با اینکه در ایران از سال 82 ساخت، نگهداری و تعمیر قطارهای زیرزمینی شروع شده اما هنوز در این صنعت مشکلاتی وجود دارد که ایران را به تولید مشترک وادار می کند.
یکی از بزرگ ترین مشکلات پیش روی مترو در ایران توجیه پذیر نبودن تولید انبوه است. پیش بینی برخی کارشناسان گویای آن است که ایران در 10 سال آینده می تواند در ساخت سیستم رانش قطارهای زیرزمینی اقدام کند.
در استان تهران خدمات مربوط به قطارهای زیرزمینی به شرکت واگن سازی تهران واگذار شده که این شرکت از سال 82 تاسیس و از همان سال خدمات تعمیر، نگهداری و ساخت قطارهای مورد نیاز استان تهران را بر عهده دارد.
در ادامه امیررضا پیروزمهر، رییس تعمیرات دوره ای شرکت واگن سازی تهران به پرسش های صمت درباره صنعت ساخت قطارهای زیرزمینی پاسخ داده است.
- دستاورد ساخت قطارهای زیرزمینی و روزمینی در کشور شامل چه مواردی می شود؟
در سال های گذشته واگن و قطارسازی در کشور پیشرفت بسیاری داشته و بخش داخلی در کشور توانستند قطارهای روزمینی با کیفیت مناسبی تولید کنند اما در زمینه قطارهای زیرزمینی و مترو تنها این شرکت است که می تواند تولید و ساخت در داخل کشور داشته باشد.
در زمینه قطارهای متروی بین شهری نیز یکی از دستاوردها بومی سازی حدود 55 درصد از قطارهاست. یکی از موضوعاتی که در متروها اهمیت دارد تعمیرات واگن است. اکنون در این زمینه شرکت واگن سازی تهران توانسته پروژه تعمیر و نگهداری کل ناوگان متروی تهران را بر عهده داشته باشد.
- با توجه به اینکه در برخی شهرهای کشور اکنون خطوط مترو راه اندازی شده و به بهره برداری رسیده است، آیا در ساخت قطارهای مورد نیاز در این خطوط همکاری وجود دارد؟
قطارهایی که در خط 2 متروی مشهد اکنون وجود دارد با توان این شرکت راه اندازی شده اما در دیگر استان ها از واگن هایی که در شرکت متروی تهران ساخته می شود، استفاده نمی کنند. در دیگر خطوط متروی کشور این شرکت خدمات دیگری ارائه می دهد که یکی از آن ها تعمیرات است.
- چه پروژه هایی اکنون در شرکت واگن سازی تهران در حال انجام است؟
پروژه هایی که اکنون در این شرکت در حال انجام است شامل ساخت 30 رام قطار فولادی، 35 رام قطار بدنه آلومینیومی، 160 واگن دو طبقه و 30 دستگاه لوکوموتیو برقی می شود که بخش قابل توجهی از آن ها تحویل شده اما پروژه هنوز به اتمام نرسیده و ساخت تعدادی از رام ها و قطارها هنوز ادامه دارد. نکته ای که در این زمینه وجود دارد زمان ساخت و تحویل سفارش های موجود است که پیش بینی می شود زودتر از زمان مشخص شده این پروژه به اتمام برسد و امیدواریم شاهد تاخیر در اجرای پروژه نباشیم.
- ایران توان ساخت دارد اما توان طراحی ندارد، در زمینه متروهای زیرزمینی این موضوع چطور است؟
از جمله موضوعاتی که در صنایع ریلی اهمیت زیادی دارد کشنده قطارهای زیرزمینی، موتور، در و ترمز است که هر کدام از این قطعات استانداردهای پیچیده و خاص خود را دارد. ترمز قطارهای زیرزمینی در دنیا به دست چند واحد تولیدی اروپایی ساخته می شود که به طور تقریبی همه از طریق آن واحدها ترمز قطارهای زیرزمینی را تامین می کنند.
در زمینه کشنده نکته ای که در کشور وجود دارد این است که ایران در این زمینه توانسته با واحدهای دانشگاهی مرتبط ارتباط مناسبی برقرار کند و بر اساس این ارتباط کشنده های قطار در کشور ساخته شده اما هنوز به تولید انبوه نرسیده ایم. همچنین توانسته ایم داخل کشور «در» قطار بسازیم اما در این زمینه نیز هنوز تولید انبوه نداریم.
