در سال 95 تعیین تکلیف نهایی مراکز نگهداری گوزن زرد در دستور کار گروه پستانداران سازمان حفاظت محیط زیست قرار دارد.
گروه پستانداران سازمان حفاظت محیط زیست یکی از گروه هایی است که نسبت به آن حساسیت های زیادی وجود دارد. دست به دست شدن تصویر زایش یا مرگ پستانداران در معرض خطر و انواع پروژه های بین المللی که در خصوص حفاظت از گونه های مرتبط با این رده بندی صورت می گیرد؛ موجب شدند تا «دنیای سفر» گروه پستانداران را در اولویت گزارش های خود در سال 95 قرار دهدو از سید محمد نصرتی رئیس این گروه از او اهم برنامه های سال جاری را جویا شود.
ساماندهی مراکز تکثیر یکی از مهم ترین برنامه های سال جاری سازمان حفاظت محیط زیست است که نصرتی با بیان آن گفت: در سال 86-87 بسیاری از مراکز تکثیر تحت عنوان «تکثیر در اسارت» برای گونه های در معرض خطر بدون ضابطه و مطالعه کافی تاسیس و اعتبارات بالایی برای آن نیز هزینه شد. یکی از نمونه های این کار محصور کردن گورخر ایرانی در پارک ملی خارتوران در یک مساحت 700 هکتاری بود. از آن زمان ما درگیر مسائلی در این مراکز هستیم زیرا بسیاری از آنها از استانداردهای لازم برای نگهداری برخوردار نیستند؛ به عنوان مثال چنانچه نیاز به زنده گیری یا درمان باشد امکاناتی وجود ندارد.
وی افزود: در کشور نزدیک به 10 مرکز وجود دارد که باید ساماندهی در آنها صورت گیرد. در سال گذشته نیز اقداماتی در این خصوص صورت گرفت که در سال جاری قصد توسعه آنها را داریم زیرا در بسیاری از موارد اهدافی که بر اساس ان مرکز تکثیر شکل گرفته محقق نمی شود و به خاطر درون آمیزی و... شکل و شمایل گونه تغییر کرده و یا خوی آن به سمت اهلی شدن میل می کند.
نصرتی افزود: ساماندهی این مراکز نیاز به اعتبارات زیادی دارد نظیر اینکه باید نیرویی از این سازمان برای حفاظت فیزیکی داشته باشد اما از انجا که اعتبارات محدود است این مراکز به هدفی که بایستی برسند، نمی رسند.
وی درباره اولویت های ساماندهی این مراکز گفت: سال گذشته با توجه به اینکه برنامه عمل گوزن زرد تکمیل شد اولویت بر روی مراکز نگهداری گوزن زرد قرار گرفت که تا حدودی نیز در این امر موفق بودیم به طوری که این گونه در برخی سایت هایی که نیاز نبود جابجا و یا تعدیل شد. به عنوان مثال مرکز گوزن زرد در خراسان شمالی به واسطه اینکه زیستگاه این گونه تلقی نشده و از سوی دیگر با سوءتغذیه مواجه بودند تعطیل و گوزن ها به مراکز دیگر منتقل شدند. در ایلام نیز به لحاظ عددی با رشد قابل توجه گوزن زرد در اسارت مواجه بودیم اما با رشد تعداد، ممکن بود با معضل مرگ و میر در اثر بیماری مواجه شویم لذا برای پیشگیری تعدادی از گوزن ها به باغ شادی و خوزستان منتقل شده اند. تعطیلی مرکز نگهداری گوزن زرد در کرمانشاه از دیگر اقداماتی بود که صورت گرفت.
رئیس گروه پستانداران درباره برنامه های دفتر خود در سال 95 در خصوص ساماندهی مراکز تکثیر در اسارت اظهار کرد: در سال جاری تعیین تکلیف نهایی مراکز نگهداری گوزن زرد در دستور کار قرار دارد، برنامه ساماندهی سال قبل گاه مقارن با ایام بارداری گوزن بود که از این جهت ما انتقال آنها را صلاح نمی دانستیم اما در مرداد سال جاری این کار پایان یافته و گورخر و ساماندهی آن را در برنامه خود می گنجانیم.
