مشکلات عکاسان حیات وحش بسیار زیاد است و گاه همراهی هایی که سازمان حفاظت محیط زیست با شکارچی ها دارد با عکاسان ندارد.
"جشنواره قهرمان من" توسط مجموعه مجلات همشهری برای شناسایی چهره برتر سال 94 برگزار شد. از میان 31 چهره منتخب این جشنواره، فریبرز حیدری، عکاس با سابقه حیات وحش ایران که توسط مجله "سرزمین من" به این جشنواره معرفی شده بود، با رای مردم انتخاب شد. «دنیای سفر» در گفت و گو با حیدری از او درباره ترکیب اعضای شرکت کننده در جشنواره و مصائب یک عکاس حیات وحش در ایران پرسید.
در جشنواره «قهرمان من» چه کسانی حضور داشتند؟
این جشنواره توسط گروه مجلات همشهری راه اندازی و در آن چهره هایی نظیر رامبد جوان به واسطه برنامه پر مخاطب خندوانه، مجید مجیدی برای کارگردانی محمد رسول الله، نیما نکیسا دروازه بان برای نجات هفده نفر محکوم به مرگ، داریوش فرضیایی (عمو پورنگ) برای مشارکت در کمپین آسمان آبی و زمین پاک، کمند امیرسلیمانی برای حمایت از بیماران دیابتی و حسن فتحی برای کارگردانی سریال شهرزاد حضور داشتند. افراد دیگری نظیر فردی که یک و نیم میلیارد پول را به صاحبش برگردانده بود و ... جزو این لیست 31 نفره بودند که از بین آنها بنده به عنوان چهره منتخب انتخاب شدم.
با توجه به حضور چهره های سرشناس تلویزیونی و سینمایی، چه معیاری موجب شد که انتخاب آنها شما باشید؟
این برای من مسلم است که من چهره نبودم به اندازه ای که سایر شرکت کنندگان نزد مردم شناخته شده بودند. از این رو فکر می کنم رای مردم به من در واقع رای آنها به مقوله محیط زیست و حیات وحش و حفاظت بوده است. من پس از دو دهه عکاسی تاکنون هیچ عکسی به مجلات شکار نداده بودم و در رزومه من علاوه بر این مورد آمده بود که توانسته ام اولین عکس را از روباه ترکمنی بگیرم. این عکس بر روی جلد اصلی ترین مجله جانورشناسی خاورمیانه Zoology in the Middle East منتشر و رکورد شد. چند عکس نیز در داخل مجله منتشر شده است.
عکاسان حیات وحش در ایران با چه مسائل و مشکلاتی روبرو هستند؟
ما عکاس حیات و حش زیادی در ایران نداریم و تعداد کسانی که به عنوان شغل در این حوزه مشغول به کار باشند از 5- 6 نفر تجاوز نمی کند از این رو انتظار می رود با این تعداد کم سازمان حفاظت محیط زیست تسهیلاتی را برای این گروه در نظر بگیرد تا حداقل مشکل ورود به مناطق را نداشته باشند. با این حال علیرغم کمکی که ادارات شهرستان ها و محیط بانان می کنند، مشکلات ما بسیار زیاد است و گاه همراهی هایی که سازمان حفاظت محیط زیست با شکارچی ها دارد، با عکاسان ندارد.
مشکلاتی که شما به آن اشاره می کنید فارغ از اجازه ورود به مناطق شامل چه مواردی می شود؟
بسیاری از مسئولان ادارات محیط زیست شهرستان ها انتظار دارند عکاس پس از خروج از منطقه عکس های گرفته شده را در اختیار آنها قرار دهد. این در حالی است که چنین رویه ای در هیچ کجای دنیا وجود ندارد. در واقع مسئولان ادارات محیط زیست گمان می کنند منطقه مال آنهاست و طبیعی است که چنین درخواستی را مطرح کنند. در عکاسی روباه ترکمنی به این واسطه که من محل دقیق عکاسی خود را نگفتم نارضایتی هایی از سوی اداره محیط زیست منطقه به وجود آمد؛ این در حالی بود که من کار عکاسی خود را در یک منطقه آزاد انجام داده بودم. پس از چاپ عکس در مجله جانورشناسی خاورمیانه نیز آنها کوچکترین تقدیری از من نداشتند و تنها به من گفته شد که سایه مرا نیز با تیر می زنند.
