اولویت ایرانی ها در انتخاب وسیله حمل و نقل سفر

فراهم کردن وسایل حمل و نقل و سیستم جا به جایی مناسب و استاندارد، از مهم ترین ارکان توسعه صنعت گردشگری است.

در سال 2011، 12 میلیون و 566 هزار نفر از طریق هوایی، 43 میلیون و 983 هزار نفر با وسایل حمل و نقل زمینی و 571 هزار نفر از راه آبی در داخل کشور سفر کرده اند که این آمار با برآورد اولیه ای که در این مورد می توان داشت همخوان است؛ در واقع پیش از آمارگیری هم می توان به صورت عینی متوجه شد که قسمت اعظم جا به جایی ها و مسافرت ها در داخل کشور از طریق زمینی و با وسایل حمل ونقل زمینی از جمله قطار، اتوبوس و خودروهای عموما شخصی انجام می شود.

سیستم حمل و نقل پیشرفته و استاندارد، یکی از پیش شرط ها و از منظری دیگر یکی از نمادهای توسعه یافتگی است که به عنوان یکی از زیرساخت های اساسی همواره مورد توجه قرار می گیرد. یک سیستم حمل و نقل گسترده و پیشرفته، امکان انجام مراودات و مبادلات را در حداقل زمان، با کم ترین هزینه و بالاترین سطح ایمنی و استاندارد فراهم می سازد که در نهایت به کاهش هزینه ها، دسترسی آسان تر برای عموم و ارتقای بسیاری از شاخص های توسعه یافتگی می انجامد.

به همین صورت هم در صنعت گردشگری، با توجه به اینکه مسافرت منوط به رفتن از یک مبداء به یک مقصد مشخص است، بدیهی است که بدون وسیله حمل و نقل مناسب اساسا سفر قابل انجام نخواهد بود؛ بنابراین فراهم کردن وسایل حمل و نقل و سیستم جا به جایی مناسب و استاندارد، از مهم ترین ارکان توسعه صنعت گردشگری است که باید مورد توجه دولت ها قرار گیرد. جغرافیای هر منطقه، دسترسی به منابع انرژی و تکنولوژی و سیاست های کلان هر کشور تعیین کننده تمرکز و سرمایه گذاری بر نوع یا انواع خاصی از زیرساخت های توسعه ای حمل و نقل است که در نهایت تعیین کننده قیمت و هزینه استفاده از این وسایل و تعداد سفرهای انجام شده با هر یک از این وسایل است.

برای مثال در مناطق کوهستانی که مسیرهای صعب العبور دارند، توسعه حمل ونقل هوایی معقول تر به نظر می رسد و در مناطق ساحلی و کشورهایی که به صورت جزیره ای یا مجمع الجزایری هستند، حمل ونقل آبی شانس بیشتری برای توسعه می یابد. از سوی دیگر از آنجا که بخش عمده ای از هزینه سفر به بخش حمل ونقل اختصاص می یابد، انتخاب نوع این وسیله برای مسافران به ویژه در سفرهای خانوادگی بسیار حائز اهمیت است.

گرچه همان طور که در ابتدا اشاره شد حجم غالب سفرها در ایران به دلیل جغرافیا و نیز عدم توسعه درخور صنعت هوایی و حمل و نقل آبی با وسایل حمل ونقل زمینی صورت می گیرد، خوب است که با محاسبه هزینه ها و زمان جا به جایی با هر یک از این وسایل، با در نظر گرفتن یک مسیر سفر به عنوان نمونه، به مقایسه هزینه سفر از هر یک از طرق موجود پرداخته و علت این فراوانی را بررسی کنیم.

برای این منظور مسیر تهران و اهواز را به عنوان یکی از مسیرهای پرتردد در نوروز در نظر می گیریم. مسیر جاده ای میان این دو شهر تقریبا 827 کیلومتر برآورد می شود که اگر قرار باشد با یک وسیله نقلیه جاده ای که در این نمونه پراید در نظر گرفته شده هزینه مصرف سوخت را محاسبه کنیم با توجه به بنزین لیتری هزار تومان و میانگین مصرف پراید در هر صد کیلومتر، چیزی در حدود 60 هزار تومان هزینه و میانگین زمان رسیدن به مقصد نیز 9 ساعت محاسبه می شود که البته این میزان هزینه بدون در نظر گرفتن هزینه های جانبی و محاسبه استهلاک وسیله نقلیه است.

اما اگر انتخاب شما برای جا به جایی میان این دو شهر قطار سبز چهار نفره باشد، قیمت بلیت برای هر نفر 70 هزار تومان است و حدود 15 تا 17 ساعت طول می کشد تا به مقصد برسید؛ همین طور وسیله دیگری که می توانید انتخاب کنید، هواپیما است. بلیت هواپیما در مواقع عادی و در این مسیر 136 هزار تومان است که البته در ایام نوروز با توجه به افزایش میزان تقاضا بعضا تا 200 هزار تومان و حتی بیش تر از آن نیز صعود می کند که البته شما نهایتا با صرف زمانی کمتر از یک ساعت طی مسیر کرده و به مقصد خواهید رسید.

با توجه به این ارقام و بدون در نظر گرفتن هزینه و فایده و صرفا با احتساب هزینه نقدی و دقیقا آن چیزی که بیش از همه برای اکثر خانواده های ایرانی مهم است، به نظر می رسد سفر کردن با خودروی شخصی مقرون به صرفه تر است و این در حالی است که آمار مربوط به شمار سفر بر حسب نوع حمل و نقل که در ابتدای گزارش آمد نیز بیانگر همین مدعا بود.

اما این یک روی قضیه است و روی دیگر آن مربوط می شود به آمار تلفات جاده ای و سوانح هوایی. بدیهی است که با توجه به بیشتر بودن تعداد سفرهای زمینی آمار مربوط به سفرهای زمینی بیشتر باشد اما به صورت میانگین مشاهده می شود که آمار تلفات جاده ای در ایران بسیار بیشتر از تلفات هوایی است که این مساله بر پرریسک تر بودن سفر با وسایل حمل و نقل زمینی و به صورت خاص خودروهای شخصی و اتوبوس ها حکایت دارد.

با این حال با استناد به آمار، آنچه مسلم است این است که در نوروز امسال نیز، بیشتر خانواده ها سفر با خودروی شخصی را به استفاده از دیگر وسایل نقلیه ترجیح دهند که در این میان نقش سیاستگذاران و مسوولان اجرایی کشور برای ارتقای ایمنی جاده ها، ایمنی و استاندارد خودروها و افزایش امکانات دیگر حمل و نقل که از ایمنی بیشتری برخوردار هستند بسیار مهم است.

در واقع با نوسازی و توسعه سیستم حمل و نقل هوایی و ریلی، نه تنها هزینه ها تعدیل می شود که با کاهش طول سفر در سفرهای ریلی و افزایش ایمنی در سفرهای هوایی، عده بیشتری این وسایل را برای مسافرت خود برمی گزینند؛ البته در این میان، قیمت سوخت نیز نباید از نظر دور بماند.