گردشگری در اغلب نشریات کشور به عنوان یک کانال خبری و تحلیلی مستقل مد نظر نیست و حتی همین رویه توجه به آن هم همیشگی نیست و نامنظم است.
رسانه در توسعه و پیشبرد اهداف جامعه نقش موثری دارد و با در نظر گرفتن رویکرد دولت در توجه بیشتر به توسعه گردشگری، انواع رسانه های مکتوب و آنلاین می توانند به این توسعه سرعت دهند. به همین منظور دنیای سفر به بررسی رسانه های داخلی در حوزه گردشگری پرداخته است.
در نگاه اول شاید به نظر برسد رسانه های متعددی در حوزه گردشگری فعال هستند؛ از خبرگزاری ها و روزنامه های رسمی گرفته تا وب سایت ها و پایگاه های خبری و مجلات و گاهنامه ها. اما بررسی بیشتر نشان می دهد که گردشگری در آنها به عنوان یک کانال خبری و تحلیلی مستقل مد نظر نیست و حتی همین رویه توجه به آن هم همیشگی نیست و نامنظم است. به عبارت دیگر موضوع گردشگری در رسانه های مختلف از نگاه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی مورد توجه قرار می گیرد که این یکی از قابلیت های چند سویه گردشگری است.
ایرنا (خبرگزاری جمهوری اسلامی)، گردشگری را در گروه فرهنگی و تحت عنوان میراث فرهنگی و گردشگری، پوشش می دهد. ایرنا با توجه به رسالت دیرین خود همواره در صدد مطرح کردن وعده های مسئولان است. اگر آخرین تیترهای بخش گردشگری را مورد توجه قرار دهیم این نکته بیش از گذشته برایمان ملموس می شود.
اگر بخواهیم به رسانه های منتقد و تحلیلگر در حوزه گردشگری اشاره ای داشته باشیم CHN (خبرگزاری میراث فرهنگی) نخستین رسانه ایست که در ذهن تداعی می شود. اما این رسانه با وجود فعالیت و تاثیرگذاری که در این حوزه داشت بیش از یک ماه از آخرین تاریخ به روز رسانی آن می گذرد و ادامه فعالیت آن روشن نیست.
ایسنا (خبرگزاری دانشجویی ایران) رسانه های فعال در حوزه گردشگری است. انتشار خبرهایی از فعالیت بخش خصوصی از یک سو و تحلیل وعده های مسئولان از دیگر سو مورد توجه این رسانه است. اگر نگاهی به تیترهای آن بیاندازیم نکته ای که جلب توجه می کند انتشار گزارش های میدانی خبرنگاران از فعالیت سرمایه گذاران در حوزه گردشگری است. از فعالیت بخش خصوصی در حوزه بوم گردی، کافه و رستوران گرفته تا ساخت هتل و ورود قطارهای گردشگری. اخبار و تحلیل های ارایه شده در ایسنا، تا حدی صنعت گردشگری را پوشش می دهد.
تحلیل آماری حوزه گردشگری یکی از بخش های مهم خبرگزاری مهر است. البته تا زمانی که بخش میراث و گردشگری در گروه اجتماعی این خبرگزاری فعال بود، گردشگری در صدر اخبار آن جای داشت اما با نقل مکان حوزه گردشگری به گروه فرهنگ اخبار این حوزه رنگ باخت و شاید تاثیر گذشته خود را از دست داده باشد.
دو خبرگزاری ایسنا و مهر، در بخش معرفی جاذبه های گردشگری و پیگیری سوژه های خاص گزارش ها و تحلیل های قابل ذکر ارایه می دهند که تا حدی آنها را از سایر خبرگزاری ها متمایز می کند.
گردشگری در خبرگزاری فارس نیز مدتی مورد توجه بود اما چندیست توجه به محیط زیست و آب و هوا جای آنرا گرفته است و دیگر اخبار تاثیرگذاری از این رسانه از گردشگری منتشر نمی شود مگر معدود خبرهایی که از سوی مسئولان این حوزه داده می شود.
خبرگزاری تسنیم نیز با وجود آنکه حوزه گردشگری و محیط زیست آن در گروه اجتماعی قرار دارد اما بیشترین اخبار آن به حوزه میراث فرهنگی، صنایع دستی و محیط زیست اختصاص یافته و اخبار گردشگری به چشم نمی آید.
