بدون تردید، محرومیت ها و کم توجهی ها به منطقه سعدی در ذهن بازدیدکنندگان و گردشگران آرامگاه سعدی نقش می بندد.
اتوبوس گردشگران که می ایستد، همه پیاده می شوند به شوق بازدید از آرامگاه سعدی که اشعار و نثر آهنگینش، آوازه وی را به آن سوی مرزها برده است. گنبد آبی برافراشته شده در آرامگاه و عمارت تاریخی آن جاذبه ای است برای پشت سر گذاشتن گل و درختان که در مسیر گردشگران چشم نوازی می کنند.
بنا بر روایت تاریخ نگاران، شیخ مشرف الدین مصلح الدین سعدی شیرازی شاعر قرن هفتم اواخر عمر خود را در این محل می گذرانیده و در همین محل نیز مدفون شده است.
آرامگاه سعدی بنا بر آمار رسمی، سومین اثر فرهنگی و تاریخی پربازدیدکننده استان فارس پس از آرامگاه حافظ و مجموعه تاریخی تخت جمشید در ایام نوروز امسال بوده است. بنا بر اعلام مصیب امیری مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان فارس، از بیست و هشتم اسفند 94 تا سیزدهم فروردین جاری، 251 هزار و 930 نفر از آرامگاه سعدی بازدید کردند.
فرا رسیدن اول اردیبهشت ماه روز بزرگداشت سعدی بهانه ای بود برای گفت و گوی خبرنگار ایرنا با مردم ساکن در منطقه سعدی و گردشگران و بازدیدکنندگان از این منطقه؛ گفت و گوهایی که یک فصل مشترک داشت و آن این که فضای بصری اطراف این مرکز پربازدید گردشگری استان فارس با ویژگی های یک اثر فرهنگی تاریخی مطرح در سطح جهان همخوان نیست.
بدون تردید، محرومیت ها و کم توجهی ها به منطقه سعدی در ذهن بازدیدکنندگان و گردشگران نقش می بندد، این سخن بازدیدکنندگانی است که در اطراف آرامگاه قدم زده اند و یا این که به خاطر محدود بودن ظرفیت پارکینگ مقابل ورودی آرامگاه ناچار به دور زدن اطراف این آرامگاه شده اند. قفس های پرندگان در معرض فروش در مسیر حرکت گردشگران خودنمایی می کند و گویی بخشی از پیاده روی کم عرض خیابان منتهی به آرامگاه، جزئی از قلمروی آن ها است و این گونه یک دوم تا یک سوم پیاده روها را اجناس برخی مغازه ها پر کرده است.
گردشگری می گفت: هنگام گذر از خیابان باید مراقب بود، چون این جا از سنگ فرش های جلوی حافظیه که حرکت خودروها را كُند می کند خبری نیست و البته که محوطه ورودی حافظیه با ورودی آرامگاه سعدی از نظر توجه و زیبایی بسیار متفاوت است، گو این که این منطقه از تیررس توجه برنامه ریزان شهر گردشگر پذیر شیراز جامانده است.
جوی آب سعدی در سمت چپ ورودی آرامگاه که در سال 94 توسط شهرداری شیراز با هزینه مبلغ چهار میلیارد ریال بازسازی شده است، روزگاری محل نظافت و شست و شوی ظرف و لباس اهالی محل بود که در نبود شبکه لوله کشی آب به این منطقه می آمدند اما به گفته اهالی منطقه، متاسفانه گاه بوی بد جوی های باریک آب های سطحی گردشگران و بازدیدکنندگان آرامگاه را آزار می دهد. فروشگاه های عرضه کننده بستنی و فالوده در خیابان منتهی به ورودی آرامگاه سعدی این روزها به بخش شیرین بازدید از این آرامگاه تبدیل شده اند و در این میان، کوچه های کم عرضی که مغازه هایی به سبک سه، چهار دهه قبل در خود دارند، از نگاه رهگذران بی نصیب نمی ماند.
