28 مارس 2024 - 21:13

تداوم تخریب سنگ نگاره های 40 هزار ساله تیمره در خمین

20 آوریل 2016 - 11:40 dsfr.ir/ca2qr

تداوم تخریب سنگ نگاره های 40 هزار ساله تیمره در خمین
محمد ناصری فرد
سنگ نگاره های تیمره ی خمین

تخریب سنگ نگاره های 40 هزار ساله تیمره خمین به دلیل معدن کاوی، باران های اسیدی و عوامل انسانی ادامه دارد و این آثار با ارزش همچون سیبل در هدف تیررس و نابودی این عوامل هستند.

تاکنون بیش از 21 هزار مورد سنگ نگاره در منطقه ای به وسعت 150 کیلومتر مربع در تیمره شهرستان خمین کشف شده که قدمت بعضی از آن ها به بیش از 40 هزار سال یعنی به ورای مرز اسطوره ها می رسد و به عنوان پیشانی تاریخ و هنر بشری محسوب می شوند.

محوطه سنگ نگاره های تیمره به مثابه کتاب هایی سنگی است که نویسندگان و هنرمندان آن ها، در دوره های مختلف، زمانی که انسان هنوز زبان مشخصی برای گویش و خطی برای نوشتن نداشت، به واسطه ترسیم اشکال مختلف برروی سنگ؛ با یکدیگر سخن گفته و زندگی خود و دیگران و حتی محیط اقلیمی را تصویر می کردند. سنگ نگاره های تیمره در دهه های اخیر دستخوش حوادث مختلف شده وبه دلایل متعدد از قبیل اکتشافات مواد معدنی ، باران های اسیدی، عوامل انسانی به بهانه توسعه و خدمات رسانی و عمدتا بی خبری مردم از ارزش واقعی این آثار گرانبها در حال تخریب کامل است.

به گفته مدیر پژوهش و باستان شناسی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی، با فعالیت معدن کاران در دره قرقاب معروف به تیمره واقع در شهرستان خمین، منظر اولیه سنگ نگاره ها و بسیاری از نقوش حک شده بر دیواره دره ها و کوه های منطقه مخدوش و تخریب شده است.

اسماعیل شراهی گفت: با فعالیت پنج معدن سنگ تراورتن، سنگ لاشه، سنگ مرمریت و سنگ گرانیت؛ 200 سنگ نگاره وکتیبه با نقش های اصیل و بدیع در منطقه تیمره خمین بطور کلی ویران و نابود شده است. اگرچه با حکم مقام قضایی فعالیت این معادن؛ اواخر فروردین ماه امسال متوقف شده اما منظر اولیه منطقه تاریخی تیمره و سنگ نگاره های آن که در سال 1389 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید، رو به ویرانی گذاشته است.

شراهی گفت: سازمان صنعت، معدن و تجارت استان مرکزی بدون درنظرگرفتن ارزش های جهانی این منطقه تاریخی برای فعالیت پنج معدن استخراج سنگ های تزئینی در سال 1391 بدون استعلام از ادارات کل میراث فرهنگی، حفاظت محیط زیست و منابع طبیعی مجوز صادر کرده و با این اقدام تیشه به ریشه فرهنگ پیشینیان وارد آورده است. وی با تاکید بر حفظ و صیانت از این آثار ارزشمند هویتی و تاریخی توسط همه مسئولان استانی و شهرستانی افزود: با تهیه طرح جامع، تعیین حریم، تعریف ضوابط و مقررات و ابلاغ آن به همه دستگاه های دولتی می توان از سنگ نگاره های تیمره در خمین حراست کرد.

ایرنا

پژوهشگر سنگ نگاره های ایران نیز با ابراز تاسف از نابودی آثار کهن در دل صخره های سخت در منطقه تیمره شهرستان خمین گفت: سنگ نگاره های تیمره درحالی که اسرار نامکشوف بسیاری در دل نهفته دارد، با اجرای طرح های مختلف عمرانی و معدنی زیر تیغ تیز لودر و بلدوزر قرار گرفته و در حال تخریب و نابودی است.

محمد ناصری فرد افزود: در چند روز اخیر معدن کاران بدون در نظر گرفتن این منطقه تاریخی شروع به حفاری کوه های دره منطقه تیمره خمین کردند که تخریب کتیبه ها و نقوش متعدد آن را باعث شده است. شمار کتیبه ها و نقوش سنگ نگاره های از بین رفته در این منطقه هنوز برآورد نشده اما بی تردید تعداد زیادی از نقوش تخریب شده است.

