سرپرست هیات باستان شناسی "بررسی محدوده اجرای طرح گرمسیری در سرپل ذهاب" از شناسایی محوطه های تاریخی 9 هزارساله در سرپل ذهاب و تخریب 3 مورد از آن ها بر اثر عبور کانال آب خبر داد.
به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری؛ سرپرست هیات باستان شناسی "بررسی محدوده اجرای طرح گرمسیری در سرپل ذهاب" هدف از اجرای بررسی باستان شناختی محدوده اجرای طرح گرمسیری را بررسی و شناسایی مکان های باستانی منطقه و ثبت و ضبط دقیق آن ها برای جلوگیری از تخریب و به حداقل رساندن آسیب های احتمالی طی اجرای پروژۀ گرمسیری و در نهایت گردآوری اطلاعاتی برای انجام مطالعات روشمند در آینده اعلام کرد.
سجاد علی بیگی گفت: کهن ترین آثار شناسائی شده طی پژوهش های پیشین در منطقۀ سرپل ذهاب بقایای استقرار دورۀ پارینه سنگی میانی است که از کاوش کوتاه مدت سال 1961 فرانک هول و کنت فلنری در غار کل داود در ابتدای گذرگاه ورود به دشت سرپل (قلعه شاهین) به دست آمده است (Hole 1962) که بیش از چهل هزار سال قدمت دارد.
به گفته وی در بررسی های خانم کرماجانی نیز محوطه های مختلفی از دورۀ نوسنگی تا به امروز شناسائی شده که حاکی از تداوم زندگی انسان حداقل از 6500 پ.م تاکنون است.
این باستان شناس با اشاره به شروع بررسی های باستان شناسی از اواخر دی ماه سالجاری افزود: با توجه به اهمیت منطقه و ضرورت انجام بررسی های دقیق، بررسی های فشرده ای به انجام رسید و مسیر خطوط لوله و کانال های آبیاری به دقت مورد بازدید قرار گرفت. علاوه بر بازدید و بررسی مسیر لوله و کانال، بررسی در دشت قلعه شاهین تاکنون منجر به شناسائی 50 محوطۀ باستانی از دورۀ نوسنگی میانی به بعد شده که متاسفانه سه مورد از آنها یعنی تپه دماغ سفید در مجاورت روستائی به همین نام در شرق دشت ذهاب، محوطۀ بی نام با کد 037 در جنوب غرب شهر سرپل ذهاب و دامنۀ غار تپانی که توسط فیلیپ اسمیت گمانه زنی شده است به واسطۀ عبور کانال تخریب شده است.
او تاکید کرد: مشکل دیگر اجرای طرح گرمسیری در جنوب شهر سرپل ذهاب، تغییر مسیر بدون اطلاع سامانۀ کانال کشی است که طی بازدید مشخص شد که این اقدام بدون اطلاع قبلی به سازمان میراث فرهنگی صورت گرفته است.
این باستان شناس همچنین اظهار داشت: به طور کلی محوطه های شناسائی شده حاکی از وجود استقرارهایی از هزارۀ هفتم پ.م تا دورۀ اسلامی است که نشان می دهد که منطقۀ سرپل ذهاب حداقل از هزارۀ هفتم ق.م تاکنون دارای استقرار بوده است. با توجه به انجام بررسی های صورت گرفته تاکنون، ضروری است که در برخی از محوطه ها کاوش و گمانه زنی هایی با هدف تعیین عرصه و حریم و شناخت دوره های استقراری به انجام برسد.
وی در ادامه گفت: به رغم اهمیت و قابلیت های بسیار چشمگیر مناطق غربی استان کرمانشاه اطلاعات باستان شناختی ما در این مناطق محدود به چند بنا و اثر تک افتاده و مجموعه باستان شناختی چون قلعه یزدگرد و تاق گرا است. علاوه بر این ها نقوش برجستۀ سلطنتی هزاره های دوم پ.م، گوردخمۀ دکان داود و نقوش برجسته و کتیبه های دورۀ اشکانی اطلاعات مهم و ارزشمندی در اختیار ما قرار داده است.
علی بیگی افزود: با این حال این مکان ها و محوطه های ارزشمند به اضافۀ قلعه گبری، اتاق فرهاد و زیج منیژه ساختارها و آثار مشهود در منطقه هستند و از سایر مکان ها و محوطه ها چون گورستان ها، محوطه های استقرار کوچک و بزرگ دوره های مختلف، محوطه های دورۀ پارینه سنگی و سایر آثار و بقایای کمتر مشهود در منطقه اطلاع چندانی در دست نیست.
به گفته این باستان شناس این محدوده از گذشته تاکنون مورد توجه مستشرقین، پژوهشگران و باستان شناسانی چون سر هنری راولینسون، اوژن فلندن و پاسکال کُست، ارنست هرتسفلد، رومن گیرشمن، لوئی واندنبرگ، فرانک هول و کنت فلنری، سعید گنجوی، مسعود گلزاری، ناصر نوروززاده چگینی، شهین کرماجانی، یوسف مرادی و عباس رضائی نیا قرار گرفته و هر یک اطلاعات مهمی از باستان شناسی این مناطق در اختیار قرار داده اند. پس از انقلاب اسلامی بررسی و شناسائی منطقه طی دو فصل در سال 1384 و 1385 به سرپرستی خانم شهین کرماجانی به انجام رسیده و پیش از پژوهش های میدانی ایشان نیز بررسی های جسته و گریخته ای توسط ادارۀ کل باستان شناسی و مرکز باستان شناسی به سرپرستی زنده یاد سعید گنجوی به انجام رسیده است.
این باستان شناس تاکید کرد: با این حال به نظر می رسد که با توجه به ماهیت بررسی های عمومی که طی چند دهه گذشته در منطقه انجام شده است، بررسی و شناسائی دقیق تر منطقه با هدف کشف تمامی شواهد و بقایای باستان شناسی که در چشم انداز منطقه پراکنده و قابل مشاهده هستند، پیش از انجام هرگونه طرح عمرانی و توسعه ای ضروری است. محدودۀ اجرای بررسی و شناسائی پروژۀ گرمسیری در شبکه های 10-4 شامل دشت های ذهاب، قلعه شاهین، بشیوه و پاتاق در شهرستان سرپل ذهاب و نواحی شمال و شمال شرق شهرستان قصر شیرین است که شامل حدود 60 هزار هکتار از اراضی قابل کشاورزی این مناطق را در بر می گیرد.
براساس بند ج ماده 114 قانون برنامه 5 ساله چهارم تمامی وزارتخانه ها، سازمان ها و موسسات دولتی موظفند قبل از اجرای طرح های عمرانی گسترده و در مرحله امکان سنجی و مکان یابی نسبت به انجام مطالعات فرهنگی-تاریخی میراث فرهنگی در آن خصوص اقدام کنند و در طراحی و مکان یابی طرح های یاد شده نتایج مطالعات را رعایت کنند.
