میراث فرهنگی با توسعه پایدار مخالف نیست و تنها زمانی با توسعه چالش دارد که معمای توسعه از درون سرزمین نباشد زیرا توسعه باید با شرایط سرزمین مطابقت داشته باشد.
"معاون میراث فرهنگی"به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، محمدحسن طالبیان عضو شورای سیاست گذاری همایش "میراث فرهنگی و توسعه پایدار"، امروز "شنبه" با اعلام این مطلب تاکید کرد: اگر نسخه ای از توسعه را از غرب بیاوریم و بخواهیم در ایران اجرا کنیم عملی نیست و هیچگاه پایدار نخواهد بود.
وی گفت: زمانی که در حوزه میراث فرهنگی سخن می گوییم به تجربه های تاریخی مان بر می گردیم زیرا با سرزمینی روبرو هستیم که ده ها هزار سال تجربه زیست در آن وجود دارد. با نگاهی به تاریخ سرزمین ایران اعم از معماری، شهرسازی، مناظر تاریخی-فرهنگی و ... در می یابیم که همه این ها با توسعه و نوآوری همراه بوده اند و مردمی که در این مملکت زیسته اند بدون فراهم کردن توسعه در آن قادر به زندگی نبوده اند.
طالبیان با اشاره به اینکه ما در سرزمینی زندگی می کنیم که از زمان هخامنشیان، داریوش موضوع خشکسالی را در آن مطرح کرده است تصریح کرد که این موضوع نشان می دهد همه نسل ها در این کشور با تهدیدات سرزمینی درگیر بوده اند. تمامی نسل ها برای اینکه بتوانند امکان زیست را در این سرزمین بیابند مجبور بودند آن را شناخته و دست به نوآوری و خلاقیت بزنند و فناوری مناسب با موضوع پیش رویشان را ابداع کنند.
به گفته وی، با نگاهی به جریان های توسعه در کشور در می یابیم، این طور هم نبوده که مردم در هر زمان تجربه گذشته را کنار بگذارند بلکه در هر زمینه ای که به فناوری دست یافته اند نسل های بعد ارزشی به ارزش های گذشته اضافه کرده و آن را کامل کرده اند. درگذشته تجربه ها سینه به سینه منتقل می شده و این موضوع در کل فضای جامعه یکسان بوده به نحوی که همواره در هر موضوعی از اندیشه، فنون و ابداعات گذشتگان استفاده می شد. بنابراین در سرزمین ما به معنای واقعی، پایداری در توسعه نهفته است.
معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در ادامه به عنوان مثال به دانش ساخت قنات در ایران اشاره کرد که تکنولوژی، اصول، ضوابط آن در همه جای این سرزمین یکسان است اما به هر منطقه ای که می آید بنا به تهدیدات و ویژگی های آن سرزمین متفاوت می شود و این در طول تاریخ تا به امروز ادامه یافته است.
او افزود: موفقیت این طرح و توسعه روزافزون آن به دلیل مدیریت صحیح و دانش سنتی است که در آن وجود داشته زیرا زمانی که مدیریت (فضای مشترکی که مردم با یکدیگر به وجود می آورد) وجود داشته باشد کارها اصولی تر پیش خواهد رفت. در بحث قنات ها اگر دقت کنیم در شهرهایی که قنات در آن حفر می شده اهالی مجبور بودند این فناوری را روز به روز توسعه بخشند و آهسته آهسته شاخه ها و شبکه های جدید را در آن ایجاد کنند.
او با اشاره به پروسه مدیریت سنتی روی سیستم آبیاری گفت: در گذشته از روش فنجان سنج برای تقسیم آب استفاده می شد که هنوز نیز در برخی نقاط ادامه دارد ولی در برخی از نقاط ایران این مدیریت را با نیاز زمانه هم راستا کرده اند به نحوی که روند کار توسط کامپیوتر بررسی و از طریق بلوتوث برای اهالی ارسال می شود. طالبیان این مثال را یک نوآوری دانست که می تواند ادامه توسعه گذشته باشد.
او گفت: جالب است که هنوز هم در برخی از نقاط اصفهان در مادرچاه ها سدهای زیرزمینی ایجاد می کنند که این شیوه چون به دست مردم شکل گرفته دچار پایداری شده است.