ناصری فرد با انتقاد از بی توجهی برخی از دستگاه های اجرایی نسبت به حفظ آثار تاریخی گفت: سازمان صنعت، معدن و تجارت بدون استعلام از میراث فرهنگی اقدام به صدور مجوزهایی می کند که نتیجه آن، از بین رفتن آثار بی بدیل و تکرار نشدنی با راز و رمزهای بسیار است. قدمت بعضی از سنگ نگاره های نابود شده با تکنولوژی طیف سنجی عمومی شتاب دهنده توسط تیم مطالعاتی اروپایی درسال 1387 حدود هزاره پانزده قبل از میلاد تخمین زده شده است.

ایرنا

به گفته این پژوهشگر سنگ نگاره های ایران، پیشتر نیز عوامل انسانی در توسعه طرح های عمرانی باعث از بین رفتن بیش از هزاران اثر تاریخی در سنگ نگاره های تیمره در شهرستان خمین شده بود.

ناصری فرد، عوامل انسانی را خطرناک ترین و مخرب ترین تهدید برای این آثار بی بدیل دانست و گفت: عوامل انسانی در شکل های مختلف همچون اضافه کردن اسامی و نوشتن یادگاری، تخریب سنگ نگاره ها با گمان اینکه آثار مذکور نقشه های گنج است و ربودن کتیبه های خطی از دیگر عوامل تهدید این آثار است. وی، عوامل طبیعی همچون باد، باران، سرما، گرما و رویش گیاهان را از دیگر عوامل تهدید کننده این آثار دانست و اظهار کرد: عوامل طبیعی درطول هزاران سال باعث تخریب نمونه های متعددی از این آثار شده است. با توجه به افزایش میزان اسیدی شدن باران ها، این فرسایش ها بیشتر شده و فراوانی و سرعت تخریب در محوطه سنگ نگاره های تیمره به وضوح قابل مشاهده است.

ناصری فرد، برای جلوگیری ازاین گونه تخریب ها، راهکارهای مناسبی همچون ساز و کارهای فرهنگی و فیزیکی از قبیل اطلاع رسانی توسط رسانه ها، ارتقای سطح آگاهی جامعه، نصب وایجاد پوشش های شیشه ای و غیرشیشه ای، گیاه زدایی (به ویژه گلسنگ ها)، لایه گذاری و انتقال نمونه های رها شده و قابل حمل به موزه ها و ایجاد مسیرهای تخته ای برای بازدیدکنندگان و نصب تابلو های هشدار و آگاهی دهنده را پیشنهاد کرد.

وی همچنین گفت: برای جلوگیری از روند بیشتر تخریب سنگ نگاره ها و وارد آمدن خسارت های غیرقابل جبران به این میراث کهن بشری به سبب اجرای طرح های عمرانی نیز می بایست نظرات کارشناسی میراث فرهنگی در مراحل مطالعاتی و قبل از آغاز اجرای طرح ها کسب شود. به منظور حفظ و حراست نمونه های تخریب شده سنگ نگاره های تیمره، این آثار در موزه هایی با عنوان هنرهای صخره ای در بعضی نقاط ایران نگهداری شود.

فرماندار شهرستان خمین نیز در نخستین کارگروه گردشگری سال 1395 با اختصاص سه میلیارد و 500 میلیون ریال از اعتبارات شهرستانی برای ایجاد نخستین موزه هنرهای صخره ای و سنگ نگاره ای در خمین بر صیانت و حمایت از این آثار منحصر به فرد تاکید کرد.

« دنیای سفر » این نوشته را از « خبرگزاری ایرنا » آورده است. واکاوی، پی گیری، نگارش و آفرینش، شایسته سپاسگزاری است.

دیدگاه ها

  • احسان 27 آوریل 2016 - 01:26

    ... میراث فرهنگی کشور و اون استان رو ببره. یعنی اینا نمیتونن یه محدوده امن برای این سنگ نگاره ها مشخص کنند یا سایه بان براشون تهیه کنند. تخت جمشید با اون عظمتش به حال خودش رها شده و در حال نابودیه اینا م همینطور. این بخاطر بیکفایتی و بخل و حسادت ...

1