ساخت دو سیلوی 20 متری در حریم بصیر مجموعه کهن جهانی تخت جمشید و نگرانی احتمال خروج این یادمان کهن از فهرست حمایتی یونسکو این روزها به دغدغه ای برای فعالان فرهنگی و دوستداران میراث فرهنگی تبدیل شده است و درخواست آنان نجات این مجموعه جهانی است.
مسوولان سازمان میراث فرهنگی پیگیری های اصلی برای تخریب این دو سیلو انجام داده اند و برداشتن این دو سازه بتنی از حریم بصری تخت جمشید را دنبال می کنند اما همچنان در فضای رسانه ای و فضای مجازی بسیاری از دوستداران میراث فرهنگی بر تسریع در اجرای این مقوله تاکید دارند.
خبرگزاری ایرنا در گفت و گو با چند نفر از فعالان میراث فرهنگی و دوستداران یادمان کهن تخت جمشید زوایای دیگری از این رویداد فرهنگی را به بحث گذاشته است.
«ببراز بازوبندی» فعال فرهنگی و از دوستداران یادمان کهن تخت جمشید در این زمینه با بیان اینکه عده ای درصدد حذف تخت جمشید از آثار جهانی هستند بیان داشت: بر کسی پوشیده نیست که ایرانیان وقتی می خواهند خود را به رخ جهانیان بکشند اولین مکانی که ارائه می دهند تخت جمشید است و در سطح کوچکتر شهروندان مرودشتی این را یک برند برای خود برای به رخ ایرانیان کشیدن می دانند، تخت جمشید شناسنامه ایرانیان در سطح کلان و شناسنامه مرودشتی ها در سطح ملی است. اولین مکانی که هر مرودشتی مهمانان خود را می برد تا ببینند، تخت جمشید است با افتخار هم آن را هرچند ناقص به مهمانان خود نشان می دهد، تخت جمشید دومین اثر ثبت شده ایران در آثار جهانی است، هر اثری که در آثار جهانی ثبت می شود باید ضوابط و قوانین مطابق با معیارهای جهانی را رعایت کند.
بازوبندی با بیان اینکه چند سالی است که یونسکو تذکرات مهمی در مورد تخت جمشید به مسولان میراث فرهنگی داده است گفت: آنها تهدید کرده اند در صورتی که این کارها انجام نشود تخت جمشید را از فهرست آثار جهانی حذف خواهند کرد، یکی از مکان های که یونسکو بر روی آن بسیار تاکید دارد حذف سنگ شکن از دامنه کوه مهراست که در حریم تخت جمشید واقع شده، اما علیرغم جلساتی که شورای اداری و الزام دادگاه برای جابجایی این سنگ شکن بر شهرداری مرودشت وارد کرده دست های پشت پرده ای که احتمالا منافعی هم دارند جلو این کار را گرفته اند که قابل پیگیری است.
وی گفت: پرسشی که اینجا پیش می آید این است که شهرداری مرودشت آرم و لوگوی خود را از همین آثار تخت جمشید گرفته است و بلا استثنا مهمانان خود را هم به تخت جمشید می برد چرا حاضر به جا به جایی این سنگ شکن به مکانی دیگر نیست؟ در صورتی که این سنگ شکن می تواند در هر مکانی دیگر راه اندازی شود و نیازهای شهر را تامین کند.
این فعال فرهنگی با عنوان اینکه چرا عده ای برای عدم جابجایی سنگ شکن پافشاری می کنند؟ گفت: الان سنگ شکن پتروشیمی خوابیده است و به راحتی هم قابل راه اندازی است و مسافت خیلی کوتاهی هم نسبت به سنگ شکن روستای عزآباد دارد. اگر تخت جمشید از میراث جهانی خط زده شود قوانین حریم های درجه یک و دو و سه هم ملغی یا کمرنگ خواهد شد و عده ای که در این حریم ها زمین دارند امکان تبدیل زمین هایشان به اراضی باغ شهری و مسکونی را پیدا می کنند و این یک فاجعه فرهنگی می شود.
وی با بیان اینکه حرف های ناگفته زیادی هست که در صورت لزوم به اطلاع افکار عمومی خواهم رساند گفت: بر هر ایرانی است که در این باره ورود کند و مانع از حذف بزرگترین اثر ایرانی که ثبت جهانی شده است بشود، با حذف این اثر علاوه بر خسارت های گردشگری به هویت ایرانی ها هم لطمه وارد می شود.
بازوبندی گفت: به عنوان یک فعال میراث فرهنگی از شورای شهر و شهرداری مرودشت می خواهم که با صداقت پاسدار هویت مرودشتی ها و ایرانی باشند. تخت جمشید و کلا آثار باستانی دارای حریم های درجه 1 و 2 و 3 هستند که هر کدام ضوابط خاص خود را دارد، در این سال ها مشاهده شده افراد با نفوذ این حرایم را نقض می کنند و سعی در ساختن ویلا و باغ شهری در این حرایم دارند. این موضوع علاوه بر مشکل برداشت بی رویه آب از حریم درجه یک است که باعث فرو نشست زمین هم شده است، بعضا همین الان هم دیده می شود که مثلا یکی از ادارات دولتی اصرار بر دادن مجوز به چاه ها در حریم تخت جمشید دارد که با مخالفت شدید میراث و بنیاد پارسه مواجه شده است. برداشت بی رویه آب از دشت مجاور تخت جمشید نیز موضوعی است که به دغدغه ای برای فعالان میراث فرهنگی و دوستداران تخت جمشید تبدیل شده است.