در این مغازه ها کالاهایی همچون ادویه، پارچه، شیرینی، پوشاک، میوه، دوغ و لبنیات محلی و ... به فروش می رسد و حال و هوای بازارهای قدیم را تداعی می کند. دیدن بانویی با کارتن بر دوش، حال و هوا و سبک زندگی سنتی مردمان منطقه را بازگو می کند. این مغازه ها رنگ و بویی از بازسازی و زیباسازی به واسطه همجواری با آرامگاه سعدی در خود ندارند.
این کوچه ها در ادامه باریک و باریک تر می شوند و بافت قدیمی منطقه خود را بیش از پیش رخ می نمایاند. در ادامه مسیر، که خانه ها و کوچه ها در دامان کوه امتداد می یابند و رنگ محرومیت در رخسار منطقه پررنگ تر می شود.
خانمی حدود 60 ساله دوربین همکار عکاس را که می بیند دعاگویان می آید جلو و شروع به باز کردن سفره دل می کند از مشکلات زندگی در منطقه سعدی و از چاله های مسیر راه تا وضعیت نامناسب جوی های کم عرض که بارندگی های طولانی، کوچه ها را به رودی خروشان تبدیل می کند.
زارع از ساکنان محله سعدی می گوید: کوچه های باریک محله اجازه نمی دهد که در صورت وقوع آتش سوزی و یا حادثه ای، خودروهای امداد رسان قادر به حضور باشند و همواره این نگرانی برای اهالی محله وجود دارد.
مردی میانسال که از قلیان فروشی های خیابان مجاور آرامگاه، تنباکو تهیه کرده است و به منزل می رود، می گوید: بیش از 30 سال است که برچسبی به عنوان طرح توسعه سعدی را بر زمین های این منطقه زده اند و حال آن که در هر کوچه، تنها یکی دو خانه به صورت تناوبی خریداری شده است و آن ها نیز یا به پارکینگ خودروهای همسایگان یا به زباله دانی تبدیل شده اند. ما آماده همکاری هستیم برای فروش خانه مان به بهای کمتر از ارزیابی ها؛ اما نه خانه ما را می خرند و نه اجازه بازسازی و ساخت و ساز می دهند و این حکایت سه دهه زندگی مردمان این محله است.
این شهروند ساکن محله سعدی گفت: نبود راه های دسترسی، آرامگاه سعدی و این محله را در سالیان گذشته به بن بستی در شیراز تبدیل کرده است و امیدواریم اقدام های تکمیلی برای ایجاد مسیر ارتباطی از تونل سعدی به آرامگاه شتاب گیرد.
محمد گردشگری از اصفهان می گوید: در حالی که در شهر ما کوچه های اطراف میدان نقش جهان را به سبک تاریخی بازسازی کرده اند و آن ها را به جاذبه ای دیگر برای گردشگران تبدیل کرده اند، جای این کار در محله سعدی شیراز خالی است.
یکی دیگر از شهروندان ساکن در محله سعدی نیز تقویت حضور نیروهای انتظامی به ویژه راهنمایی و رانندگی ناجا را در این منطقه خواستار است. وی می گوید: در مواقعی همچون عصرها، آرامگاه سعدی به محاصره وانت های فروشنده میوه در می آید و تخلفات رانندگی همچون پارک دوبل و فراتر از آن، مسیر ارتباطی شهروندان را مسدود می کند که هرگز زیبنده یک مکان گردشگری نیست. پررنگ بودن سکونت اتباع خارجی در محله سعدی و شغل های کاذب برخی از آن ها همچون فروش لباس های دست دوم از دیگر جلوه های نازیبای این محله است.
آرامگاه سعدی شیرازی امسال در حالی به استقبال مراسم های ویژه یادروز این شاعر بلندآوازه ایران می رود که رفع محرومیت های ساکنان محله و اصلاح وضعیت بصری اطراف آن بیش از هر زمان دیگری شایسته توجه و رسیدگی به نظر می رسد.
