گردشگری می تواند با تربیت شهروند جهانی، ایجاد صلح و تحقق دموکراسی به ترویج حقوق بشر کمک کند.
استاد دانشگاه شهید بهشتی و متخصص حقوق بشر، رضا اسلامی در «نشست هم اندیشی توسعه پایدار، گردشگری و محیط زیست» 20 بهمن 1394، به بیان ارتباط تنگاتنگ گردشگری پایدار و حقوق بشر پرداخت و گفت: گردشگری می تواند در سه سطح به توسعه و ترویج حقوق بشر کمک کند.
این استاد دانشگاه در اولین سطح، مهمترین تاثیر گردشگری بر گفتمان حقوق بشری را تربیت شهروند جهانی دانست و تصریح کرد: در فرآیند تربیت شهروند جهانی، افراد با ارزش ها، آرزوها و آرمان های جهانی آشنا می شوند. از طرف دیگر آنها با مشکلات و چالش های جهانی نیز رو به رو شده و در نهایت آرمان ها و مشکلات جهانی را جزیی از مشکلات و آرمان های خود می پندارند. در گردشگری، ضمن اینکه افراد با فرهنگ ها، ادیان، مذاهب، رنگ ها و نژادهای مختلف آشنا می شوند، در دراز مدت به ارزش های مشترک نیز دست می یابند. به عنوان مثال چالش های محیط زیستی و حفاظت از آن از طریق گردشگری توانسته است به یک آرمان جهانی - بشری در سطح بین المللی تبدیل شود.
رضا اسلامی بیان کرد: گردشگری می تواند موجب گسترش گفتگو میان شهروندان شود. در سیکل مثبت شکل گیری گفتگو، انسان ها به یکدیگر نزدیک می شوند و موضوعات مشترک مطرح می شود در حالی که سیکل منفی عدم گفتگو موجب پیش داوری، تعصب، نفرت، خشونت و در نهایت تبعیض می شود. این در حالی است که به واسطه گردشگری می توان به شکل گیری سیکل مثبت گفتگو کمک کرد. جوامع به واسطه گردشگری و با گفتگوهای مستمر می توانند از حلقه خشونت و افراطی گرایی خارج شوند.
وی در ادامه اضافه کرد: گردشگری موجب آشنایی با تفاوت ها و تنوع ها می شود. یکی از اساسی ترین حقوق بشر، حق متفاوت بودن است. در اثر آشنایی با جوامع و فرهنگ های مختلف، انسان ها به سمت شناسایی و پذیرش تفاوت ها و نه فقط تحمل آنها، حرکت می کنند.
این متخصص حقوق بشر اظهار کرد: تحمل، شناسایی و پذیرش تفاوت ها که می تواند در اثر تحقق گردشگری ممکن شود، به بردباری، مدارا و تساهل میان فرهنگ ها، ادیان و جوامع مختلف کمک کرده و در نهایت از افراطی گرایی و خشونت جلوگیری می کند.
رضا اسلامی افزود: با ترویج گردشگری، نگاه ها و بینش ها تغییر خواهد کرد.
این استاد دانشگاه شهید بهشتی در اشاره به سطح دوم تاثیر گردشگری بر توسعه و ترویج حقوق بشر گفت: گردشگری می تواند به ترویج و تحقق صلح پایدار و همزیستی مسالمت آمیز کمک کند. چه در گردشگری بین المللی و چه در گردشگری داخلی می توان از گردشگری در جهت صلح سازی بهره برد. تنوع و تفاوت های فرهنگی در جوامع مختلف از نظر پوشش، خوراک، آداب و رسوم، ادیان و رفتارها، در اثر گردشگری برجسته شده و توسعه پیدا می کنند و در نهایت شناخته می شوند و همین امر تحمل و مدارای جهانی را بالا برده و همزیستی مسالمت آمیز و صلح جهانی را ممکن می سازد.
وی در ادامه اضافه کرد: نباید با قرائت های رسمی و یکسان از پوشش، خوراک و رفتارهای خاص، دیگر جوامع را تحت فشار گذاشت و به یکسان سازی مجبور کرد. به کار گرفته نشدن وجه تمایزات و خصوصیات بومی و فرهنگی جوامع در ساختمان سازی، شهر سازی، پوشش، خوراک، گفتار و رفتار، تمام شهرهای ایران را به کپی کوچکی از شهر تهران مبدل ساخته است.
این متخصص حقوق بشر در سطح سوم، بر نقش گردشگری در ترویج دموکراسی و مشارکت مردمی تاکید کرد و گفت: به واسطه گردشگری، مردم با ایده های جدید آشنا می شوند. گردشگری، آگاه سازی، ظرفیت سازی و توانمند سازی را تقویت می کند و هر سه این موارد نقش به سزایی در آموزش حقوق بشر دارند.
رضا اسلامی افزود: گردشگری به آشنایی جوامع با ایده های جدید، مشارکت مردمی، انواع حکومت های دموکراتیک و مردمی کمک می کند. علاوه بر این، گردشگران با خود ایده های جدیدی را به همراه می آورند و در تبادل نظر و تضارب آرا، مردمان بومی می توانند با ایده های جدید آشنا شوند. همه این موضوعات در نهایت به مشارکت بیشتر شهروندان در تعیین سرنوشت سیاسی خود منجر شده و در ادامه موجب ارتقا حقوق شهروندان مخصوصا گروه های آسیب پذیر مانند زنان، کودکان، محیط زیست و مردمان بومی می شود.
وی تصریح کرد: گردشگری نه تنها ایده های مثبت مشارکت سیاسی را تقویت می کند، بلکه موارد نقض حقوق بشر را نیز بر جسته و گزارش می کند. گردشگران در سفر به کشورهای مختلف نسبت به تخریب محیط زیست، نقض حقوق بشر، نادیده گرفتن حقوق شهروندی و زنان، بسیاری از سازمان های مردم نهاد و بین المللی را در جریان امور قرار می دهند. به بیان دیگر هر گردشگر به خودی خود یک رسانه برای انعکاس موارد نقض حقوق بشر چه در شهرهای داخلی و چه در سطح بین المللی است.
رضا اسلامی در پایان با اشاره بر چالش های میان گردشگری و حقوق بشر بیان کرد: گردشگری البته آثار مخرب و نامطلوبی نیز در بحث های حقوق بشر به جا گذاشته است. تخریب محیط زیست و گردشگری جنسی زنان و کودکان از جمله این آثار مخرب هستند که باید نسبت به اصلاح آنها گام های موثری برداشت.
