دولت بر گشایش های جدید شبکه بانکی سوئیفت تاکید می کند، اما در میان فعالان اقتصادی همچنان اما و اگرهایی وجود دارد.
هنوز مهر موافقتنامه هسته ای یا همان برجام خشک نشده بود که طی مراسمی رسما گشایش یک هزار "ال سی" با حضور رئیس جمهور اعلام شد، خبری که حکایت از لغو رسمی تحریم های ظالمانه در بخش بانکی داشت.
انتشار این خبر در نخستین روز اجرایی شدن برجام زیر سایه سنگین خبرسازی و فشار کنگره امریکا برای جلوگیری از لغو تحریم ها و تلاش آن ها برای اعمال تحریم های جدید هرچند خبر مسرت بخشی بود اما نمی توان از تردیدهای ایجاد شده در فضای اقتصاد ایران غافل شد، تردیدهایی که به تدریج پررنگ تر شد تا جایی که با گذشت پنجاه روز از این این رویداد مهم اقتصادی، روز 16 اسفند هم رویترز از محدودیت بانک های خارجی از معامله دلاری با ایران خبر می دهد و می نویسد "استفاده ایران از سوئیفت همچنان بسیار محدود است."
سوئیفت یک سیستم پیام رسان ارزی در بین واحدهای ارزی بانک های داخلی و خارجی است تا زمینه برای جایگزینی روش های ارتباطی غیراستاندارد کاغذی با یک روش استاندارد شده جهانی فراهم شود، اواخر آذر 1371 بود که بانک مرکزی ایران به عضویت این شبکه پذیرفته شد. اما همکاری ایران با این شبکه بین المللی بعد از اعمال تحریم ها قطع شد.
سیف: همه بانک ها وصل است
ولی الله سیف رئیس کل بانک مرکزی می گوید: امروز همه بانک های ایران به سامانه سوئیفت متصل شده است و همه پیام های بانکی ما از جمله ال سی و مبادلات ارزی از طریق پیام رسان سوئیفت منتقل می شود.
حسین یعقوبی مدیرکل بین الملل بانک مرکزی هم می گوید: پیام های رد و بدل شده بین بانک های ایرانی و سوئیفت زیاد و بی شمار است و این امر نشان می دهد که ما در حال بازگشت به شرایط قبل از تحریم ها هستیم.
علی طیب نیا هم اخیرا اعلام کرده است: سوئیفت از 10 روز قبل برای مبادلات مالی و اقتصادی ما برقرار شده است.
برخی از کارشناسان شرایط این روزهای ارتباط بین بانک های ایرانی با طرف های خارجی را این گونه تحلیل می کنند که پیام ها از کانال سوئیفت منتقل می شود اما بر روی دریافت پاسخ مثبت که همراه با نقل و انتقال پول به ویژه دلار نمی توانند حساب باز کنند.
ال سی ها عملیاتی نمی شود
اسدالله عسکر اولادی عضو اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران می گوید: تعداد زیادی ال سی از طرف ما گشایش شده است اما این گشایش ها به معنی این نیست که در طرف تجاری ما هم عملیاتی شده باشد.
وی اضافه کرد: اصطلاحی در روابط بانکی وجود دارد مبنی بر اینکه بانک ها باید مورد اعتماد بانک های خارجی قرار گیرند و اگر ال سی باز شود و در کشور مقصد هم اعلام و کالا حمل شود بانک مقصد باید هزینه را به طرف تجاری ما بدهد و از ما بگیرد اما چون همدیگر را قبول ندارند ال سی ها عملیاتی نشده است.
عسکراولادی می افزاید: همچنان انتقال ارز میسر نیست زیرا بانک های اروپایی همچنان تحت تاثیر بانک های آمریکایی، رابطه خود را با بانک های ایرانی عادی نکرده اند و بانک های ایرانی را قبول ندارند.
وی افزود: بانک های اروپایی منتظرند تحریم اصلی که جریمه آمریکایی ها وضع شده بر روابط بانکی با بانک های ایرانی است، رفع شود ضمن اینکه بانک های ما هم باید وضع مالی خود را با بانک های اروپایی شفاف کنند.
عسکر اولادی گفت: فقط در دو تا سه مورد که مربوط به لوازم یدکی اتومبیل است، گشایش های ال سی با سوئیفت انجام شده است آن هم به این علت که آن ها ناچار بودند کالای خود را به فروش برسانند. گشایش ها از طرف ما انجام شده اما عملیاتی نشده است که فکر می کنم اردیبهشت سال آینده ارائه خدمات سوئیفت عملیاتی خواهد شد.
محمد لاهوتی رئیس کنفدراسیون صادرات ایران هم معتقد است به طور قطع و یقین سوئیفت باز شده و بانک های ایرانی با خارج شدن از تحریم در فهرست بانک های درج شده در سایت سوئیفت قرار گرفته است.
وی می گوید: تاثیر رفتارهای قبلی آمریکا موجب شده است بانک های اروپایی تا حدودی محتاطانه در مراودات با ایران عمل کنند و در تجارت با ایران کمتر آماده همکاری هستند و تاکنون در این باره سخت تر عمل کردند و کمتر آماده همکاری بودند.
رئیس کنفدراسیون صادرات ایران در این حال می افزاید: در هامبورگ بانک ایران و اروپا فعالیت خود را آغاز کرده است. بانک EIH در هامبورگ هم حدود 50 میلیون یورو بدون هیچ گونه تضامین در اختیار بانک های ایرانی قرار داده است.