در حال حاضر شرکت ها و مجموعه های زیادی مسئولیت اجتماعی خود را حفاظت از محیط زیست قرار داده اند، آیا شما تاکنون پیشنهادی برای انتشار کارهایتان از سوی این مجموعه ها داشته اید؟
من دو دهه است که به عکاسی حیات وحش مشغول هستم و حاصل آن اطلس چهارجلدی حیات وحش ایران در خصوص پرندگان، پستانداران، دوزیستان و خزندگان است که نوشتار ۸۸نویسنده از بهترین دانشمندان و کارشناسان حیات وحش در این کتاب خواهد بود و کامل ترین مرجع در این حوزه می تواند باشد. با این حال نه از سوی بانک ها و یا شرکت های خودروسازی و .. هیچ نشانه ای برای همکاری در انتشار این مجموعه به عنوان یک مرجع علمی ندیده ام. شرکت های خودرو سازی در ایران با چاپ بروشور و یا قرار دادن سی دی یوز در داشبورد خود مسئولیت اجتماعی شان را تمام شده فرض می کنند . در نمایشگاه های بین المللی محیط زیست نیز چیزی که شما نمی بینید محیط زیست است و بیشتر به نمایشگاه صنایع شباهت دارد.
به نظر من روند خوبی را برای مسئولیت اجتماعی انتخاب نکرده ایم. شرکت های آلاینده نظیر کارخانجات خودروسازی، فولاد، سیمان و تاسیسات نفتی و ... وظیفه دارند که قدمی را برای حفاظت از محیط زیست بردارند؛ در کار خودم من 10 سال است که به نمایشگاه محیط زیست سیار تبدیل شده ام، عکس های خود را به افراد مختلف نشان داده ام، همه تعریف می کنند اما هیچکس حاضر به حمایت نیست و متاسفانه چند عکس هم که می خرند، مانند بقالی به چانه زنی می پردازند. در یکی از این موارد به من گفته شد هر عکس را 50 هزار تومان حاضرند بخرند که این از عکس آتلیه هم کمتر است. چنین رویه ای است که عکاسان حیات وحش را در کارشان دلسرد می کند؛ نه مسئولان ادارات محیط زیست همراه ما هستند و نه صنایع و بانک ها حاضرند قدمی را در این حوزه بردارند.
انتظار شما از سازمان حفاظت محیط زیست چیست؟
صدور کارتی که عکاسان حیات وحش بتوانند وارد مناطق شوند یکی از خواسته هایی است که ما از سازمان محیط زیست داریم اما به دلایل نامعلومی اتفاق نمی افتد. در حال حاضر تعداد عکاسان به تعداد انگشتان دست نیز نمی رسد اما سازمان همکاری های لازم را با ما ندارد.
اگر بخواهیم فارغ از مصائب و مشکلات به شیرین ترین لحظه های عکاسی شما برسیم، گرفتن کدام عکس ها برایتان خاطره انگیزتر بوده است؟
ابتدا توضیح دهم که مارها و مارمولک ها ارزشی به اندازه یوزپلنگ را دارند؛ در پایان نامه ها همه دنبال موضوعات جذاب مثل پلنگ و .. می گردند و این امر سبب می شود، خزندگان و پرندگان در حاشیه قرار بگیرند. با این حال در عکس هایی که گرفته ام به لحاظ دشواری عکاسی از یوز به واسطه تعداد کم آنها برای من بسیار مهم بود که توانستم در سال 90 از فاصله 7 متری نزدیک به 64 فریم از یوز عکس بگیرم. روباه ترکمنی که در سال 93 توانستم بیش از 300 فریم بگیرم و اولین عکاسی باشم که از این گونه عکاسی می کند نیز برای من بسیار پراهمیت بود.
نکته ای هست که بخواهید به آن اشاره کنید؟
من از همه کسانی که به من رای داده اند تشکر می کنم، رایی که به من داده شد در واقع رای به حفاظت از محیط زیست ، مخالفت با شکار و تخریب بود و برای من بسیار ارزشمند است. امیدوارم این رای مسئولین را نیز بیدارتر کند.
عالی بود. لازم است بیشتر به عکاسی و حیات وحش ایران و محیط زیست اهمیت داده شود و امکانتی برای عکاسان فراهم شود که بتوانند تجهیزات عکاسی حیات وحش را تهیه و در قالب تورهایی به همراه بزرگان این رشته به عکاسی از حیات وحش ایران بپردازند.