19 مارس 2024 - 08:36

ایران؛ صاحب بیش ترین تعطیلات مناسبتی

13 آوریل 2016 - 08:30 dsfr.ir/jb74j

تقویم رسمی سال 1395

در شرایطی که تعطیلات در اکثر کشورهای دنیا از نظمی منطقی پیروی می کند، ایران همچنان با عدم سامان یافتگی در تعطیلات رسمی خود دست به گریبان است.

بر اساس نتایج یک پژوهش، تعطیلات مناسبتی یکی از اصلی ترین دلایلی است که پیش روی امر ساماندهی تعطیلات قرار دارد. تجارب جهانی نشان می دهد عمده کشورهای موفق در ساماندهی تعطیلات درگام نخست تعطیلات آخر هفته را به دو روز افزایش داده اند و در کنار آن به ساماندهی روزهای تعطیل مناسبتی پرداخته اند. به این ترتیب اکثر کشورها از این مسیر معضل پراکندگی تعطیلات را مرتفع کرده اند.

تعطیلات مناسبتی در کنار تعطیلات غیرمناسبتی از جمله تعطیلات آخر هفته، تعطیلات رسمی هر کشوری را تشکیل می دهند و آنچه ایران را از حیث سیستم تعطیلات از غالب کشورهای جهان به ویژه کشورهای پیشرفته متمایز می کند، بیشتر بودن تعطیلات مناسبتی در کشور به نسبت تعداد این روزها در دیگر کشورها است. در واقع، تعداد روزهایی که به مناسبت های ملی، مذهبی و انقلابی در تقویم ایران با رنگ قرمز مشخص شده اند، پر تعداد بوده و همین امر سال ها است که به نتیجه رسیدن بحث ساماندهی تعطیلات را با چالش مواجه کرده است.

ایران؛ صاحب بیش ترین تعطیلات مناسبتی

در تحقیقی که اخیرا پژوهشگران اتاق بازرگانی تهران انجام داده اند، مشخص شده که بعد از سریلانکا، بیشترین تعداد روزهای تعطیل رسمی مناسبتی مربوط به کشورهای ایران و آذربایجان است که دارای 26 روز تعطیل رسمی مناسبتی هستند؛ تعطیلات رسمی که به چهار دسته مذهبی، ملی، انقلابی و بین المللی تقسیم می شوند. در ایران 6 روز از این 26 روز را تعطیلات ملی، 4 روز را تعطیلات انقلابی و 16 روز را تعطیلات مذهبی تشکیل می دهند اما در این میان آمریکا با 7 روز، دارای کمترین تعداد روزهای تعطیل رسمی مناسبتی است.

همان طور که اشاره شد جز ایران که تنها یک روز آخر هفته تعطیل دارد و پنج شنبه ها روز نیمه تعطیل بوده و شامل همه ارگان ها و نهادها نیز نمی شود، پاکستان و کره شمالی مشمول این حالتند و تنها روز یکشنبه را به عنوان تعطیلی آخر هفته خود در نظر گرفته اند؛ این در حالی است که بسیاری از کشورهای اسلامی مانند قطر، عربستان سعودی، مالزی، سوریه، عراق، عمان و بحرین نیز به منظور هماهنگی با سایر کشورهای جهان، روزهای جمعه و شنبه را به عنوان تعطیلات آخر هفته خود در نظر گرفته اند.

در این میان وضعیت پراکندگی تعطیلات رسمی مناسبتی ایران در طول سال قابل توجه و بررسی است؛ به این صورت که تعطیلات مذهبی، به طور نسبی در طول ماه های سال پراکنده شده اند، ولی تعطیلات ملی دارای پیوستگی زیادی هستند؛ به طوری که هر 6 روز مربوط به این تعطیلات، در فروردین ماه قرار دارد که این موضوع باعث تجمع تعطیلات و متعاقب آن تجمع سفرها شده و البته کسب وکارها را نیز با تعطیلی طولانی مدت مواجه می کند. در همین حال باید توجه کرد که تعداد زیادی از کل تعطیلات رسمی مناسبتی ایران، مربوط به تعطیلات مذهبی است؛ تعطیلات مذهبی و غیرمذهبی ایران و برخی از کشورهای اسلامی منتخب، در نمودار نشان داده شده است.

همان طور که مشاهده می شود، در سایر کشورهای اسلامی نیز تعطیلات مذهبی، سهم زیادی از کل تعداد تعطیلات مناسبتی را به خود اختصاص داده اند؛ ولی به هرحال تعداد تعطیلات مذهبی (همچنین تعداد تعطیلات غیرمذهبی) ایران، نسبت به سایر کشورهای اسلامی بالاتر است؛به طوری که دارای بیشترین تعطیلات مذهبی در میان کشورهای اسلامی منتخب و بیشترین تعداد کل تعطیلات پس از جمهوری آذربایجان است.

مقایسه ساعت کاری ایران و جهان

موضوع دیگری که در ساماندهی تعطیلات باید مدنظر کارشناسان و برنامه ریزان قرار گیرد، مقایسه ساعات کاری در هفته میان کشورهای مختلف است. این بررسی نشان می دهد تعداد این ساعات در کشورهای در حال توسعه و جهان سوم بیش از کشورهای پیشرفته بوده که این خود مبین نکات قابل توجهی است. در ایران مجموع ساعات کاری در طول هفته 44 ساعت و بیشتر از ساعات کاری در کشورهایی همچون آمریکا، استرالیا و نیوزیلند است. تعداد ساعات کاری در دو کشور آمریکا و نیوزیلند 40 و در استرالیا 38 ساعت است.

