راه نجات فرودگاه ها از خطر تعطیلی

راهکارهایی برای توسعه و رونق فرودگاه های نیمه فعال و ضرورت خودگردان شدن فرودگاه های کوچک و حرکت آن ها به سمت تجاری شدن.

فرودگاه های غیرفعال و زیانده، آمار قابل توجهی از فرودگاه های کشور را تشکیل می دهند و ادامه ساخت و ساز فرودگاه های جدید در کشور در چنین شرایطی، همواره مورد انتقاد کارشناسان حمل و نقل هوایی بوده است.

از میان بیش از 60 فرودگاه موجود در کشور، 54 فرودگاه متعلق به شرکت فرودگاه ها و ناوبری هوایی ایران هستند که به گفته کارشناسان و به اعتراف مسئولان، در این میان برخی فرودگاه ها هفته ای 1 یا 2 پرواز دارند و برخی حتی در حالت نیمه تعطیل به سر می برند، در واقع تعداد فرودگاه های درآمدزای کشور به کمتر از تعداد انگشتان یک دست می رسد.

حسین اسفندیاری، قائم مقام شرکت فرودگاه های کشور در گفت و گو با صمت، راهکارهایی برای توسعه و رونق فرودگاه های نیمه فعال ارائه کرده و بر ضرورت خودگردان شدن فرودگاه های کوچک و حرکت آن ها به سمت تجاری شدن تاکید دارد.

• با وجود همه انتقادها به فرودگاه های زیانده در کشور، چرا ساخت و ساز فرودگاه همچنان ادامه دارد؟

با توجه به وسعت ایران، راه اندازی هر یک از فرودگاه های موجود در مرکز استان ها بنا بر ضرورت توسعه مناطق بوده و حتی ایجاد و توسعه برخی فرودگاه ها، اگرچه موردنظر شرکت فرودگاه ها نبوده اما بر اساس ضرورت توسعه این کار انجام شده است زیرا هر اقدام توسعه ای که قرار باشد در منطقه انجام شود؛ مانند اقدامات تجاری، آموزشی و ... مسیر همه آن ها از فرودگاه می گذرد.

• از نظر شما این توسعه مشکلی ایجاد نمی کند؟

یکی از مشکلاتی که باعث شده تعداد زیادی از فرودگاه های کشور فعال نباشند، به مسئله ناوگان باز می گردد. در حال حاضر ناوگان هوایی ما در کشور، ناوگان ویژه این فرودگاه ها نیست و بیشتر آن ها برای پروازهای متوسط و دوربرد مناسب است در حالی که اگر در این فرودگاه ها ناوگان مناسب زیر 50 نفر داشته باشیم، این ناوگان می تواند ارتباط بین فرودگاه های کوچک و فرودگاه اصلی منطقه را برقرار کند که این مسئله باعث رونق فرودگاه های کوچک خواهد شد.

از سوی دیگر میزان مسافر یا به اصطلاح «لود فاکتور» نیز برای شرکت هواپیمایی اهمیت زیادی دارد که فرکانس پرواز را تعیین می کند و باید توجه کرد که با فرکانس پرواز پایین، پرواز انجام نخواهد شد و زمانی انجام خواهد شد که حداقل 2 پرواز در یک روز، برای یک مقصد مشخص وجود داشته باشد. بنابراین اگر ناوگان کوچک برای فرودگاه های کوچک داشته باشیم، ارتباط فرودگاه ها به صورت منطقه ای برقرار شده و از طریق فرودگاه های بزرگ، امکان دسترسی به همه مناطق کشور فراهم می شود، بنابراین فعال شدن این فرودگاه ها دور از انتظار نیست.

در واقع برای توسعه فرودگاه های غیرفعال باید روی شبکه پروازی کشور کار شود که در کنار آن، نیاز به ناوگان مناسب داریم.