لاهوتی می افزاید: در فعالیت خودمان از بانک های ایتالیایی که قبلا با آن ها مراوده داشتیم ایمیلی دریافت کردیم که آماده هر گونه همکاری تجاری با طرف ایرانی هستند و در گشایش اعتبار و ضمانت نامه های بانکی لازم برای تجارت با ایتالیا به عنوان مشتری قدیمی، با فرستادن ایمیل برای همکاری مجدد اعلام آمادگی کردند. اگرچه این ارقام کوچک است اما بیانگر این است که کارها شروع شده و اگر توافقات کارگزاری ها انجام شود نقل و انتقال پول به سرعت اتفاق خواهد افتاد.
فقط بانک های کوچک همکاری می کنند
ناصر ریاحی رئیس اتحادیه واردکنندگان دارو هم می گوید: سوئیفت برقرار شده است اما بانک های کوچکی طرف حساب ما هستند که زیاد کارساز نیست و بانک های مهم دنیا در اروپای غربی و آمریکا، رابطه ای با بانک های ایرانی برقرار نکرده اند. ال سی ها گشایش می شود اما کارگزار ال سی بانک های کوچکی هستند که بیشتر شرکت های فروشنده کالا به ایران در آن حساب ندارند زیرا از زمانی که ال سی گشایش می شود آن بانک باید از روش های سنتی مانند حواله و چک داخلی، پول را به حساب شرکت های فروشنده منتقل کند که تقریبا همانند قبل از اجرای برجام هزینه و زمان صرف می شود.
رئیس اتحادیه واردکنندگان دارو معتقد است: به طور کلی بعد از اجرای برجام تسهیلی برای ما صورت نگرفت پیش از اجرای برجام از طریق صرافی و روش های غیرمتعارف، جابجایی پول انجام می شد و اکنون از طریق نظام بانکی است اما هزینه و مدت اجرا تغییری نکرده یعنی همچنان طولانی و پرهزینه است.
شاید برخی بانک ها وصل نباشد
سید رضی حاجی آقامیری رییس کمیسیون صادرات اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران می گوید: ممکن است برخی بانک ها هنوز کارگزار سوئیفت نشده باشند که در مدت زمان معین این اتفاق خواهد افتاد. دو تا سه هفته زمان صرف شد تا ارتباط بانک های ایرانی برای بهره مندی از خدمات سوئیفت دوباره برقرار شود و اکنون در جاهایی که راه اندازی دوباره فرآیند سوئیفت انجام شده است مبادلات ارز هم انجام می شود و هیچ مشکلی در این زمینه وجود ندارد.
آقامیری اضافه کرد: صادرکنندگان زیادی در کمیسیون صادرات اتاق ایران عضویت دارند و با اطلاعی که از این فعالان دارم مشکل سوئیفت برطرف شده و ال سی با استفاده از سوئیفت گشایش شده است و این گشایش ها ادامه دارد.
مشکل با بانک های ایرانی است
حمیدرضا صالحی در نائب رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران با اشاره به اتصال مجدد بانک های ایرانی به سامانه سوئیفت گفت: در این زمینه مشکلی از طرف خارجی ها نیست بلکه بحث امروز ما برقراری ارتباط با بانک های ایرانی است. ما مواردی را از سوئیفت در خارج از کشور با بانک های خارجی استفاده کرده ایم ولی برای ارتباط با بانک های ایرانی نیاز به سوئیفت داریم.
صالحی با بیان اینکه سوئیفت ابزاری است که بر اساس استانداردهای بین المللی نقل و انتقال پول را انجام می دهد، می گوید: برای اجرای سوئیفت در فضای بعد از برجام نیازمند عزمی جدی در همه بانک ها و نهادهای مالی در داخل برای هماهنگی با نهادهای مالی بین المللی هستیم.
صالحی در پاسخ به این سئوال که انتظار شما به عنوان بخش خصوصی از دولت چیست؟ می گوید: همانطور که دولت در اجرای برجام متمرکز و خوب عمل کرد و آقای ظریف فرماندهی منسجم وخوبی در این زمینه داشت، از دولت تمنا داریم ظریف اقتصادی را نیز معرفی کند تا بتواند حرکت متمرکز در زمینه اقتصاد داشته باشد.
جلال پور: در اصل قضیه شکی نیست
محسن جلال پور رئیس اتاق بازرگانی ایران هر چند همصدا با مسئولان دولتی می گوید از همان ابتدا و روز اول اجرای برجام، امکان اجرایی شدن ال سی برای تجار و بازرگانان ایرانی فراهم شده است اما در این حال در خصوص اعتراض تشکل های صادراتی در خصوص مشکلات نقل و انتقال پول می گوید: بعضی از بانک های ما سال ها از سوئیفت محروم بودند و ارتباطی با شبکه بانکی دنیا نداشتند از این رو روند هماهنگ کردن، وصل شدن و استفاده از امکانی که اکنون وجود دارد برای بانک های مختلف بر اساس آنچه که خود را با وضع روز دنیا تطبیق داده اند متفاوت است.
رئیس اتاق ایران می افزاید: بعضی از بانک های ما مانند بانک صنعت و معدن و بانک سامان از همان روز اول اجرای برجام توانستند ال سی گشایش کنند، بانک سامان به سوئیفت وصل بود و بانک صنعت و معدن هم توانست ال سی هایی گشایش کند اما برخی بانک ها هنوز در حال آماده کردن این روندها در خود هستند.
وی معتقد است؛ امکان برقراری و وصل شدن ارتباطات به ظرفیت ها، توانمندی ها و امکانات نرم افزار و سخت افزاری وابسته است که در نظام بانکی ما به تدریج آمده و خواهد آمد،از این رو در اصل قضیه باز بودن سوئیفت و گشایش ال سی شکی نیست.
« دنیای سفر » این نوشته را از « پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی » آورده است. واکاوی، پی گیری، نگارش و آفرینش، شایسته سپاسگزاری است.
