین سیستم هایی، روز به روز کاربران بیشتری پیدا می کنند اما فراگیری سیستم های هوشمند دریافت تاکسی تا چه اندازه می تواند مشکلات ترافیکی شهروندان را حل کند؟
دکتر مصطفی پودراتچی، کارشناس برنامه ریزی شهری و عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طبابایی، درباره مزایای چنین سیستم های حمل و نقلی در کلانشهرهای بزرگی همچون تهران به «ایران» می گوید: «چنین سیستم های هوشمندی تنها زمانی می توانند مؤثر واقع شوند که زیر ساخت های ارتباطی و اینترنتی تقویت شود. در غیراین صورت عملا خاصیت سرعت و صرفه جویی در وقت را از دست خواهند داد. آن هم با این وضعیت سرعت اینترنت که واقعا تأسف برانگیز است. اگرچه سرعت در این دو سه ساله بیشتر شده اما هنوز از سرعت اینترنت افغانستان هم پایین تر است. بنابراین نمی توان مدعی شد به محض اینکه چنین نرم افزارهایی روی گوشی های تلفن مسافران نصب شد، سیستم حمل و نقل شهر، متحول می شود.»
ظاهرا این بار هم قرار است، تکنولوژی به داد معضلات رفت و آمد شهری تهران برسد. تکنولوژی که با موفقیت امتحانش را در کشورهای توسعه یافته پس داده و اتفاقاً نه تنها نتایج خوبی داشته که حتی الگوی موفقی هم برای کشورهای درحال توسعه بوده. اما خیابان همان خیابان است و سرعت اینترنت هم همان سرعت. در این میان تاکسی های هوشمند می توانند در صرفه جویی وقت و احساس راحتی مسافر قدمی رو به جلو باشند اگرچه باید ضریب امنیت آنها را هم بالا برد. نخستین قدم برای احساس امنیت ثبت مجوز در تاکسیرانی است درحالی که تاکسی هوشمند به عنوان یک نرم افزار تنها در «مرکز توسعه فناوری و رسانه های دیجیتال» وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ثبت شده است. درست مثل ثبت یک اختراع جدید. اما اینکه شما به عنوان یک کاربر تلفن همراه با آن نرم افزار چه خواهید کرد، تقریبا به هیچ دستگاهی ارتباط پیدا نمی کند مگر اینکه تخلفی صورت گرفته باشد.
پودراتچی درباره مزایای این نرم افزار می گوید: «قطعا راه اندازی چنین سیستم هایی درنهایت می تواند تأثیر مثبتی در کاهش معضلات ترددهای شهری داشته باشد. چون سیستم های نوین و نرم افزارها قبلا در شهرهای بزرگ دنیا آزموده شده اند و کارکردهای خوب آنها اثبات شده. منتها الان موضوع این است که ما با این زیرساخت های ضعیف چقدر می توانیم به نتایج آنها نزدیک شویم. اگر بتوانیم به بهانه اجرای بهتر سیستم های نوین زیرساخت ها را بهبود ببخشیم، آن وقت می توانیم مدعی تأثیرات خوب این سیستم ها نیز باشیم.»
تهران بزرگ ترین ناوگان تاکسیرانی دنیا را دارد؛ برخی از کارشناسان تعداد تاکسی های پایتخت را نزدیک به 10 هزار دستگاه می دانند و مسئولان تاکسیرانی آن را کمتر از 8 هزار. ماشین های مسافرکش شخصی و مترو و اتوبوس و بی آرتی هم که سر جای خود. در ساعات اوج شلوغی شهر و تعطیلی اداره ها، رسیدن بموقع یک تاکسی خالی و البته منصف، چیزی شبیه یک رؤیاست!
در این میان اگرچه خیلی از تاکسی سرویس ها از گسترش فعالیت تاکسی های مجازی ناراحت هستند اما بعضی از راننده های تاکسی هم هستند که معتقدند با ورود سیستم های هوشمند دریافت تاکسی، کار آنها هم بسامان تر می شود.یکی از رانندگان تاکسی خطی میدان تجریش که در حال گرفتن مسافر به مقصد رسالت است، درباره فراگیر شدن سیستم های هوشمند نگاه مثبتی دارد: «من هم شنیده ام. این برنامه جدید، تاکسی گرفتن را راحت تر کرده. مسافر از هرجایی که هست راحت و بی دردسر، تاکسی می گیرد. این طوری به نفع ما هم می شود. دیگر راننده های خط برای مسافر دربست، به جان هم نمی افتند. اما راستش ما چیز زیادی از اینکه باید چه کار کنیم و چه جوری وارد این سامانه شویم، نمی دانیم. بهتر بود بیشتر به راننده تاکسی ها اطلاع می دادند؛ پلاک مان را اعلام کنیم یا چه کار دیگری؟»
فریاد: «دربست»، «دربست» از گوشه و کنار ایستگاه تاکسی های خطی شنیده می شود. مسافر هم چاره ای ندارد. یا باید از کار و زندگی بزند و ساعت ها زیر باران منتظر بماند یا باید سر کیسه را شل کند و برای یک مسیر 5 هزار تومانی 30 هزار تومان پول ناقابل پیاده شود. تاکسی هوشمند چه تأثیری روی این روند دارد؟
یک راننده تاکسی که در مسیر سیدخندان-انقلاب کار می کند، در پاسخ به این سؤال که؛ آیا فراگیر شدن چنین اپلیکیشن هایی به خالی شدن خیابان ها از تاکسی های گردشی و خطی منجر می شود یا نه، می گوید: «گذشت آن زمانی که مردم برای زودتر رسیدن، توی خیابان ها دنبال تاکسی های سبز یا زرد بودند. الان که خیابان ها پر شده از مسافرکش های شخصی پراید و پژو، اتفاقا همه مردم هم سوار می شوند، دیگر فرقی نمی کند تاکسی ها با این نرم افزار مسافر دربست بزنند یا نه؟ به هر حال هستند کسانی که جای راننده ها و تاکسی های خطی را پر کنند.»
حکایت تاکسی سواری در این شهر سر دراز دارد. آن هم با تعرفه های دلبخواه که بسته به ساعت و روز و شب و تعطیل و اول هفته و آخر هفته، از زمین تا آسمان فرق می کند. هرچند این روزها به جرأت می توان مدعی شد که حمل و نقل عمومی در شهر تهران، نسبت به گذشته بسیار بهتر شده است اما هنوز هم ماجراهای تاکسی سواری، ادامه دارد. تاکسی هایی که یا اصلا در ساعات شلوغی ترددهای درون شهری پیدایشان نمی شود یا اگر هم سر و کله شان پیدا شود، با بهانه های مختلف مثل ترافیک و بسته شدن اتوبان و ... فقط به دنبال مسافران دربست می گردند. حالا باید منتظر ماند و دید چقدر زور کلیک های مجازی به معضلات واقعی تاکسی ها می رسد.
« دنیای سفر » این نوشته را از « روزنامه ایران » آورده است. واکاوی، پی گیری، نگارش و آفرینش، شایسته سپاسگزاری است.
