ماهان و هما از دو جنس مخالف اما افتخار کشور و فرزندان ایران هستند که لازم است در اهداف مشترک ملی، پشتوانه یکدیگر در عرصه بین المللی باشند.
همواره در محافل دیده ایم که هواپیمایی ماهان با هواپیمایی جمهوری اسلامی (هما) مورد قیاس قرار می گیرد و پیوسته شنیده ایم که ماهان را بهتر از ایرلاین ملی تشخیص می دهند که اگر از نگاه عوام بدان پرداخته شود، درست جلوه می کند. اما در این زمینه مولفه هایی وجود دارد که از چشم متخصصین امر مدیریت دور نمی ماند؛ حال لازم است مختصرا تحلیلی از قیاس این دو شرکت که منقش به پرچم جمهوری اسلامی ایران است انجام شود.
اساسا شرکت هواپیمایی ماهان با هما قابل قیاس نیست چرا که ماهان مشمول قانون تجارت و قانون کار است و هما مشمول قوانین بالادست مدیریت دولتی همچون قانون مدیریت خدمات کشوری، قانون برنامه و بودجه، قانون تنظیم مقررات مالی دولت، قانون محاسبات، قانون مناقصات، آیین نامه های مالی و معاملات دولتی و دیگر اسناد بالادست سیاست های کلان کشور و دستگاه های نظارتی قرار می گیرد.
بنابراین هما را نمی توان در شرایط برابر با ماهان مقایسه کرد. نصب مدیران عالی در سطح هیئت مدیره و مدیرعامل عطف بر اساسنامه مصوب 1347 و اصلاحیه 1359 در حوزه وظایف یک مجمعی است که ریاست آن را وزیر راه برعهده دارد و با پیشنهاد وزیر و تصویب هیئت دولت (مدیریت عامل) منصوب می شود.
مدیران میانی در سطح معاونت ها و مدیران کل تماما باید در رده اطلاعات و نه حراست مورد تایید قرار گیرند که احراز صلاحیت امنیتی افراد خارج از حوزه سازمان حراست های کل کشور خود نشان از فرآیندی پیچیده دارد.
در بخش تصمیمات سرمایه گذاری و سرمایه پذیری آزادی های قانون تجارت برای هما وجود ندارد و یک تصمیم بابت هر اقدامی خود سیری طولانی از مصوبات را با تعریف مسئولیت ها باید طی نماید. حال علاوه بر ذره چالش های موجود اشاره شده در فرآیندها، کیفیت مدیریت را هم باید لحاظ کرد که خود بر اصطکاک هامی افزاید.
قطعا ماهان در سطح هما نبوده و نخواهد بود و نمی توان یک شرکت را صرف ناوگان مورد ارزیابی قرار داد که خود نشان از عدم تخصص در این حوزه است. گرچه نباید رشد شرکت ماهان را در مقایسه با هم سطح در اوایل دهه 70 و 80 نادیده گرفت. این شرکت قابل تشبیه به بادکنکی زیباست که مدیران حاضر در تلاش بر اصلاح مسیری هستند که در طول 18 سال گذشته بعضا اشتباه پیمودند و آن اقدام به تصدی حمل ونقل در پوشش مشتری غیرنظامی و فقدان ساختار مطلوب مبتنی بر اصول سیستماتیک مدیریت حمل ونقل هوایی است.
ماهان شرکتی است که اگر 50 فروند طیاره ایران ایر را در اختیار داشت عینا عملیاتی می نمود و این به معنی پویایی سازمانی نیست، بلکه نقص در فرآیند سازمانی بر پایه مستندات و طبقات مدیریتی معنی می شود.
ماهان سازمانی است که با ساختاری قائل به تصمیم فرد اداره می شود و جدایی آن فرد به هر دلیلی، ممکن است تیر خلاصی بر پیکره آن شرکت تلقی شود که خود تهدیدی جدی در راهبرد آتی آن است.
اتفاقی که پس از 25 سال مدیریت عابدزاده در شرکت هواپیمایی آسمان رخ داد و پس از ایشان آن شرکت را به یکی از ضعیف ترین ها مبدل کرد.
این همان ساختاری است که در طول 17 سال پس از تاسیس در هما و پیش از انقلاب نهادینه شد و این شرکت را 37 سال پس از انقلاب حفظ کرد.
گرچه گاهی افراد صلاحیت و کیفیت پایبندی به اصول اجرایی آن نظام را نداشتند اما شرکت پایداری خود را حفظ کرد. پایداری که در آسمان وجود نداشته و ظرف 3 سال پس از 25 سال مدیریت فرآیند تولید بر پایه یک نام فرو ریخت و ضربه جبران ناپذیری بر سیاست استراتژیک پروازهای منطقه ای و کوتاه برد کشور و پوشش شبکه به مناطق محروم وارد کرد.
این اصلی ترین مشکل ماهان است که نظام ندارد که البته فقدان نظام، منظور نبود ساختار سازمانی نیست که تاکید بر فرآیندهای جاری است.
اما قاطعانه ماهان در رده بهترین شرکت هواپیمایی بخش غیردولتی قرار می گیرد که حتی با تصمیمات شخص محور که خود گاها حلال مشکلات در روزهای تحت تحریم است، توانست به موفقیت هایی در رشد ضریب صندلی، ناوگان و توسعه شبکه پرواز برسد که به واقع افتخاری برای کشور در روزها و سال های نقض ظالمانه حقوق ایران اسلامی بود.
ماهان شرکتی است که در حوزه مارکتینگ و فروش درسطح ایران درست عمل کرد و حقوق مشتری را حفظ و آنچه به نگاه مشتری بود را بهترین نمایش داد که از این بعد نسبت به سایر شرکت ها نمره قبولی دارد.
چالش اصلی این روزهای هما کاهش ضریب کار، به دلیل فقدان ناوگان و عدم توان در مدیریت کسب و کار است که قطعا با ورود هواپیما، به ثبات نسبی خواهد رسید و پس از آن می توان نظام راهبردی اش مورد اصلاح قرار گیرد. منظور از ورود هواپیما 100 فروند و 118 فروند نیست که آن خود نیاز به بازپروری ساختاری و راهبردی دارد بلکه نظر به تعدادی هواپیما، هرچند دست دوم جوان است که صرفا ضریب افزایش بهره وری و افزایش ضریب کار را تحت تاثیر قرار دهد تا این فشار حاکمه تا حدودی کاهش و فرصت برای تبیین استراتژی و برنامه ریزی در افق مشخص بلند فراهم گردد.
بدون شک ماهان و هما از دو جنس مخالف اما افتخار کشور و فرزندان ایران هستند که لازم است در اهداف مشترک ملی، پشتوانه یکدیگر در عرصه بین المللی باشند.
« دنیای سفر » این نوشته را از « تین نیوز » آورده است. واکاوی، پی گیری، نگارش و آفرینش، شایسته سپاسگزاری است.