گرچه در کشورهای پیشرفته با مکانیزه شدن هر چه بیش تر امور، نیاز به ساعات کاری بیش تر، کاهش داشته اما به نوعی دیگر این آمار نشان دهنده بالا بودن کیفیت ساعات کاری در این کشورها است که در نتیجه اتخاذ شیوه های مدیریتی صحیح و مدرن به دست آمده است. از سوی دیگر، تحقیقات نشان می دهد صرف بیشتر بودن ساعات کاری در روز، بازده کاری بیشتر را به دنبال نخواهد داشت بلکه هرچه کارکنان از ساعات فراغت بیشتری برخوردار باشند، با در اختیار داشتن زمان کافی برای استراحت، تجدید قوا و فراغت کافی برای پرداختن به امور شخصی و خانوادگی خود، خشنودی و رضایت شغلی شان بیشتر می شود و به تبع آن بازده کاری افزایش می یابد.

گزینه های مطرح شده

اصرار و تاکید کارشناسان بر توزیع تعطیلات در طول سال برای افزایش بازده کاری، امکان توزیع زمانی و مکانی سفر و توسعه صنعت گردشگری، بارها و بارها سبب طرح موضوع ساماندهی تعطیلات در نهادها و سازمان های مختلف شده و مسوولان را در دولت و مجلس برای ایجاد یک ساز و کار مناسب که به بی نظمی موجود سامان ببخشد، به عرصه بحث و ارائه طرح های مختلف کشانده است. اما یکی از این طرح ها که با توجه به تجارب جهانی و الگوی موجود در دیگر کشورها طی سال های اخیر به بحث گذاشته شده، کاستن از تعداد روزهای تعطیل مناسبتی و در ازای آن افزایش تعطیلات آخر هفته است؛ قالبی که براساس پژوهش های صورت گرفته در همه کشورها به جز کره شمالی و پاکستان بر نظام تعطیلات حاکم بوده و نتایج مثبتی برای رشد اقتصادی به همراه داشته است.

در یکی از همین تلاش ها، طرح ساماندهی تعطیلات رسمی در اواخر سال 1391، در مجلس شورای اسلامی مورد بررسی قرار گرفت ولی در نهایت به دلایل متعددی به تصویب نرسید. مخالفان تصویب این طرح، حذف بعضی از تعطیلات رسمی را که مبنای مذهبی، ملی یا انقلابی دارند، توجیه ناپذیر دانسته و با اجرایی شدن آن به مخالفت برخاستند؛ از جمله روز تولد و روز مبعث پیامبر اسلام (ص)، روز پانزدهم خرداد ماه، روز 12 فروردین و 29 اسفند. بندهای طرح مذکور به شرح زیرند:

- تعطیلات رسمی قطعی در تقویم کشور عبارت است از روزهای اول، دوم، سوم و سیزدهم فروردین، عیدفطر و روز بعد آن، عیدغدیر، عیدقربان، نیمه شعبان، بیست و هشتم صفر، بیست و یکم رمضان، نهم و دهم محرم، بیست و دوم بهمن، چهاردهم خرداد، اربعین حسینی و سیزدهم رجب.

- روز ولادت و شهادت امام رضا (ع) در شهر مشهد و روز شهادت امام جعفر صادق (ع) و حضرت زهرا (س) در شهر قم تعطیل رسمی است.

طبق این طرح، 9 روز از تعطیلات رسمی کشور شامل 29 اسفند، یک روز از تعطیلات عید نوروز، 15 خرداد، 12فروردین، شهادت امام رضا (ع)، شهادت امام جعفر صادق (ع) و شهادت حضرت زهرا (س)، عید مبعث و ولادت پیامبر حذف شده بودند.

ساماندهی تعطیلات معطوف به تعطیلات دو روز آخر هفته و کاستن از تعداد روزهای تعطیل رسمی، با توجه به تجارب آزموده شده در جهان و با اتکا به تحقیقاتی که در ایران و سایر کشورها انجام شده، مساله ای حائز اهمیت است که به دلیل برخی اختلاف نظرها و ورود بحث های اعتقادی و ارزشی ضمن پرداختن به آن، به محاق رفته است. اما در برهه ای که کشور نیازمند رشد اقتصادی است و در شرایطی که شاخص های کسب و کار در ایران در مقایسه با میانگین های جهانی از وضعیت مطلوبی برخوردار نیستند، توجه به این موضوع می تواند بسیار کارگشا باشد؛ بحثی که در نگاه اول تلاشی ناچیز برای حل بی نظمی های موجود در سیستم تعطیلات کشور به شمار می رود اما در واقع تغییری است که مسائل زیادی را تحت الشعاع قرار می دهد و از طریق آن هم می توان به اصلاح سیستم مدیریتی و افزایش بازده کاری کارکنان، افزایش رضایت شغلی و سلامت روان جامعه و همچنین به تحرک بخش های زیادی از اقتصاد به واسطه رونق صنایع تفریحی و گردشگری دست یافت.

« دنیای سفر » این نوشته را از « دنیای اقتصاد » آورده است. واکاوی، پی گیری، نگارش و آفرینش، شایسته سپاسگزاری است.
1