یکی دیگر از فعالان فرهنگی و میراثی گفت: کاش نماینده مجلس پیگیری می کرد تا عملیات ساخت سیلو را ادامه ندهند، مطمئنا اگر تخت جمشید از آثار یونسکو خارج شود آیندگان برای این اتفاق به نیکی از همه ما یاد نخواهند کرد.
همچنین یکی از فعالان فرهنگی به موضوعات مشابه اشاره کرد و گفت: وقتی کنار آرامگاه کورش گاوداری می سازند از این هم بیشتر نباید توقع داشت، یونسکو هر روز ما را با سرزمین های کهن مقایسه می کند اگر همین طور پیش برود روزی می رسد که ما را از لیست کشورهای دارای آثار فرهنگی حذف می کنند.
یک کارشناس ارشد سازه های آبی دراین زمینه گفت: از روستاهای شول نقش رستم، حسین آباد نقش رستم، شمس آباد برزو، کناره، شمس آباد و محمدآباد که عبور می کنیم اراضی بسیار زیاد کشاورزی وجود دارد که هر زمین یک یا چند چاه دارد و شبانه روز از چاه ها آب برداشت می کنند.
علیرضا رضایی نیا اظهار داشت: برداشت بی رویه آب از سفره های زیرزمینی باعث خالی شدن خلل و فرج خاک می شود و فشار لایه های بالایی خاک فرو نشست در اراضی را بوجود می آورد، شاهد این موضوع منحرف شدن و تخریب چاه های کشاورزی منطقه است که سالانه تعداد زیادی از کشاورزان را مجبور به حفر چاه جدید می کند.
به گفته وی چند سال قبل تصاویری از فرونشست در منطقه مجاور تخت جمشید به مسئولان ارایه شده که متاسفانه به موضوع اهمیتی داده نشد و اکنون عمق ترک ها و فرونشست ها بسیار بیشتر شده است. وی ادامه داد: لذا باتوجه به اهمیت موضوع باید اراضی محدوده تخت جمشید تملک و چاه های کشاورزی پلمب شود یا از سیستم های نوین آبیاری استفاده و با نصب کنتورهای هوشمند میزان برداشت آب کنترل شود.
یکی دیگر از فعالان فرهنگی اظهار داشت: در این وانفسای کم آبی و بحران خشکسالی متاسفانه در مجاورت تخت جمشید و پشت این میراث گرانبها در حاشیه جاده تخت طاووس به ارسنجان شاهد کشت شلتوک با آب چاه هستیم و دقیقا این اتفاق بی توجهی مسئولین ذیربط دراین امرمهم وحیاتی را گوشزد می کند. ضمن اینکه فرهنگ استفاده از منابع این قدر ضعیف است و کار روی رشد آن انجام نشده که بهره برداران بمحض برداشت زراعت شتوی خود فوری زمین را آتش می زنند تا برای کشت بعد عقب نمانند غافل از اینکه آتش زدن کاه و کلش یعنی فراهم کردن درجه حرارتی بالاتر از دویست درجه و حتی بیشتر و نهایتا ازبین بردن موجودات زنده درون خاک وکمک به تبخیر رطوبت موجود در خاک که همان منابع آبی کشور است. لذا زمانی که ما اینقدر از قافله عقب هستیم و مسئولان مربوطه نیز بی توجه، چه انتظاری برای حفظ میراث فرهنگی داریم.
مدیر مجموعه تاریخی تخت جمشید هم در این زمینه گفت: قبل از وقوع هر گونه ترک و فرو نشست در نزدیکی تخت جمشید و قبل از اینکه موضوع رسانه ای شود پایگاه تخت جمشید با انعقاد قراردادی با گروه زمین شناسی دانشگاه شیراز نگرانی خود را ابراز کرد و دانشگاه شیراز با گزارش 200 صفحه ای اذعان کرد که این خطر وجود دارد لذا میراث فرهنگی به عنوان اولین قدم سه حلقه چاه را در عرصه تخت جمشید پلمب کرد و شدیدا از طریق معاونت ریاست جمهوری و استاندار وقت پیگیری کرد.
مسعود رضایی منفرد گفت: اینکه در این چند سال بر ما چه گذشت بماند ولی اینکه کسی بدون اطلاع از پیشینه موضوع به عنوان کارشناس اعلام کند که چند سال قبل تصاویری از فرونشست در تخت جمشید به مسئولان ارایه شد و متاسفانه هیچ اهمیتی داده نشد جفای بزرگ به تمام کارشناسان و دوستداران میراث فرهنگی است که لازم است دوستان حداقل به عنوان کارشناس از اظهار نظرهایی که هیچ پایه علمی ندارد بپرهیزند.
