رضایت 80 درصدی گردشگران ورودی نه به واسطه ارائه خدمات کیفی و تنوع محصولات بلکه به سبب یک اثر روانی و بدون تلاش و برنامه ریزی هدفمند دست اندرکاران سفر و گردشگری کشور به وقوع می پیوندد.
تا به اکنون، انتظار پایین و ذهنیت نادرست و منفی بسیاری از گردشگران ورودی از کشور ایران به واسطه ایجاد همین اثر روانی، نتیجه را به طور کاملا اتفاقی به سود گردشگری ورودی کشور چرخانده است. اما نباید فراموش کرد که این وضعیت همیشه اینگونه نخواهد ماند و با افزایش و ارتقا گفتمان های بین المللی ایران با سایر کشورهای دنیا، روزی فرا خواهد رسید که انتظارات شکل گرفته در ذهن گردشگران متناسب با واقعیات کشور بوده و آنگاه دیگر خلا اطلاعاتی و برداشت های نادرست قبل از انجام سفر، جای خالی کیفیت و خدماتی را که در سطحی پایین تر از استاندارد جهانی به گردشگران ارائه می شود، نخواهد گرفت.
برای توسعه گردشگری ورودی باید ایران را به عنوان مقصدی گردشگر پذیر از ورای نگاه گردشگران دید و شناخت. دستیابی و تلاش برای جمع آوری اطلاعاتی نظیر مجموعه نیازها، انگیزه ها، اهداف، خواسته های گردشگران و نوع خدمات دریافتی مورد نیاز آنها تا جایی که با ارزش ها و فرهنگ کشور و مقاصد گردشگری در تناقض نباشد، ضرورتی است که برای بهبود برنامه ریزی، مدیریت و توسعه گردشگری ورودی نباید نادیده انگاشته شود.
مزیت های گردشگری ورودی
گردشگری ورودی، به عنوان بخشی از گردشگری بین المللی، اخیرا مورد توجه مسئولان و دست اندرکاران این بخش قرار گرفته است. مزایای اقتصادی حاصل از آن، تورگردانان، آژانس های خدمات مسافرتی و حتی افراد مستقلی نظیر راهنماهای گردشگری را به تکاپو انداخته تا گردشگران بیشتری را برای بازدید به ایران جذب کنند.
گردشگری ورودی مزایای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی بسیاری به دنبال دارد. مزایای اقتصادی حاصل از ورود گردشگران خارجی به کشور بسیار چشم گیر است؛ به نحوی که می تواند شاخص های کلان اقتصادی کشور را تحت تاثیر قرار دهد. ورود ارز، اشتغالزایی، توسعه و پیشرفت های ناشی از آن، ایجاد منبعی برای افزایش درآمدهای مالیاتی کشور، خلق چشم اندازی دلگرم کننده برای سرمایه گذاران و بسیاری دیگر تنها بخشی از مزایای اقتصادی گردشگری ورودی است.
حضور گسترده گردشگران بین المللی در ایران، القا کننده تصویری عینی از امنیت کشور در سطح جهانی است و این تنها یکی از کوچکترین و تاثیرگذار ترین مزایای سیاسی آن است.
از طرف دیگر، نباید فراموش کرد که میزبانان گردشگران بین المللی و یا مردمان جوامع گردشگرپذیر نیز از مزایای اجتماعی و فرهنگی قابل توجهی برخوردار خواهند شد. افزایش سطح آگاهی و آشنایی مردمان این کشورها با فرهنگ و استانداردهای اجتماعی، سیاسی و فرهنگی زندگی جوامع گردشگر فرست، تکنولوژی های روز و مهمتر از همه حذف موانع و شکاف های ارتباطاتی بین ملت ها از جمله مزایای ورود گردشگران خارجی به کشورهای مختلف است.
چشم انداز روشن گردشگری ورودی
بر اساس آخرین گزارش های سازمان جهانی جهانگردی، گردشگری بین المللی ورودی رشدی برابر با 4.3% در سال 2014 داشته است؛ آمریکا، آسیا و اقیانوسیه و خاورمیانه به ترتیب از بیشترین میزان رشد در این حوزه برخوردار بوده اند.
سهم کشور ایران در سال 2014 از تعداد گردشگران ورودی 2.9 % و از درآمد حاصله 5.2 % بوده است. همچنین سازمان جهانی جهانگردی پیش بینی کرده است که تا سال 2030 سهم بخش جنوب غرب آسیا از گردشگران بین المللی که ایران نیز در آن قرار می گیرد، 10.3 % خواهد بود.
آخرین گزارش شورای جهانی سفر و گردشگری در سال 2014، سهم کلی سفر و گردشگری را در تولید ناخالص ملی کشور 6.3% اعلام کرده است و پیش بینی می شود در سال 2025 این سهم به 7.8% خواهد رسید. بر طبق همین گزارش در سال 2014 ایران از نظر سهم سفر و گردشگری در تولید ناخالص ملی در کنار 184 کشور دیگر در جایگاه 40 ام قرار گرفته است. به این نکته نیز باید اشاره کرد که کمتر از 10% اثرات گردشگری و سفر بر تولید ناخالص ملی کشور، متعلق به مخارج بازدید کنندگان خارجی است.
بازار هدف گردشگران ورودی کشور از چه ویژگی هایی برخوردار است؟
بیش ترین تعداد گردشگران ورودی به ایران از منطقه ی خاورمیانه و اروپا بوده است؛ آسیای شرقی و اقیانوسیه، آمریکا و آفریقا در رده های بعدی قرار می گیرند. به عنوان مثال در بخش آسیای شمال شرقی، چین، و در بخش اقیانوسیه، استرالیا بیشترین تعداد گردشگران را به ایران می فرستند.
