گردشگری می تواند منجر به ایجاد آگاهی، تغییر بینش و پایداری رفتار شود.
آرش خیر اندیش، متخصص گردشگری و آموزش محیط زیست در نشست هم اندیشی «توسعه پایدار، گردشگری و محیط زیست» 20 بهمن 1394، اصلاحات عرضی و ملی شدن جنگل ها، مراتع و آب ها را عامل اصلی دور شدن تدریجی جوامع بومی و محلی از اصالت خود دانست و گفت: رشد شهرنشینی، مهاجرت از روستاها و رها کردن زندگی عشایری منجر به گسترش کشاورزی ناپایدار، لطمه دیدن منابع طبیعی و از دست رفتن منابع آبی شده است. حال با جمعیت عظیم شهرنشین و 70 درصدی رو به رو هستیم در حالی که درصد جمعیت روستا نشین و تولیدکننده منابع غذایی کشور تنها 30 درصد است.
وی با اشاره به کارکرد آموزشی گردشگری که تاکنون در دنیا مغفول مانده است، بیان کرد: آموزش های میدانی در فضایی که گردشگری آن را ممکن می سازد، فرصت های بسیاری را برای آموزش در حوزه های مختلف سلامت و بهداشت، محیط زیست، کشاورزی، ورزشی، معماری، تاریخ و فرهنگ های قومی و ... فراهم می سازد.
خیر اندیش در بیان چگونگی فرصت سازی گردشگری در امر آموزش تصریح کرد: گردشگری فرصتی برای تحقق آموزش های میدانی است در حالی که دیگر انواع آموزش، عمدتا تئوریک بوده و در فضاهای غیر میدانی صورت می گیرد. از طرف دیگر تاثیر عمیق تر آموزش های میدانی بر هیچ کس پوشیده نیست.
این متخصص گردشگری و آموزش محیط زیست فرآیند آموزش را دارای 3 مرحله آگاهی، تغییر بینش و رفتار دانست و اظهار کرد: مرحله اول آموزش تنها با آگاهی دادن محقق می شود اما آگاهی به تنهایی کافی نیست. در مرحله بعدی باید بینش افراد تغییر کند. در مرحله بعدی، رفتار افراد اصلاح شده و تغییر می کند و در نهایت رفتار جدید تثبیت می شود و در این مرحله است که می توان گفت آموزش تکمیل شده است.
وی در ادامه اضافه کرد: گردشگری می تواند در هر 3 مرحله آموزش نقش مهمی ایفا کند. گردشگری فرصت زمانی بیشتری را برای تمرین اجرایی و عملی گردشگران فراهم ساخته و این تجارب می توانند منجر به تغییر پایدار رفتار شوند.
خیر اندیش دستاورد چنین آموزش هایی را کمک به باز توانمند سازی جوامع محلی و مهاجرت معکوس از شهر به روستا و زندگی عشایری دانست و افزود: بنا بر نظرات متخصصین، دانش واقعی نزد جوامع بومی و محلی است و آن ها می توانند عاملین اصلی آموزش به گردشگران باشند. چنانچه بتوان فرآیند آموزشی را از جوامع محلی به سمت جامعه شهر نشین جاری ساخت می توان به نتایج مطلوب دست یافت. در این بین دست اندرکاران گردشگری تنها باید واسطه های این فرآیند آموزشی باشند.
وی در پایان بر ارزش ذاتی آموزش اشاره کرد و گفت: با صرف بودجه های عمومی برای آموزش از طریق گردشگری می توان به آموزش های موثرتری در سطوح ملی دست یافت.