• برخی معتقدند توسعه هوانوردی عمومی می تواند راهی برای توسعه فرودگاه های غیرفعال باشد، نظر شما در این باره چیست؟

در حال حاضر بستر و زمینه هوانوردی عمومی چه در بحث های آموزشی و چه تفریحی و سرگرمی، در تعداد زیادی از فرودگاه ها وجود دارد و همانطور که در فرودگاه های بزرگی مانند اصفهان، شیراز، مشهد، اهواز و تبریز هوانوردی عمومی شکل گرفته و برقرار است، در فرودگاه های کوچک مانند فرودگاه بجنورد، شهرکرد، یاسوج و سمنان نیز هوانوردی عمومی شکل گرفته و در حال انجام است.

• برخی معتقدند واگذاری فرودگاه های کوچک غیرفعال به بخش خصوصی می تواند راهکار مناسبی برای رونق این فرودگاه ها باشد. نظر شما در این باره چیست؟

در بحث رونق فرودگاه ها به هیچ وجه بحث خصوصی و دولتی بودن مطرح نیست، بلکه مسئله تغییر رویکرد مطرح است. در اسناد مربوط به سازمان بین المللی هوانوردی (ایکائو) نیز کم ترین مسئله ای که روی آن تاکید شده خصوصی سازی است. اسناد ایکائو در این زمینه، بر 2 مسئله تاکید دارد؛ یکی مسئله تجاری شدن فرودگاه هاست و دیگری اینکه به سمت خودگردان شدن حرکت کنند. این سیاستی است که در حال حاضر نیز در شرکت فرودگاه ها و ناوبری هوایی ایران پیگیری می شود تا بتوان فرودگاه های موجود در شبکه را به صورت شرکت های مجازی و خودگران درآورد و هدف هر فرودگاه، پوشش هزینه های فرودگاه از راه درآمدزایی باشد، بنابراین لازم است در برخی فرودگاه ها، رویکرد تا اندازه ای تغییر کند.

در واقع در هوانوردی، هیچ گاه مسئله خصوصی سازی مورد تاکید نبوده و اگر به تجربه های جهانی هم نگاه کنید، هیچ گاه عنوان نشده است که خصوصی سازی راه حل رونق فرودگاه است.

حتی حدود 14 سال پیش، وقتی عده ای از متخصصان انجمن بین المللی حمل و نقل هوایی (یاتا) به ایران آمده بودند، این مسئله را مطرح کردند که خصوصی سازی در برخی مناطق دنیا، باعث شده همان خدماتی که فرودگاه ارائه می کرد هم از بین برود.

اگر به اسناد اقتصادی منتشر شده از سوی ایکائو مراجعه کنید، مشاهده می کنید که به هیچ عنوان بر خصوصی سازی به عنوان راه حل توسعه فرودگاهی تاکید نشده، بلکه در این اسناد و سایر توصیه های ایکائو، تمرکز اصلی آن روی خودگردان و تجاری شدن است.

• آیا راهکارهای مورد تاکید در اسناد ایکائو در ایران دنبال می شود؟

چنین مسائلی در حوزه هوانوردی ایران نیز پیشنهاد شده و همین حالا در شرکت فرودگاه ها ارائه راهکارهایی متناسب با این مسائل در دست بررسی است، البته برای برخی از این راهکارها باید پیش زمینه هایی فراهم شود. به عنوان نمونه قوانین مرتبط در زمینه های مالی، اداری، استخدامی باید در ارتباط با شرکت های هواپیمایی ایجاد شود تا بتوان راهکارها را دنبال کرد زیرا فرودگاه ها تابع برخی قوانین عمومی هستند و در این زمینه محدودیت هایی وجود دارد اما همانطور که مدیرعامل شرکت فرودگاه ها و ناوبری هوایی ایران نیز تاکید کرده، برخی رویکردهای مرتبط با توصیه های ایکائو در این شرکت در حال پیگیری است و تلاش می کنیم برخی اختیارات قانونی داشته باشیم تا رویکردهای بیان شده را بتوانیم به طور عملی دنبال کنیم.