متاسفانه حجم بالایی از گردشگران ورودی کشور، توسط تعداد اندکی از تورگردانان مطرح کشور پذیرفته و حجم بالایی از عایدی ها در اختیار آنها قرار می گیرد. به دنبال این موضوع، هتلداران نیز تمایل به همکاری بیشتری با این مجموعه ها دارند. بدین ترتیب آژانس های مسافرتی نوپا شانس کمی در جذب این تعداد از گردشگران خواهند داشت و این چرخه ی معیوب در فصول پر مسافر بیشتر به چشم می آید.
در گزارش مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، کشور عراق از نظر تعداد در سال 2013 اولین کشور گردشگر فرست به ایران بوده است؛ البته عواید و منافع اقتصادی آنها ناچیز بوده و غالبا با اهداف مذهبی دست به سفر زده اند.
بخش عمده ای از سفرهای ورودی به ایران با اهداف تفریحی و مذهبی (بیش از 90%) و مابقی آن با اهدف تجاری و یا بازدید از اقوام و دوستان صورت می گیرد. انگیزه های گردشگران از سفر به ایران متفاوت بوده و به عوامل بیرونی و درونی بسیاری بستگی دارد اما زمانی که پای صبحت گردشگران ورودی و به ویژه گردشگران غربی می نشینیم، متوجه می شویم که اصلی ترین انگیزه ی آنها از سفر به ایران بازدید از اماکن تاریخی و فرهنگی و سپس انگیزه های فردی و اجتماعی است. آنها به دنبال بسط و توسعه دانش خود در مورد ایران هستند و می خواهند حقیقت مقصد ایران را فراتر از تصاویری که در رسانه ها ارائه می شود، کشف کنند.
برنامه ریزی موثر، از شناخت ویژگی ها و انگیزه های گردشگران ورودی محقق می شود
تا به حال هیچ تحقیق سراسری و دقیقی در خصوص شناسایی ویژگی ها و انگیزه های گردشگران ورودی از طرف مراجع ذیربط انجام نشده است. از آنجایی که ویژگی ها و سطوح انگیزشی ملیت ها با یکدیگر متفاوت است، این کار از اهمیتی دو چندان برخوردار می شود. نکته ی جالب این است که نیمی از گردشگران ورودی از طریق اینترنت، مطالعه کتاب و نشریات با مقصد ایران آشنا شده و در صد کمی به دفاتر اطلاع رسانی گردشگری در خارج از کشور یا تبلیغات اشاره می کنند.
با مروری بر تحقیقات دانشگاهی انجام شده در بخش ویژگی های جمعیت شناختی گردشگران ورودی، شاهد فراوانی بیشتر آقایان نسبت به بانوان هستیم. رده سنی بالای 35 سال، به ایران بیشتر سفر می کنند و رده سنی بالای 55 سال بیش ترین تعداد گردشگران ورودی به ایران را تشکیل می دهند. می توان گفت جوان ترها بیش تر در قالب گردشگران کوله پشتی به ایران می آیند. در مقابل رده های سنی بالاتر به صورت سازماندهی شده و از طریق آژانس های مسافرتی در مبدا وارد کشور می شوند. هم افراد مجرد و هم متاهل به ایران سفر می کنند و هیچ محدودیتی برای سفر برای این دو گروه وجود ندارد. گردشگران ورودی ایران از نظر شخصیتی افرادی خطر پذیر، با اعتماد به نفس، کنجکاو و ماجراجو هستند.
تورگردانان و آژانس های خدمات مسافرتی بسیاری به سودآور بودن گردشگری ورودی پی برده و سعی دارند در این بازار پر رقابت جایگاهی ویژه برای خود ایجاد کنند. با بررسی وبگاه های تورگردانان کشورهای گردشگر فرست و وبگاه های داخلی (به زبان های خارجی) به این نکته پی می بریم که بسته های سفر بسیار متنوع تر شده اند. در کنار بسته های سفر کلاسیک، بسته های سفر موضوعی نیز ارائه می شوند. همان طور که می دانید گردشگران عموما از طریق کتاب های راهنمای موجود به زبان خود در مورد مقاصد اطلاعات کسب می کنند و ابتدا تمایل به دیدن مقاصدی دارند که در آن کتاب ها ذکر شده است. شهرهای اصفهان، کاشان، یزد، شیراز و تهران از جمله مسیرهای کلاسیک هستند که گردشگران ورودی از آنها عبور می کنند. البته گردشگرانی که برای بار دوم به ایران سفر می کنند، دیگر متقاضی این شهرها نیستند. استان های کرمانشاه، خوزستان، کرمان، آذربایجان شرقی و غربی هم در حال حاضر در لیست بازدید های گردشگران ورودی قرار گرفته اند.
این گردشگران عمدتا بیش از دو هفته در ایران اقامت دارند. هزینه بسته های سفر جامع به ایران برای تورهای 15 روزه به بالا، بین 2000-3000 یورو است. افرادی که به ایران سفر می کنند از درآمد قابل تصرف بالایی برخوردارند زیرا ایران مقصد ارزانی برای آنها نیست؛ این در حالی است که کیفیت خدماتی که این افراد دریافت می کنند نیز در حد قابل قبولی نیست و گاها دیده شده است که حتی آژانس های طرف ایرانی به تعهدات خود عمل نکرده اند. گروهی از گردشگران ورودی نیز برای کاهش هزینه های سفر خود به صورت کوله پشتی سفر می کنند و به جای اقامت در هتل ها از خانه های مردمان مهمان نواز ایرانی استفاده می کنند و یا با اتوبوس های بین شهری و قطار جا به جا می شوند.