وی اضافه کرد: پیشنهادی مبنی بر تاسیس یک مرکز موقت گورخر داده شده تا با انتقال و یک مراقبت دو هفته ای در طبیعت رها سازی شوند و احیای مجدد جمعیت گور در پارک ملی کویر را داشته باشیم. در این راه ممکن است بخشی از جمعیت گورخر از پارک ملی خارتوران، کالمند و گوراب و کرمان صورت می گیرد.
نصرتی با بیان اینکه قصد نداریم بی محابا جمعیت ها را جابجا نکنیم، تصریح کرد: تاسیس سایت ها در این سال ها بسیار راحت بوده اما با افتتاح به فراموشی سپرده می شد؛ موضوعی که موجب دشواری ساماندهی شده است.
وی درباره برنامه های دیگر این دفتر در سال 95 گفت: نقشه راه گربه سانان از دیگر موضوعات مورد پیگیری است؛ درباره نقشه پلنگ به واسطه تهیه شدن برنامه عمل به صورت جداگانه فعالیت می شود. اما در خصوص ردیابی، زیست شناسی و اکولوژی سیاه گوش در قزوین و گربه شنی در استان های خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان، سمنان، اصفهان و یزد فعالیت های در دست اقدام را طراحی کرده ایم.
رئیس گروه پستانداران در پاسخ به این پرسش که آیا برنامه ای در خصوص گربه پالاس نیز در سال جاری فعالیتی صورت می گیرد، اظهار کرد: این گونه در برنامه امسال ما نمی گنجد. در دوره ای که تحریم بودیم و همچنان شاهد اثرات آن هستیم با مشکل تبادلات ارزی مواجه بوده و هستیم. این امر موجب مشکلاتی در تهیه گردنبند برای ما شده است به طوری که حتی اگر پول آن تهیه شود اما برای خرید و انتقال وجه مشکل خواهیم داشت. چنین مسائلی موجب کندی در روند فعالیت ها و در خصوص سیاه گوش و پالاس به واسطه جثه کوچک آنها شده است.
پرداختن به گرگ به واسطه تعارضی که با انسان دارد از دیگر موضوعات مورد توجه از سوی دفتر پستانداران به گفته نصرتی بود که با بیان آن گفت: استان های همدان، زنجان و اردبیل به واسطه تخریب زیستگاه گرگ با این گونه نسبت به سایر مناطق درگیری بیشتری دارند که امیدواریم با انجام کار فراسازمانی و فرابخشی مسائل آن مرتفع شود. بر اساس مطالعات صورت گرفته در همدان محل تجمع گرگ ها در مراکز دپوی زباله هاست که این امر احتمال درگیری با روستا را بالا می برد.
وی درباره خرس قهوه ای به عنوان دیگر موضوع مورد توجه دفتر پستانداران تصریح کرد: مطالعات خرس قهوه ای و تعارضات آن از سال 94 شروع شده و برنامه عمل آن در حال تدوین شدن است و امیدواریم به یک نقشه راه علمی برای حفاظت از این گونه برسیم.
طاعون نشخوارکنندگان و مقابله با آن از دیگر موضوعاتی بود که خبرنگار دنیای سفر درباره آن از نصرتی پرسید و وی در این باره گفت: منتقل شدن بیماری از طریق دام و راه مقابله با آن یعنی واکسیناسیون مشخص است. اما میزان واکسن ها نسبت به دام ها کمتر است و در این باره باید اولویت گذاری هایی صورت گیرد.
وی ادامه داد: برای رفع این معضل گفت و گوهایی میان دامپزشکی و سازمان محیط زیست صورت گرفته است و قرار است تفاهم نامه ای در این خصوص نیز امضا شود.
گفته های نصرتی نشان دهنده شروع برنامه های اقدام درباره گونه هایی است که تاکنون توجه کمتری نسبت به آنها صورت گرفته است. با این حال باید منتظر ماند و دید با توجه به برنامه های دفتر حیات وحش در خصوص فهرست قرمز ملی، به چه میزان اعتبارات برای رده بندی مختلف گونه ها در نظر گرفته شده و تا چه زمان این برنامه های اقدام به زمین عمل خواهد رسید.