سایتهای خبری
سایت های خبری بیش از خبرگزاری های رسمی در حوزه گردشگری، به نقد و تحلیل می پردازند اما حتی آنها که موضوع فعالیت شان نزدیک به گردشگری و یا حتی به طور مشخص گردشگری است، با روال نامنظم و یا سلیقه ای رویدادها و موضوعات گردشگری را پوشش می دهند که همین موضوع تاثیرگذاری آنها را کاهش می دهد.
اما تنها سایت های خبری در حوزه گردشگری فعال نیستند و فعالان مستقل، سایت ها و وبلاگ های خود را دارند که با ارائه نظرات و ایده ها و طرح مفاهیم جدید گردشگری، گاه به منابع اطلاعاتی برای سایر فعالان حوزه گردشگری تبدیل می شوند.
رسانه های مکتوب
روزنامه ها و مجلات مختلفی به حوزه گردشگری بها می دهند که شاید در میان آنها، شاخص ترین توجه را روزنامه دنیای اقتصاد انجام دهد. در این روزنامه خبرهای مرتبط با فرصت های سرمایه گذاری به خوبی پوشش داده می شود و به طور معمول تحلیل هایی از سوی کارشناسان منتشر می کند. انتشار گزارش های تحلیلی از یک سو و بررسی موانع و مشکلات گردشگری از دیگر سو این رسانه را تبدیل به رسانه ای منتقد در این حوزه کرده است.
روزنامه صبح اقتصاد با انتشار دو هفته نامه گردشگری و فرصت امروز با انتشار گزارش و تحلیل های گهگاهی نیز به گردشگری توجه نشان می دهند. هر چند گردشگری در روزنامه های اقتصادی حضور پررنگ تری دارد اما در روزنامه های دیگر، گردشگری عمدتا با تمرکز بر پوشش سوژه های خاص و معرفی جاذبه های گردشگری دنبال می شود؛ برخی ممکن است صفحات ویژه ای برای گردشگری داشته باشند و برخی گردشگری را در کنار سایر حوزه ها پوشش می دهند.
تنها بضاعت روزنامه ای گردشگری کشور، روزنامه توریسم است که به نظر نمی رسد فعالان حوزه گردشگری را قانع کند.
اگر گردشگری را در مجلات پی بگیریم، اوضاع کمی امیدوارکننده خواهد بود. ماهنامه سرزمین من، در میان این مجلات شاخص است و در نقش یک راهنمای سفر، جاذبه ها و دلایل و حتی برنامه سفر به نقاط مختلف ایران را ارایه می دهد. از مجلات دیگر می توان به ماهنامه سفر اشاره کرد که گردشگری را از دید صنعت گردشگری پوشش می دهد و از این حیث در میان سایر نشریات، بهترین است. فصلنامه بوم نیز نگاهی آکادمیک به گردشگری کشور دارد. دیار آشنا اخیر با رویکرد صنعت گردشگری منتشر شده است و ایرانا که شماره جدیدی از آن در سال 94 منتشر نشده اما در شماره های گذشته، موضوعات مختلف گردشگری را پوشش داده است. مجلات دیگری نیز وجود دارند که به نظر می رسد تنگناهای مالی اجازه انتشار منظم را از آنها گرفته است. ضعف همه مجلات گردشگری کشور، نداشتن سایت یا داشتن سایت هایی است که نامنظم به روز رسانی می شوند.
در مجموع می توان گفت با توجه به نقشی که گردشگری در اشتغال زایی، توسعه اقتصادی و فرهنگی دارد، از همین جنبه ها نیز مورد توجه رسانه های داخلی قرار می گیرد و گردشگری کمتر از منظر صنعت گردشگری، مورد توجه قرار گرفته است. با توجه به تعدد بنگاه های فعال در حوزه گردشگری و میزان فارغ التحصیلان این حوزه و اهمیت یافتن گردشگری در توسعه اقتصادی کشور، این انتظار وجود دارد، گردشگری نه در سایه که به عنوان یک موضوع اصلی مورد توجه رسانه ها قرار گیرد.