به گفته وی، توسعه باید با شرایط سرزمین مطابقت داشته باشد و اگر نسخه توسعه را از غرب بیاوریم و آن را در ایران اجرایی کنیم عملی نیست و هیچ وقت پایدار نمی شود. توسعه ای را که از دل تاریخ و میراث فرهنگی پیدا کنیم توسعه پایدار است به همین دلیل میراث فرهنگی را پیشگام و سکان دار توسعه پایدار می نامیم زیرا که از دل آن می توان به توسعه پایدار رسید. خوشبختانه در کل سرزمین شواهدی داریم که نشان می دهد راه حل ما برای توسعه پایدار چیست بنابراین هیچ گاه میراث فرهنگی با توسعه ای که پایدار است مخالف نیست زیرا که خودش مبدع آن است و آن را هدایت می کند.
به گفته طالبیان میراث فرهنگی زمانی با توسعه در چالش می افتد که معمای این توسعه از درون سرزمین در نیامده باشد و پاسخ های آن از خارج سرزمین بیاید زیرا که در اینصورت در مخالفت محیط زیست و ذات میراث فرهنگی حرکت می کند.
او با اشاره به اینکه ما در طول تاریخ در تمامی موضوعات توسعه داریم تصریح کرد اگر یک بنا را مانند مسجد جامع اصفهان در نظر بگیرید که ساخت و توسعه آن در نسل های مختلف اتفاق افتاده است حداقل 12 دوره تاریخی را اعم از اسلامی، سلجوقیان، ساسانیان و ... در آن می بینید که هماهنگی و همگونی که در شیوه ساخت آن وجود دارد این حس را به بیننده القا می کند که گویی توسط یک فرد ساخته شده اند.
یا در مثالی دیگر، در تخت جمشید با داریوش، اردشیر و خشایارشاه مواجه هستید ولی احساس نمی کنید که کاخ آپادانا، دروازه ملل و ورودی ها را چند نفر ساخته اند و با بازدید از آن ها گمان می کنید تنها در یک زمان به دست یک نفر ساخته شده اند. این ها همه نشان از وجود توسعه پایدار در تاریخ ایران دارد.
طالبیان با بیان اینکه ما باید در داخل کشور توسعه را به مفهوم سرزمینی درست تفسیر و معنی کرده و در مورد آن به بحث و گفتگو بشینیم تا بفهمیم که از توسعه چه می خواهیم افزود: مسلما همه دنبال پایداری هستند ولی باید توجه داشت که معنای پایداری در سرزمین ما با سرزمین های دیگر متفاوت است و ما باید در این خصوص به دنبال وفاق ملی باشیم و از این جهت برگزاری همایش "میراث فرهنگی و توسعه پایدار" ضروری است.
به گفته وی، برگزاری همایش "میراث فرهنگی و توسعه پایدار" به دلیل حضور دستگاه های مختلف و افرادی که دست اندرکار توسعه هستند می تواند بسیار مفید واقع شود زیرا که در این صورت می توانیم به درک مشترکی از موضوع رسیده و از خروجی حاصل از آن آدرسی داشته باشیم که بتوانیم بعدا به آن رجوع کنیم. او با بیان اینکه باید از تجربیات تاریخی کشور در پیشبرد اهداف توسعه بهره بگیریم تصریح کرد: تمامی وزارتخانه ها اعم از وزارت راه، وزارت نیرو و ... به خوبی می توانند در این حوزه از تجربیات تاریخی سرزمین استفاده کنند.
گفتنی است، همایش میراث فرهنگی و توسعه پایدار برای بررسی راهکارهای توسعه و تعامل بین متولیان میراث فرهنگی و توسعه پایدار به ویژه آمایش سرزمین 28 و 29 بهمن ماه سال جاری توسط پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و همکاری سازمان مدیریت و برنامه ریزی برگزار می شود.
محورهای این همایش، میراث فرهنگی توسعه پایدار و مدیریت آب، میراث فرهنگی توسعه پایدار و گردشگری، میراث فرهنگی توسعه پایدار و آمایش زمین، میراث فرهنگی توسعه پایدار صلح و وفاق ملی و میراث فرهنگی توسعه پایدار و هویت است.