وی ادامه داد: حداقل بیست جلسه ملی-استانی و محلی در این خصوص گذاشته شده و حتی رییس سازمان مدیریت بحران کشور هم دوبار از این نشست ها بازدید داشته و پایگاه تخت جمشید همچنان این موضوع را تا حصول نتیجه پیگیری می کند اگر چه همه می دانید حل موضوع نیازمند عزم ملی و بین دستگاهی است. سازمان میراث به تنهایی و حتی دستگاه های اجرایی شهرستان در صورت عدم همکاری مرکز راه به جایی نخواهند برد.
مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید در باره ساخت سیلوها در حریم تخت جمشید گفت: ساخت دو سیلو در مجموعه تخت جمشید در خارج از محدوده اعلام شده است که بر اساس رای دادگاه این دو سیلو باید تخریب شود. از روزهای نخست و زمان پی کنی ساخت سیلو در حریم درجه دو تخت جمشید اخطارهای لازم داده شد اما سازندگان به این اخطارها توجه نکردند و به کار خود ادامه دادند ولی حکم دادگاه را با جدیت دنبال و اجرایی می کنیم.
وی افزود: در مدت زمان کمتر از یک ماه گذشته دو سیلو 20 متری در حریم درجه دو تخت جمشید ساخته شده است که با پیگیری های قانونی مجموعه روند احداث متوقف و این دو سیلو پلمب شده است. در پی پلمب این سیلوها رای دادگاه به نفع میراث فرهنگی و مجموعه جهانی تخت جمشید صادر شده است و در حال طی روال قانونی برای تخریب این سیلوها هستیم.
رضایی منفرد اضافه کرد: ساخت در هشت و نیم متر مربع در این محوطه بلامانع است اما این سیلوها بیش از حد مجاز است که باید تخریب شود که با جدیت این مهم را دنبال می کنیم. او زمان تخریب این دو سیلو را به دلیل انجام کارهای قانونی نامشخص عنوان کرد و ادامه داد: تاکنون اخطاری از سازمان یونسکو در این زمینه به مجموعه تخت جمشید اعلام نشده است.
وی ساخت سیلو در حریم تخت جمشید دو تهدید اساسی در خطر مهم برای پرونده ثبت جهانی مجموعه تخت جمشید و نقش رستم عنوان کرد و عنوان داشت: این سیلوها پرونده ثبت شده تخت جمشید در فهرست آثار جهانی (یونسکو) را به خطر می اندازد. همچنین این سیلوها برای ثبت جهانی پرونده مجموعه نقش رستم که در حال حاضر نیز در دست اقدام است، یک تهدید جدی است. او با ارائه آخرین گزارش از روند ثبت مجموعه نقش رستم در فهرست آثار جهانی یونسکو افزود: پرونده ثبت جهانی نقش رستم در حال آماده سازی است که کار نقشه برداری بخشی از مجموعه هم انجام شود، پرونده به یونسکو ارسال می شود.
مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری فارس نیز در باره احتمال خروج تخت جمشید از فهرست آثار یونسکو گفت: نامه ای مبنی بر خروج تخت جمشید از لیست آثر جهانی دریافت نکرده ایم اما خطرات تهدید آمیز وجود دارد و میراث اقدامات اولیه را انجام داده است.
مصیب امیری درباره ساخت سیلو در محوطه تخت جمشید نیز گفت: از زمان آغاز ساخت سیلو یگان حفاظت میراث فرهنگی وارد شده و با شکایت حکم توقف ساخت سیلو صادر شده، اما اجرای حکم باید توسط مراجع قضایی صورت گیرد. امیری با بیان اینکه اگر دست من بود همین لحظه تخریب سیلو صورت می گرفت گفت: برخلاف آنچه مطرح شده یونسکو تاکنون اخطاری برای این موضوع نداده اما برای رفع هر گونه ابهامی باید این سیلو تخریب شود.
یادمان تاریخی تخت جمشید که متعلق به دوره هخامنشیان است یکی از چهار اثر ثبت شده استان فارس در فهرست آثار جهانی است که در سال 1979 میلادی با شماره 114 در سازمان جهانی علمی، فرهنگی و تربیتی ملل متحد (یونسکو) ثبت شد. سلسله هخامنشیان از سال 330 تا 550 پیش از میلاد در ایران حکومت کردند. مجموعه جهانی تخت جمشید در شهرستان مرودشت و در فاصله 60 کیلومتری شمال شیراز واقع شده است.
بنده کارشنای مدیریت حرفه ای گردشگری دارم و از نظر من تمامیه اینها صرفا به حرف اکتفا میشود،میشه گفت ایران جزو معدود کشورهایی است که با این همه آثار با ارزش و گرانبها هیچ کس به فکر نگهداری از آنها به صورت زیر ساخت و پایداری همیشگی و گسترش از لحاظ جنبه ی گردشگری نیست و تمامیه این اقدامات سطحی معمولا گذرا بوده است....واقعا حیف است با این همه دارایی و نداشتن زیر ساخت کلی برای آن.