- چرا ایران نتوانسته محصولات خود در این زمینه را به تولید انبوه برساند؟
اهمیت این سیستم ها در قطارهای شهری بسیار زیاد است و برای استفاده از آن ها باید استانداردهای جهانی رعایت شود. این موضوع باعث می شود ساخت و تولید انبوه در کشور زمان بیشتری لازم داشته باشد. همچنین از دیگر عواملی که باعث شده ایران در این زمینه ها نتواند به تولید انبوه برسد، فناوری مورد نیاز ساخت این تجهیزات است. با اینکه در کشور دستاوردهای زیادی در این زمینه ها کسب شده اما هنوز به فناوری لازم برای تولید انبوه دست نیافته ایم.
- با توجه به اینکه اکنون ایران در شرایط اقتصادی جدیدی به سر می برد و بسیاری از واحدهای تولیدی با استفاده از شیوه همکاری مشترک به انتقال دانش فنی می پردازند، آیا این موضوع به عنوان سیاست تولیدی در زمینه محصولات قطارهای زیرزمینی نیز درنظر گرفته شده است؟
اکنون بیشتر شرکت های واگن سازی در ایران به صورت همکاری مشترک فعالیت می کنند و شرکت «واگن سازی تهران» نیز با یک شرکت چینی که سهام ایران 51 درصد و سهام طرف چینی 49 درصد است، فعالیت مشترک دارد.
اکنون موضوع انتقال دانش فنی در ساخت رام ها و واگن ها انجام شده و بر اساس قراردادهایی که امضا می شود قطارها باید در کشور ساخته شوند تا پیشرفت در این زمینه نیز با سرعت بیشتری حاصل شود و ایران بتواند متکی بر دانش داخلی ساخت را انجام دهد. تاثیری که برداشته شدن تحریم های اقتصادی در این زمینه دارد این است که انجام این پروژه ها بیشتر می شود و انتقال دانش فنی با ضریب بیشتری در کشور ادامه پیدا می کند که این موضوع برای واگن سازها اهمیت بسیاری دارد.
- اگر ایران بتواند در کشور کشنده های مورد نیاز قطارهای زیرزمینی را به تولید انبوه برساند، آیا سفارش ساخت به حدی وجود دارد که تولید آن در کشور توجیه اقتصادی داشته باشد؟
در صنعت ریلی کشنده به لوکوموتیوی گفته می شود که واگن ها را می کشد اما در قطارهای زیرزمینی این کار به صورت رانش انجام می شود و به این دلیل است که پیچیدگی های بیشتری دارد. اگر سفارش ساخت کم باشد تولید سیستم رانش در کشور توجیه اقتصادی نخواهد داشت. پیش بینی توجیه اقتصادی در ساخت و تولید انبوه سیستم رانش قطارهای زیرزمینی برای 10 سال آینده است.
دلیل این پیش بینی نیز کمبود زیرساخت های مترو در شهرهای ایران است. اکنون در ایران به ترتیب استفاده از قطارهای زیرزمینی، تهران، شیراز و مشهد شهرستان هایی هستند که مترو در آن ها وجود دارد و به بهره برداری رسیده است.
این موضوع باعث می شود سطح قراردادها و ساخت واگن در کشور به صورت تولید انبوه، کم باشد در صورتی که در شهرستان های دیگر زیرساخت های قطار زیرزمینی تامین شود و کشور به سمت حمل و نقل با قطارهای زیرزمینی حرکت کند، طبیعی است که تولید انبوه سیستم رانش و دیگر قطعات قطارهای زیرزمینی نیز توجیه اقتصادی داشته باشد. همچنین کاهش زمان حرکت قطارها موضوعی است که می تواند به توجیه پذیر شدن تولید این محصولات و قطعات در کشور کمک کند.
برای مثال اکنون این سیستم از یک شرکت ایتالیایی خریده می شود که بسیاری از کشورهای دنیا این قطعه را از طریق همین شرکت تامین می کنند. در چنین حالتی است که تولید انبوه می تواند توجیه اقتصادی داشته باشد.
« دنیای سفر » این نوشته را از « روزنامه گسترش صمت » آورده است. واکاوی، پی گیری، نگارش و آفرینش، شایسته سپاسگزاری است.